της Μαρίας Παπαδοπούλου*
Με αφορμή τα όσα είπε για τις εξελίξεις στο Καζαχστάν ο Θρασύβουλος Ευτυχίδης, Διεθνολόγος- Οικονομολόγος στην εκπομπή “Τομές στην Επικαιρότητα” της διαδικτυακής τηλεόρασης “Ανιχνεύσεις web tv” η Μαρία Παπαδοπούλου, Δικηγόρος και Αναλύτρια Διεθνών Σχέσων επισημαίνει τα ακόλουθα αξιοπρόσεκτα:
1.- Το λεγόμενο ως “ Συμβούλιο των Τουρκικών κρατών”.
Αυτός είναι όρος που ουδέποτε χρησιμοποιήθηκε ως τέτοιος από τους ίδιους τους συμμετέχοντες στο Συμβούλιο αυτό κατ’επεκταση καταχρηστικά χρησιμοποιούμενος από εμάς.
Συγκεκριμένα η κίνηση ξεκίνησε την ιστορική της διαδρομή το 2009 ως “Συμβούλιο Τουρκόφωνων Κρατών” και πρόσφατα στην 8η Σύνοδο του 2021 μετονομάστηκε σε “Οργανισμό Τουρκογενών Λαών”.
Και στις δύο εκδοχές ο όρος “Τουρκόφωνος” και ο όρος “Τουρκογενής” που
χρησιμοποιήθηκε , επιβλήθηκε από τα κράτη της Κεντρικής Ασίας ώστε να διαχωρίζεται σαφώς η εθνοτική τους ταυτότητα από αυτήν των Τούρκων και να μην εξομοιώνεται με την εθνοτική καταγωγή των κατοίκων της σύγχρονης Τουρκίας.
Στην πραγματικότητα , όσο ένας Γερμανός ή ένας Ινδός που ανήκουν αμφότεροι στην Ινδοευρωπαϊκή φυλή και στην Ινδοευρωπαϊκή γλωσσική οικογένεια έχουν συνάφεια μεταξύ τους , άλλη τόση συνάφεια έχει κι ένας Τούρκος με έναν Τουρκμένο με βάση το γεγονός ότι τυγχάνουν Τουρκόφωνοι και Τουρκογενείς.
Το να τα ισοπεδώνουμε όλα και να τους μετατρέπουμε όλους ή να τους εξομοιώνουμε με Τούρκους,δεν ξέρω ποιον και σε τι ωφελεί.
Γενετικοί έλεγχοι των σύγχρονων Τούρκων απέδειξαν ότι μόνον ένα ποσοστό της τάξης του 8-12% έλκει την καταγωγή του από την Κεντρική Ασία.
Αυτό το ξέρουν και οι Τούρκοι και οι Τουρκμένοι της Κεντρικής Ασίας. Οι τελευταίοι γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα ότι όταν μιλάμε για σύγχρονο Τούρκο , αναφερόμαστε ως επί τω πλείστον σε απόγονο πρώην σκλαβωμένων κι εξισλαμισθεντων λαών (Ελλήνων, Αλβανών, Αράβων , Σύριων,Ιρανών κλπ) της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Η δε επίσημη γλώσσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αλλά και των Τούρκων μέχρι το 1932 ήταν η αραβοπερσική στην οποία έγραφαν και μιλούσαν οι Οσμανλήδες η οποία, ουδεμία συγγένεια είχε με την ουραλοαλταϊκή γλώσσα που μιλούν στην Κεντρική Ασία οι Τουρκμενικοί λαοί. Στα 1929 ο Κεμάλ με την γλωσσική μεταρρύθμιση που επέβαλε , άλλαξε στους πληθυσμούς εντός επικράτειας Τουρκίας την γλώσσα προκειμένου να τους προσδώσει εθνικά χαρακτηριστικά. Τα νεοτουρκικά , που επιχείρησαν να καθιερωθούν έκτοτε, αποτελούν μια τεχνητή γλώσσα -εσπεράντο αποτελούμενη από λέξεις της παλαιάς αραβοπερσικής, ουραλοαλταϊκά, ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά και μαζί τους υιοθετήθηκε το λατινικό αλφάβητο ως σύστημα γραφής. Όταν ανέβηκε το 1932 στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση ο Κεμάλ κι άρχισε να ομιλεί για πρώτη φορά την νεοτουρκική, κανείς από τους τότε Τούρκους δεν καταλάβαινε τι έλεγε! Σήμερα, παρόλη την υποχρεωτικότητα της νεοτουρκικής που επέβαλε ο Κεμάλ ,μέσα στην Τουρκία ομιλούνται περί τις 34 διαφορετικές εθνικές γλώσσες από τις συνολικά 53 διαφορετικές εθνότητες που κατοικούν εντός αυτής.
