του Emmanuel Lincot*
[Όταν ο μονεταριστής και υπέρμαχος του φιλελευθερισμού στην οικονομία Μίλτον Φρίντμαν, έφτασε στο Παλάτι του Λαού, στο Πεκίνο, εκείνο τον θερμό Ιούνιο του 1988, τα πνεύματα ήταν ώριμα να δεχτούν τις ιδέες του. Ο Μεγάλος Τιμονιέρης, ο Μάο Τσε Τουνγκ, είχε ήδη εγκαταλείψει τα εγκόσμια (1976), αλλά χρειάστηκε την «Πολιτιστική Επανάσταση» (1966-1976) με πολλά – άγνωστα – εκατομμύρια θύματα για να διατηρηθεί στην εξουσία. Είχε πειραματιστεί τη δεκαετία του ’50 με το Μεγάλο Αλμα προς τα Μπρος, κρατικοποιώντας τη γεωργία, που στοίχισε 35 με 40 εκ. νεκρούς από λιμό. Οι νεώτερης γενιάς κομμουνιστές ηγέτες κατάλαβαν ότι δεν μπορούσαν να κυβερνούν χύνοντας κατά διαστήματα το αίμα των υπηκόων της; Οφειλαν να τους εξασφαλίσουν τουλάχιστο το «ψωμί» έστω και με μισθούς των αρχών του 19ου αιώνα…
Γι΄αυτό και κατά τη συνάντησή του με το ΓΓ του ΚΚΚ Ζάο Ζιγιάνγκ, αν και αυτή κράτησε δυο ώρες, δεν χρειάστηκε να επιχειρηματολογήσει, ούτε να αντικρούσει απόψεις… Ηταν τότε που ο καπιταλισμός εγκατέλειψε τη Δύση, τη μάνα που τον γέννησε, και την άφησε με ελλείμματα, χωρίς βιομηχανία, με ανεργία ώσπου ήρθε ο «κινεζικός» κορωνοϊός και δεν είχε, η δύστυχη, ούτε ιατρικές μάσκες…Ε.Δ.Ν.]
Ο κινεζικός κομμουνιστικός δράκος γιγαντώθηκε χάρις στις πολυεθνικές και σήμερα μπορεί να «δαγκώνει»…
Atlantico.fr: Οι ΗΠΑ ενισχύουν περισσότερο από την Κίνα τους μεγάλους διεθνείς οργανισμούς, ωστόσο η Κίνα έχει την ίδια, αν όχι μεγαλύτερη, επιρροή σε αυτά τα θεσμικά όργανα. Πώς συνέβη αυτό;
Emmanuel Lincot: ΠΟΥ και ICAO υπό επιρροή – προκαλώντας έτσι την πιο γιγαντιαία πανδημία στην ιστορία – διορισμός στις αρχές Απριλίου του Jiang Duan ως μέλος του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (HRC) του «ΟΗΕ …: σε αυτήν την ανησυχητική διαπίστωση προστίθεται το γεγονός ότι τέσσερις, προς το παρόν, εξειδικευμένες υπηρεσίες των Ηνωμένων Εθνών (FAO, UNIDO**, ITU***) έχουν τώρα επικεφαλής Κινέζους υπηκόους (τρεις περισσότερους από οποιαδήποτε άλλη χώρα) , και επτά Κινέζοι κατέχουν θέσεις Αναπληρωτών Γενικών Διευθυντών, ένας αριθμός επίσης ρεκόρ. Τώρα, η Κίνα φαίνεται να είναι σε θέση να επιβάλει τις απόψεις της στους κύριους διεθνείς οργανισμούς. Το παράδοξο είναι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έδωσαν στον ΟΗΕ τον τελευταίο χρόνο σχεδόν 670 εκ. δολάρια και η Κίνα, περίπου 370 εκ., λίγο πάνω από το μισό ποσό. Στην πραγματικότητα, η Κίνα μπορεί ταυτόχρονα να ισχυριστεί ότι χρηματοδοτεί ή συγχρηματοδοτεί ιδρύματα που η ίδια βοήθησε να δημιουργήσει, όπως το BRICS, το BAII ή το OCS, το οποίο της προσφέρει έναν πολύ μεγάλο τομέα συμμετοχής και λήψης αποφάσεων, που αφορούν όλο τον κόσμο. Στην ιστορία του κινεζικού καθεστώτος, αυτή η προσχώρηση στο πολυμερές σύστημα είναι ένα σχετικά πρόσφατο γεγονός. Μόνο το 1971, όταν προσχώρησε στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, και εις βάρος της Ταϊβάν, άρχισε να το αναγνωρίζει. Ήταν η πρώτη της μεγάλη νίκη. Η δεύτερη χρονολογείται από το 2001 όταν, 30 χρόνια αργότερα, προσχώρησε στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Αναδρομικά, είναι ένα σημαντικό γεγονός που επιτάχυνε τη βιομηχανική μετεγκατάσταση από τη Δύση στην Κίνα με κριτήριο αυτή τη νεοφιλελεύθερη ιδέα ότι η οικονομική ανάπτυξη της χώρας θα οδηγούσε στον εκδημοκρατισμό της. Και αυτό, παρά το επεισόδιο της Τιενανμέν το 1989 που θα έπρεπε να είχε συνεγείρει τους ηγέτες μας. Τι να πω; Μέσα στην μεταπολεμική ευφορία, ο κομμουνισμός δεν ήταν παρά ένα ατύχημα στην ιστορία. Μετακόμισαν ολόκληρα τμήματα της οικονομίας μας μαζί με την τεχνολογία τους. Και δημιουργήσαμε ένα τέρας.
