ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ-ΜΟΕ: ‘Εχει όρια η μυστική διπλωματία;

Επικίνδυνη η μυστική διπλωματία Μητσοτάκη

Του Παντελή Σαββίδη.

Φωτογραφία:ο Τούρκος Υπουργός Αμυνας, Γιασάρ Γκουλέρ (στο κέντρο της φωτογραφίας) υποδέχεται την ελληνική αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον Χάρη Λαλάκο (τρίτος από αριστερά), γενικό γραμματέα του ΥΠΕΞ

Η Ελλάδα συζητά με την Τουρκία ζητήματα για τα οποία κανείς θεσμικός παράγων, ούτε ο λαός έχει ενημέρωση ,ενώ το αντίθετο συμβαίνει στην γειτονική  Τουρκία με το αυταρχικό καθεστώς του κ.Ερντογάν . Εκεί μας καταντήσανε.

Κάθε φορά που αρχίζω ένα σχόλιο για την πρόσφατη ελληνοτουρκική …άνοιξη μου έρχεται στο νου ανάρτηση Τουρκάλας δημοσιογράφου -που ζούσε ή ακόμη ζει στην Ελλάδα- στο Χ,   και έλεγε πως με την ηρεμία στις ελληνοτουρκικές σχέσεις η Άκυρα επεδίωξε να καλύψει τα νότα της για να εστιάσει σε μια σειρά εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή που συγκέντρωναν την προσοχή της και να ικανοποιήσει ,λαμβάνοντας ανταλλάγματα,  τον αμερικανικό και διεθνή παράγοντα που επιζητά ηρεμία στην περιοχή.

Η ανάρτηση την οποία αναζήτησα αλλά το Χ με ειδοποίησε πως δεν υπάρχει, πια, ο λογαριασμός, έγινε τις ημέρες της Αζερικής επίθεσης στο Καραμπάχ και της βοήθειας που προσέφερε η Τουρκία. Ήμουν επιφυλακτικός να αποδεχθώ την διαπίστωση της τουρκάλας συναδέλφου λόγω της ευκολίας με την οποία οι Αζέροι κατέλαβαν το Καραμπάχ και της υποτονικής αντίδρασης της διεθνούς κοινής γνώμης.

Ακολούθησε η επίθεση της Χαμάς κατά Ισραηλινών πολιτών και ο πόλεμος στη Γάζα στον οποίο η Τουρκία έχει στραμμένη την προσοχή της και από την εξέλιξή του επενδύει πολλά. Και αυτό είναι ένα στοιχείο που μπορεί να δικαιολογεί τη συνάδελφο. Από ό,τι μπορούμε μέχρι σήμερα να αντιληφθούμε, η επόμενη ημέρα του πολέμου στη Γάζα δεν θα θέσει, μόνο, το θέμα του ποιος θα ελέγχει τη Λωρίδα ή της αναζήτησης λύσης δύο κρατών. Πολύ πιθανό να τεθεί και θέμα επαναδιαμόρφωσης του ΟΗΕ και κυρίως του Συμβουλίου Ασφαλείας του στο οποίο η Τουρκία ζητά να δοθεί μόνιμη θέση στις Ισλαμικές χώρες, την οποίαν διεκδικεί η ίδια η Τουρκία, δηλαδή θέλει να γίνει μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείς. Η Τουρκία του Ερντογάν προσπαθεί εδώ και χρόνια να ηγεμονεύσει στον ισλαμικό χώρο. Δύσκολο, μεν, αλλά το προσπαθεί. Όχι ακατόρθωτο.

Η Τουρκία και εδώ δείχνει να έχει σχέδιο το οποίο υλοποιεί με επιμονή.