2- Εάν οι σχέσεις Ρωσίας-Κίνας ήταν πράγματι τόσο αγαστές όπως τις υπονόησε ο συνεντευξιαζόμενος , τότε η 20ετους διάρκειας Συνθήκη Ειρήνης και Φιλίας που υπέγραψαν οι δύο χώρες το 2001 , θα ανανεώνονται για τα επόμενα 20 χρόνια κι όχι για μια “μίζερη” περίοδο 5ετιας, όπως έπραξαν και συμφώνησαν την παράταση της εν λόγω Συνθήκης στα τέλη Ιουνίου 2021 η Κίνα και η Ρωσία.
Οι σχέσεις τους είναι εξ’ αντικειμένου προβληματικές , διαποτισμένες με μόνιμη καχυποψία , στηρίζονται στην αναγκαιότητα της στιγμής και πάνω από όλα τυγχάνουν ληξιπρόθεσμες , έχοντας στην καλύτερη περίπτωση χρόνο διάρκειας τους όσο διαρκούν οι καλές σχετικά και “φιλικές” διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ Σι Τζινπινγκ και Πούτιν, που επιτρέπουν στα συγκεκριμένα πρόσωπα ένα αξιοπρεπές επίπεδο συνεννόησης και διευθέτησης θεμάτων.
3- Οι κυβερνήσεις όλων των κρατών της Κεντρικής Ασίας, μηδέ εξαιρουμένου και του Καζακστάν , είναι ως γνωστόν αυταρχικές και διεφθαρμένες κι έχουν παραδώσει προ πολλού τα ηνία των οικονομιών τους και των πολύτιμων σε περίπτωση πολέμου, τηλεπικοινωνιακών τους δικτύων απαξάπασες στην Κίνα από την οποία και βρίσκονται τα κράτη της Κεντρικής Ασίας εξαρτημένα στους τομείς αυτούς σχεδόν σε απόλυτο βαθμό. Συγχρόνως η Κίνα (έχοντας διαρρήξει ποικιλοτρόπως την κατανομή αρμοδιοτήτων που είχε συμφωνηθεί με την Ρωσία ) έχει αρχίσει πλέον να τους πουλά και στρατιωτικό εξοπλισμό , προϊόν των υποκλοπών ρωσικής τεχνολογίας στις οποίες κατά κόρον επιδόθηκε στο παρελθόν.
Ο πολιτικό-στρατιωτικός έλεγχος της Ρωσίας στα κράτη της Κεντρικής Ασίας την τελευταία τουλάχιστον 5ετια είχε αρχίσει να υποχωρεί σταθερά και να περιορίζεται :
α) σε κάποιες ρωσόφωνες εκπομπές που μετέδιδαν τα Κεντρασιατικά ΜΜΕ , τις οποίες ωστόσο άρχισαν να υποσκελίζουν οι τουρκόφωνες εκπομπές και τα τουρκοσήριαλ που εκπέμπονται από τον Turksat-4A και τον Gokturk-2 σε μια εμβέλεια που έφτανε, με την άδεια της Κίνας φυσικά, και καταλάμβανε όχι μόνον την Σιτζιανγκ αλλά μέχρι και το Λάος,
β) Σε κάποιες μουσιακές ρωσικές βάσεις και κάποιες επετειακές στρατιωτικές ασκήσεις , χωρίς έως πρότινως ουσιαστικό περιεχόμενο. Αντιθέτως η Κίνα ,σε αγαστή συνεργασία με τις κυβερνήσεις τους, έχει καταφέρει να “περάσει” ακόμα κι ένοπλες δυνάμεις στα εδάφη των Κεντροασιατικων κρατών, εγγυούμενη πλέον στην ουσία αυτή για την ασφάλεια τους με το πρόσχημα αφενός ότι κινδυνεύουν από τους καταπιεσμένους ντόπιους διαδηλωτές τα έργα BRI της κι εισάγωντας στα εδάφη, ειδικά των Καζακστάν, Κιργισταν και Τατζικιστάν που συνορεύουν μαζί της, στρατό που τεχνηέντως βάπτισε ως δήθεν ιδιωτικό (ώστε να ξεπεράσει τα εμπόδια της νομοθεσίας των πρώην σοβιετιών που προέκυπταν από το Σύμφωνο της Τασκένδης-CSTO κι απαγόρευαν είσοδο ξένου στρατού στα εδάφη τους) , αφετέρου κι ύστερα από τα γεγονότα στο Αφγανιστάν ένοπλες αστυνομικές της δυνάμεις τις οποίες παρέταξε, δημιουργώντας φυλάκια ,εντός της επικράτειας των προαναφερθέντων Κεντροασιατικων κρατών και κατά μήκος των συνόρων τους με το Αφγανιστάν και την Σιτζιανγκ ,με μοναδική εξαίρεση το Τουρκμενιστάν.
Με αυτό τον τρόπο , τόσο το Συλλογικό Σύμφωνο Ασφαλείας – CSTO είχε αρχίσει πλέον να
φυλλοροεί και να χάνει σημασία και αξία, όσο και το EUEA (η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση δηλαδή) να μένει κενό γράμμα νόμου χωρίς αντίκρισμα , αφού στην ουσία ( εάν εξαιρέσεις κάποιους μικρομεσαίους Ρώσους που επιχείρησαν να δραστηριοποιηθούν στις περιοχές) η Ρωσία δεν ανέπτυξε κάποια σοβαρή επενδυτική δράση μέσω της EUEA στις πρώην Σοβιετίες και ποτέ η Ένωση δεν διασυνδέθηκε με το BRI.
Ο δε εκτοπισμός της Ρωσίας από την Κεντρική Ασία με ήπια Κινεζικά μέσα και με την σταδιακή αδρανοποίηση του ρόλου της, κατά την προσωπική μου άποψη, θα συνεχιζόταν σταθερά εάν η Ρωσία δεν έπαιρνε ένα ανέλπιστο φιλί ζωής , δύο μόλις μήνες μετά την συνάντηση Μπάιντεν-Πούτιν στις 16.6.2021 στην Γενεύη, οπότε περί την 8.8.2021 είδαμε να εξελίσσεται η φερόμενη ως άτακτη απομάκρυνση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν.
Αυτή , μεταξύ άλλων, οδήγησε τα διάφορα τζιχαντιστικά στοιχεία και Ταλιμπάν να περνούν σωρηδόν τα σύνορα,να εισέρχονται και να διασκορπίζονται στα κεντρασιατικά κράτη του Βορρά (Ουζμπεκιστάν,Τατζικιστάν, Κιργισταν και Καζακστάν) γεγονός που ήταν κι η βασική αιτία που αναβάθμισε εκ νέου τον ρόλο της Ρωσίας κι αναζωογόνησε το CSTO , το οποίο αίφνις όλοι οι Κεντρασιάτες ηγεμονίσκοι, καθώς και η Κίνα άρχισαν να ξαναθυμούνται κι αυτό από μισοτελειωμένο να αποκτά και πάλι ενεργό ρόλο και δράση στην περιοχή.
Χαρακτηριστικό είναι ότι μεταξύ 2 έως και 10 Αυγούστου 2021 ακόμα και το Ουζμπεκιστάν στην περιοχή Σουρκαντάρια διεξήγαγε κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με την Ρωσία ώστε να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι που ξεπηδούσαν από το Αφγανιστάν . Όλα δε τα Κεντρασιατικά κράτη έκτοτε θυμήθηκαν να προχωρήσουν και σε αγορές ρωσικού στρατιωτικού εξοπλισμού ως προς τις οποίες εμφάνιζαν χαρακτηριστική ραθυμία όλο το προηγούμενο διάστημα..