Σχέδιο έχει η γειτονική χώρα και στις ελληνοτουρκικές αιτιάσεις της, το οποίο μπορεί και το υλοποιεί σταδιακά.  Στόχος της, από τα χρόνια μετά το 1974, ήταν να αναγκάσει την Ελλάδα σε έναν ελληνοτουρκικό διάλογο στον οποίο θα τεθούν όλα τα ζητήματα. Οι ελληνικές κυβερνήσεις αντιδρούσαν αλλά δεν διαμόρφωναν τις προϋποθέσεις ώστε η αντίδρασή τους να έχει κάποιο πρακτικό αποτέλεσμα. Ενίσχυαν, κατά καιρούς, τις Ένοπλες Δυνάμεις σε μια λογική αποτροπής αλλά με απαγορευτική την σκέψη ότι κάποια στιγμή θα μπορούσαν να εμπλακούν και σε πόλεμο. Την αποτρεπτική τακτική της Ελλάδας η Τουρκία κατάφερνε και την υπερέβαινε αλλά έκανε και το επόμενο βήμα. Πίεζε και εξανάγκαζε την Αθήνα να κάνει βήματα προς τα πίσω. Ο ελληνοτουρκικός διάλογος που άρχισε και χαρακτηρίζεται πολιτικός διάλογος είναι το επιτυχές αποτέλεσμα αυτής της τουρκικής τακτικής. Πιέζω και παίρνω. Από εκεί που η Αθήνα διαλαλούσε πως η διαφορά είναι μία και είναι νομικής φύσεως (υφαλοκρηπίδα) τώρα, προσέρχεται σε έναν διάλογο με βάση την αρχή της πολιτικής λύσης. Πολιτική λύση σημαίνει όλα στο τραπέζι και εκεί που δεν ευνοεί την Τουρκία το Διεθνές Δίκαιο, να δοθεί πολιτική λύση στα αιτήματά της.

Αυτόν τον διάλογο που όλες οι προηγούμενες ελληνικές κυβερνήσεις είχαν απορρίψει  ακόμη και αυτή η κυβέρνηση Μητσοτάκη τώρα  τον θεωρεί  επιτυχία και σε μια προσπάθεια εύκολης χειραγώγησης της κοινής γνώμης ο ίδιος ο πρωθυπουργός δήλωσε πως έπεισε την Τουρκία να εγκαταλείψει τις αναθεωρητικές βλέψεις της!

Ο πρωθυπουργός γνωρίζει καλά πως κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει και δεν θα συμβεί, εκτός αν ο ίδιος είναι διατεθειμένος να παραχωρήσει κυριαρχία στην γειτονική χώρα, κάτι που υπενόησε στην πολυσυζητημένη συνέντευξή του στον Σκάι, αλλά νοιώθει ότι μπορεί να διαχειρίζεται όπως θέλει μια παθητική και παραιτημένη από την κόπωση που έχει υποστεί- ίσως και φοβισμένη- κοινή γνώμη η οποία δεν διαθέτει καν αντιπολίτευση για να επιτελέσει τον συνταγματικό της ρόλο, με φυσικό επακόλουθο να ασκείται μία αυταρχική διακυβέρνηση

Ένας συνδυασμός ελέγχου των ΜΜΕ με την χρηματοδότηση των ιδιοκτητών τους, απουσίας αντιπολίτευσης και μυστικής διπλωματίας καλύπτει οτιδήποτε συμβαίνει πίσω από τις κλειστές πόρτες των ελληνοτουρκικών συναντήσεων.

Για να πληροφορηθεί η ελληνική κοινή γνώμη το τι συζητείται στις κλειστές αυτές συναντήσεις, Έλληνες δημοσιογράφοι καταφεύγουν συχνά στα τουρκικά ΜΜΕ και εδώ βρίσκεται το παράδοξο. Τα τουρκικά Μέσα Ενημέρωσης να έχουν πολύ καλύτερη ενημέρωση από την κυβέρνηση της χώρας τους, κυβέρνηση που χαρακτηρίζεται για τον αυταρχισμό της, σε σχέση με την δημοκρατική, υποτίθεται, κυβέρνηση της Ελλάδας η οποία δεν ενημερώνει τους εκπροσώπους του τύπου. Θα βρεθούμε μια ημέρα που θα πέσουν οι υπογραφές και θα ευχόμαστε να μην έχει υποστεί κάποια μείωση κυριαρχίας η χώρα.

Διότι, για παράδειγμα, δεν μπορεί να πιστέψει κανείς ότι στη συνάντηση για τα ΜΟΕ εκείνο που αποφασίστηκε-μόνο- είναι η λειτουργία κόκκινης γραμμής μεταξύ υπουργών και των αρχηγών ΓΕΕΘΑ των δύο χωρών. Βεβαίως, η σχετική ανακοίνωση είναι διπλωματικά καλυμμένη όταν αναφέρει ότι συζητήθηκαν Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης που κατά καιρούς έχουν τεθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και μερικά υιοθετήθηκαν. Αλλά η ουσία παραμένει.