Έτσι, θα έλεγε κανείς πως αιφνίδια , εξαιτίας της εμφανιζόμενης ως ασύντακτης εκκένωσης του Αφγανιστάν από τις Αμερικανικές δυνάμεις και των κινδύνων που προκάλεσαν στις Κεντροασιατικές δημοκρατίες , ταράζοντας τα ήρεμα νερά των πολιτικών τους ελίτ , τονώθηκαν εξαιτίας των όψιμων παραγγελιών αυτών στις οποίες προχώρησαν τα χτυπημένα από τις δυτικές κυρώσεις Ρωσικά ταμεία, ενώ η Κίνα είδε το χαλί που έστρωνε επιμελώς ως τότε στην περιοχή να τσαλακώνεται …
4- Οι δικές μου πάλι πληροφορίες σχετικά με τα τεκταινόμενα στο Καζακστάν, λένε πως οι δυσαρεστημένοι από τις κινεζόφιλες κυβερνήσεις τους ντόπιοι πληθυσμοί , οι οποίοι βίωσαν την δεσποτεία και τον πλήρη έλεγχο, την καταπίεση και την ακόμα μεγαλύτερη φτωχοποίηση τους, αλλά και την ρύπανση του περιβάλλοντος τους, από την επικυριαρχία της Κίνας, επαναστάτησαν με την κρυφή προσδοκία ότι θα τους προσαρτήσει (αλά Κριμαία) η μητέρα Ρωσία, ενόψει και του ελλείμματος εναλλακτικής επιλογής πολιτικού προσωπικού στην χώρα τους,που δεν τους έδιδε την δυνατότητα να ευελπιστούν σε κάτι άλλο ,πέραν του να αναπολούν τις πάλαι ποτέ καλές μέρες που βρίσκονταν τακτοποιημένοι κάτω από τις φτερούγες της μαμάς, τέως σοβιετικής, Ρωσίας. Μάλιστα ανάμεσα τους έχουν παρεισφρήσει πλήθος αλλοδαπών τζιχαντιστικών στοιχείων , που αυτή την φορά συντηρούν την ένταση των διαμαρτυριών και των επεισοδίων, γεγονός που εξαναγκαστικά πλέον ώθησε τους Ναζαρμπαγιεφ κι Τοκάγιεφ να στρέψουν τους οφθαλμούς τους από την Κίνα που έως πρότινως τα είχαν προσηλώσει και να αποταθούν στο CSTO, ενισχύοντας κι αναβαθμίζοντας , με την κίνηση τους αυτή εκ νέου τον ρόλο και την σημασία της Ρωσίας στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας..
Μιας Ρωσίας που σήκωσε το γάντι δεχόμενη ωστόσο να στείλει δυνάμεις της με τον όρο ότι αυτές δεν θα εμπλακούν στρατιωτικά, αλλά ο ρόλος τους θα είναι επικουρικός ώστε να δράσουν οι ντόπιες δυνάμεις ασφαλείας κι ουδείς άλλος ..
Για να μην τα πολυλογούμε για εμένα η συγκεκριμένη στάση υποδηλώνει πως η Ρωσία στέλνει το μήνυμα πως είναι παρούσα στο παιχνίδι από το οποίο ως τώρα συστηματικά κι απροκάλυπτα την εκτόπιζαν , έχει υπόψη της τις κρυφές προσδοκίες των Καζακων για επανένωση-ομοσπονδοποίηση , επωφελείται του πλεονεκτήματος που της δόθηκε βάζοντας στρατιωτικές της δυνάμεις μέσα στην επικράτεια του Καζακστάν κι εδραιώνοντας την μέχρι πρόσφατα δοκιμαζόμενη πολιτικοστρατιωτική της επιρροή, δίχως όμως συγχρόνως να δεσμεύεται απέναντι στην σημερινή κυβέρνηση της χώρας κι αφήνοντας συγχρόνως την πόρτα της ανοιχτή σχετικά με το τι στο τέλος κι ύστερα από τα κρυφά παζάρια , που λαμβάνουν χώρα αυτή την στιγμή, θα επιλέξει να πράξει.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ρωσικά μέσα δημοσίευαν αυτές τις μέρες ότι ο 80χρονος Ναζαρμπαγιεφ σκέφτεται σοβαρά να εγκαταλείψει την χώρα με την πρόφαση λόγων υγείας και πολλούς υποστηρικτές του κι άτομα του περιβάλλοντός του ήδη να την έχουν εγκαταλείψει. Ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι και πολλά σοβαρά think tanks από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού ,συνεπικουρούν , κάνοντας σαφή λόγο πως το έως σήμερα σύστημα εξουσίας του Καζακστάν πρέπει να λάβει οριστικά τέλος και το πιθανότερο είναι ότι οδηγείται προς αυτό.
Έτσι το lose-lose, που επικαλέστηκε ο συνομιλητής, εγώ στην προκειμένη περίπτωση, μάλλον θα το απέδιδα κάπου ανάμεσα στους Κινεζόφιλους διεφθαρμένους Καζάκους κυβερνητικούς και στα εξελισσόμενα ως τώρα σχέδια της Κίνας ,που μοχλοποιώντας το διεφθαρμένο σύστημα της χώρας επιχειρούσαν να εμφανίσουν την ίδια πλέον ως τον εγγυητή ασφάλεια της περιοχής της Κεντρικής Ασίας οδηγώντας σταθερά και με το μαλακό σε υπερφαλάγγιση της Ρωσίας.
Έτσι όταν ο Τοκάγιεφ αναφερόταν σε ξένες δυνάμεις που συνωμοτούσαν εναντίον της χώρας του, μην εκλαμβάνουμε ως δεδομένο ότι αυτές ενεργούσαν εις βάρος των συμφερόντων της Ρωσίας στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας. Η απουσία κινήσεων τους , μπορεί να δίνει χώρο στην Ρωσία να ελιχθεί βγάζοντας την από την δυσχερή θέση στην οποία βρισκόταν ως τώρα… Διότι τα συμφέροντα των Καζάκων πολιτικών βρίσκονταν ευθέως διασυνδεδεμένα με αυτά της Κίνας ,που είχε ήδη προ πολλού διεισδύσει για τα καλά , με όχημα το BRI , μέσα στα κράτη της Κεντρικής Ασίας και βρισκόταν σε άριστη συνεργασία με τις διεφθαρμένες ελίτ τους αλλάζοντας, μέσω αυτών τις υφιστάμενες μετασοβιετικές ισορροπίες , μετατοπίζοντας σταθερά το ισοζύγιο της άσκησης γεωπολιτικής επιρροής στην περιοχή υπέρ της.
Aπό την άλλη, αυτό που βλέπω εγώ είναι ότι ο κύριος Πούτιν πάει στην Σύνοδο Κορυφής της Γενεύης με την γραπτή δήλωση Μπάιντεν ήδη στο χέρι ότι οι ΗΠΑ στο ζήτημα Ουκρανία δεν πρόκειται να επιτεθούν ένοπλα στην Ρωσία και συγχρόνως με το προνόμιο από τις 16.6.2021 κι εφεξής να είναι ο μοναδικός ηγέτης που έχει έρθει (με διάφορα προσχήματα) πολλαπλώς κι επανειλημμένως σε διά ζώσης συνομιλίες κι επικοινωνίες με τον Πρόεδρο Μπάιντεν .
Κι όποιος πει ότι πέραν των όσων διοχετεύονται στον τύπο γνωρίζει πράγματι το αντικείμενο των μεταξύ τους συνεννοήσεων και συνομιλιών κα μπορεί να εγγυηθεί ως προς αυτό , μάλλον αιθεροβατεί.
Σε σημερινή του ανακοίνωση πάντως το Στέιτ Ντιπάρτμεντ επικαλούμενο και τις δηλώσεις Μπλίνκεν δήλωσε αυτολεξεί :
“Ο Πρόεδρος Μπάιντεν ξεκαθάρισε απολύτως στον Πρόεδρο Πούτιν: Σε ό,τι αφορά τα θέματα ευρωπαϊκής ασφάλειας, δεν πρόκειται να υπάρξει τίποτα για την Ευρώπη χωρίς την Ευρώπη, όχι μόνο πλήρης συντονισμός, πλήρης διαβούλευση, αλλά και συμμετοχή.”