Η κοινή γνώμη παραμένει ανενημέρωτη. Και αν αυτό είναι σύνηθες φαινόμενο σε μια μονοκομματική, στην ουσία, δημοκρατία όπως η ελληνική, είναι επικίνδυνο όταν αφορά θέματα κυριαρχίας της χώρας και υπεράσπισής τους.

Τα πρώτα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης συζητήθηκαν μετά την κρίση του 1987 με τη Συμφωνία Παπούλια Γιλμάζ το 1988 για την αποφυγή στρατιωτικών ασκήσεων κατά τους δύο θερινούς μήνες, Ιούλιο και Αύγουστο.

Τα Ίμια και η δολοφονία των Τάσου Ισαάκ και Σολομού Σολομού στην Κύπρο ανησύχησαν τις ΗΠΑ οι οποίες άρχισαν να μην αποκλείουν μια ελληνοτουρκική πολεμική αντιπαράθεση και πρότειναν κατά καιρούς μια σειρά ΜΟΕ για μείωση της έντασης. Τα ΜΟΕ δεν λύνουν, συνήθως, προβλήματα. Μειώνουν προσωρινά, ή μονιμότερα τις εντάσεις.

Το κύριο θέμα που απασχολούσε εκείνη την περίοδο τις δύο χώρες ήταν η παράβαση από πλευράς Τουρκίας του ελληνικού FIR και η παραβίαση του ελληνικού εναέριου χώρου μεταξύ 6 και 10 ναυτικών μιλίων. Εκτός από την Τουρκία, ούτε οι ΗΠΑ και ο διεθνής οργανισμός πολιτικής αεροπορίας ( ICAO) αναγνώριζαν ελληνικό εναέριο χώρο πέραν των  6 μιλίων ,αλλά διεθνή  και από το 1997 ΝΑΤΟ και ΗΠΑ κάνουν μια σειρά προτάσεων για υιοθέτηση νέων μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης.

Αν παρακολουθήσει κάποιος το περιεχόμενο των κατά καιρούς μέτρων άπτονται ουσιωδών θεμάτων των διμερών σχέσεων γι αυτό προκαλεί ανησυχίες και η σημερινή απουσία ενημέρωσης από τις τελευταίες συναντήσεις. Δεν μπορεί όλη η προσπάθεια να έχει εξαντληθεί στην αποκατάσταση επικοινωνίας μεταξύ πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας των δύο χωρών.

Για να πάρετε μια εικόνα του τι σημαίνουν μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, στην περίοδο που αναφερόμαστε (μετά το 1997) η αμερικανονατοϊκή πρόταση περιελάμβανε:

-Παρακολούθηση από το ΝΑΤΟ των ελληνικών και τουρκικών πτήσεων πάνω από το Αιγαίο με αποστολή εικόνας από τα ραντάρ στο νατοϊκό στρατηγείο της Νεαπόλεως στην Ιταλία.

-Παράταση του μορατόριουμ για τις στρατιωτικές ασκήσεις κατά ένα μήνα, δηλαδή συνολική διάρκεια από 15 Ιουνίου έως 15 Σεπτεμβρίου.

-Αφοπλισμός όλων των μαχητικών αεροσκαφών που ελάμβαναν μέρος σε στρατιωτικές ασκήσεις.

-Μη υποβολή σχεδίων πτήσεως από τα τουρκικά αεροσκάφη που εισέρχονται στο Αιγαίο αλλά αντ’ αυτού χρήση ηλεκτρονικών συστημάτων του ΝΑΤΟ για την αναγνώριση φίλιων (δηλαδή συμμαχικών) αεροσκαφών προκειμένου να αποφεύγονται οι αναγνωρίσεις και οι αναχαιτίσεις.

-Δημιουργία κέντρου απευθείας επικοινωνίας μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας.

Οι δύο χώρες αποδέχθηκαν την αποστολή εικόνας από τον εναέριο χώρο του Αιγαίου στο Στρατηγείο του ΝΑΤΟ στη Νάπολη αλλά η Ελλάδα δεν δέχθηκε να μην υποβάλλουν σχέδια πτήσεως τα τουρκικά μαχητικά αεροπλάνα διότι θεωρούσε ότι με αυτόν τον τρόπο δεν επιτελούσε τις υποχρεώσεις της στον  ICAO  το ΝΑΤΟ. Ούτε τον αφοπλισμό των αεροσκαφών δέχθηκε η Αθήνα.  Και η Τουρκία δεν αποδέχθηκε την επέκταση του μορατόριουμ. Σήμερα;

Η όλη προσπάθεια, τότε, υπονομεύθηκε από την τουρκική συμπεριφορά στο C-130 μετέφερε τον υπουργό εθνικής άμυνας Άκη Τσοχατζόπουλο από την Κύπρο, όπου μετέβη για την παρακολούθηση της άσκησης Νικηφόρος, στην Ελλάδα και την αμερικανική αντίδραση υπέρ της Τουρκίας. Οι ΗΠΑ σκόπευαν να υπονομεύσουν το Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού χώρου.

Στη λογική των ΜΟΕ εντάχθηκε και η Επιτροπή Σοφών που πρότεινε, τότε, η Ολλανδική προεδρία της Ε.Ε. για να πλησιάσει περισσότερο η Τουρκία στην Ευρώπη, διαδικασία που και αυτή είχε άδοξο τέλος αλλά απέδειξε πως ενώ η Τουρκία έχει σαφή στόχο τον οποίο προσεγγίζει μεθοδικά δεν συμβαίνει το ίδιο με την Ελλάδα. Η Αθήνα θα ερχόταν σε δύσκολη θέση αν δεν την ευνοούσαν θετικές, γι αυτήν, συγκυρίες.

Και η Μαδρίτη, στην οποία η Ελλάδα αναγνώρισε ζωτικά συμφέροντα της Τουρκίας στο Αιγαίο εντάσσεται στην διαδικασία ΜΟΕ αλλά ουσιαστικά ο ελληνοτουρκικός διάλογος άρχισε το 2002 με την κεκαλυμμένη διαδικασία των διερευνητικών επαφών.

Από τον…πλούτο αυτών των επαφών ήντλησαν στοιχεία οι δύο αντιπροσωπείες που συνήλθαν την εβδομάδα που πέρασε στην Άγκυρα αλλά δεν γνωρίζουμε ποια είναι αυτά τα στοιχεία.

Η τουρκική εφημερίδα Χουριέτ δημοσίευσε μερικά αλλά η ελληνική πλευρά τα διέψευσε κατηγορηματικά.

Για την ιστορία-και μόνο- τα μέτρα που δημοσίευσε η Χουριέτ και η ελληνική πλευρά διέψευσε ήταν:

*Δεν θα διεξάγονται πτήσεις σε χαμηλό υψόμετρο.

*Να υπάρχει ασφαλής απόσταση μεταξύ των πολεμικών πλοίων των δύο χωρών στο Αιγαίο.

*Να μην πραγματοποιούν τα πολεμικά αεροσκάφη χαμηλές πτήσεις πάνω από στρατιωτικά πλοία.

* Να μην ‘παρενοχλούν’ τα μαχητικά αεροσκάφη πολεμικά πλοία με οποιονδήποτε τρόπο.

* Να αποφεύγονται επικίνδυνοι ελιγμοί από τα πολεμικά πλοία.

* Να μειωθεί όσο το δυνατόν περισσότερο ο αριθμός των προειδοποιητικών μηνυμάτων (NAVTEX) μακράς διάρκειας και μεγάλης εμβέλειας που αφορούν τη θαλάσσια και εναέρια κυκλοφορία.

* Να μειωθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η χρήση των προειδοποιητικών μηνυμάτων πλοήγησης (SubNOTAM) μακράς διάρκειας για υποβρύχια που καλύπτουν μεγάλες υποθαλάσσιες περιοχές.

* Να μην ‘κλειδώνουν’ ως ‘στόχο’ πολεμικά πλοία τα ραντάρ των οπλικών συστημάτων των δύο χωρών.

* Να δημιουργηθεί μια απευθείας γραμμή επικοινωνίας μεταξύ των επιτελείων του Eskişehir και της Λάρισας, προκειμένου να αποφεύγονται “επεισόδια” μεταξύ μαχητικών αεροσκαφών των δύο χωρών.

* Να μην αναγνωρίζει η μία πλευρά την άλλη ως “εχθρικό αεροσκάφος” κατά τη διάρκεια πτήσεων πολεμικών αεροσκαφών των δύο χωρών.

*Να εξουσιοδοτηθούν οι διοικητές της περιοχής του Έβρου ώστε να αντιμετωπίζουν ενδεχόμενα στρατιωτικά επεισόδια στα σύνορα του Έβρου πριν αυτά κλιμακωθούν.