(*Ο λαός το λέει αυτό “τα λέω στην νύφη για να τα ακούει η πεθερά “. Κι η πεθερά, δηλαδή η Γερμανίδα ΥπΕΞ, σήμερα, 7.1.2022 που γράφεται αυτό το άρθρο, επισκέπτεται τις ΗΠΑ…)
Συνοψίζοντας και κατά την ταπεινή μου άποψη για να μην αυταπατούμαστε, ο κύριος
Πούτιν έχει καταφέρει αυτό που κάνεις άλλος αρχηγός κράτους δεν κατάφερε με τέτοιο ρυθμό κι αντίστοιχη ένταση ως τώρα (ασχέτως των εμφανιζόμενων δυσκολιών της Ρωσίας) ! Δηλαδή να είναι ο άμεσος και προνομιακός συνομιλητής του ίδιου του Προέδρου των ΗΠΑ και να αναβαθμίζεται συνεχώς αλλά και να εδραιώνεται συστηματικά το τελευταίο 6μηνο ο ασταθής έως πρόσφατα, ρόλος της χώρας του στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας . Γιατί εάν ακούσατε ποτέ προηγούμενα τέτοια ενεργοποίηση του Συμφώνου της Τασκένδης στην Κεντρική Ασία και τόσες αλλεπάλληλες κλήσεις του CSTO και για την συνδρομή της Ρωσίας στην περιοχή όσες αυτές που μεσολάβησαν στο σύντομο χρονικό διάστημα, από την Σύνοδο Κορυφής της Γενεύης την 16.6.2021 μέχρι τώρα, παρακαλώ πείτε το μου κι εμένα !
5- Τέλος ένα φλέγον θέμα που νομίζω μας αφορά κι οφείλει να αναλυθεί διεξοδικότερα είναι το ζήτημα του κατά πόσον η γενικότερη αναταραχή κι ενδεχόμενη ανατροπή της κυβέρνησης του Καζακστάν είναι ικανή να αναστείλει ή ακόμα και να ανατρέψει εκ θεμελίων , τα σχέδια Ερντογάν αφενός για οικειοποίηση της “γαλάζιας πατρίδας” ως συλλήβδην πατρίδας των Κεντροασιατικών λαών και σφετερισμό της από όλους ανεξαιρέτως , αφετέρου της προώθησης της ιδέας επίσημης αναγνώρισης από τους λαούς αυτούς του τουρκοκυπριακού ψευδοκράτους ως δήθεν ανεξάρτητης κρατικής οντότητας.
Νομίζω ότι το θέμα αυτό κι οι συγκεκριμένες αντανακλάσεις του στην περιοχή μας, θα έπρεπε να αποτελεί το κύριο μέλημα μας, περισσότερο κι από τα γεωπολιτικά.παιχνιδια ανακατανομής γεωστρατηγικών σφαιρών ισχύος στην Κεντρική Ασία κι Ανατολική Ευρώπη που διαπραγματεύονται αυτή την εποχή οι μεγάλες δυνάμεις, ώστε να αναχαιτίσουν την επιδρομή της Κίνας κι όσων την συνεπικουρούν (και δεν είναι λίγοι κι είναι κι ετερόκλητοι) προς τα δυτικά , δηλαδή προς την Ανατολική Μεσόγειο και την Ευρώπη.
Σε αυτό το πεδίο όταν θα κατακάτσει ο κουρνιαχτός, τότε θα δούμε σε ποιον θα αποδώσουμε τον ρόλο του loser και σε ποιον όχι. Είναι νωρίς για τέτοιους χαρακτηρισμούς. Γιατί μην ξεχνούμε πως οι μεγάλες δυνάμεις δεν παίζουν πρέφα, αλλά σκάκι, ασχέτως εάν εμείς εξαιτίας της πολυπλοκότητας του παιχνιδιού είμαστε πράγματι ικανοί να ερμηνεύσουμε ορθά τις κινήσεις τους πάνω στην σκακιέρα ή όχι.
Σχετικά sites:
https://thediplomat.com/tag/china-kazakhstan-relations/
https://thepeoplesmap.net/country/kazakhstan/
https://m.posts.careerengine.us/p/5e8dcdaba808db5c25883c21
https://www.orfonline.org/expert-speak/china-central-asia-relations-an-uneasy-co-existence/
https://link.springer.com/chapter/10.1057/9781137299338_8
http://www.xinhuanet.com/english/2020-09/13/c_139363906.htm
https://thediplomat.com/2017/01/in-turkey-us-loss-is-chinas-gain/
https://thediplomat.com/2012/04/erdogan-visits-xinjiang/
https://www.aa.com.tr/en/turkey/gokturk-2-was-launched-from-china/297225
*Η Μαρία Παπαδοπούλου είναι Δικηγόρος και Αναλύτρια Διεθνών Σχέσεων.
Εμπεριστατωμένο μέχρι εκεί που δεν παίρνει ‼️