Στιγμιότυπο από τη συνάντηση του Μίλτον Φρίντμαν (αρ.) με τον Γεν. Γραμματέα του ΚΚΚ Ζάο Ζιγιάνγκ το 1988. Η αμφίεση του σύντροφου Γραμματέα, σε πλήρη αντίθεση με αυτή του Μάο, είναι ενδεικτική…
Πώς οι Δυτικές χώρες επέτρεψαν στην Κίνα να πάρει τη θέση της στη διεθνή σκηνή; Τι συμφέροντα είχαν για να επιτρέψουν κάτι τέτοιο;
Αυτή η ανεκτικότητα συνοδεύτηκε από μεγάλη αφέλεια των ηγετών μας σχετικά με τη φύση και τις πραγματικές προθέσεις του κινεζικού καθεστώτος. Η Κίνα μπόρεσε να στηριχτεί στην ευαίσθητη αντιδυτική χορδή των Αφρικανών για να φτάσει επικεφαλής ορισμένων από αυτούς τους διεθνείς οργανισμούς, αλλά και με τη συνενοχή ορισμένων από τους δικούς μας πολιτικούς ηγέτες. Αυτό ισχύει επίσης στον τομέα της συνεργασίας με την Κίνα. Δείτε την περίπτωση του γαλλο-κινεζικού εργαστηρίου P4 [το εργαστήριο ερευνών σε ιούς στο Γουχάν]: είναι μια συμφωνία απάτης. Προέβλεπε συνεχή συνεργασία με τους Γάλλους. Από τα εγκαίνιά του, ούτε μια γαλλική ομάδα δεν πάτησε το πόδι της εκεί. Χρησιμοποίηση του άλλου, χρήση των ικανοτήτων του και μετά απόρριψη είναι επαναλαμβανόμενες κινεζικές πρακτικές. Η στρατηγική είναι πάντοτε η ίδια: είναι το παιχνίδι του γκο. Στο παιχνίδι του γκο, σε αντίθεση με το παιχνίδι του σκακιού, κάθε πιόνι έχει μια αδιαφοροποίητη κατάσταση που συνίσταται στην εξουδετέρωση του αντιπάλου. Είναι αυτό που χρησιμοποιεί και η Κίνα για την εξουδετέρωση μεγάλων διεθνών οργανισμών. Ο στόχος είναι να δημιουργηθεί μια κυρίαρχη / κυριαρχούμενη σχέση σε μια ασύμμετρη σχέση, προκειμένου, τελικά, να κινεζοποιήσει τις πρακτικές του διεθνούς δικαίου και να επιβάλει κινεζικά πρότυπα. Οι Δυτικοί είχαν μια πολύ κοντόφθαλμη πολιτική συνολικά έναντι αυτής της χώρας. Την είδαμε ως Ελντοράδο. Το εργαστήριο του κόσμου! Όσο η Δύση προηγούνταν σε τεχνολογική πρόοδο και κυριότητα των εφευρέσεών της, η μετεγκατάσταση και η ανεκτικότητα δεν δημιουργούσαν κανένα συνειδησιακό πρόβλημα. Αυτή η πολιτική δημιούργησε πολύ μεγάλα κέρδη για τους βιομηχάνους μας, οι οποίοι ενισχύονταν στις επιλογές τους από το ότι φέρνουν υλική ευημερία σε έναν κινεζικό πληθυσμό, a priori τόσο πιο υπάκουο που δεν προστατεύεται από κανένα ανεξάρτητο συνδικάτο. Τα αποτελέσματα είναι γνωστά: εξαθλίωση των ευρωπαϊκών μεσαίων και εργατικών τάξεων, άνοδος στην Ευρώπη –όπως και στις Ηνωμένες Πολιτείες– του λαϊκισμού, εξάρτηση της Δύσης σε ζωτικούς τομείς, όπως αποκαλύπτει η κρίση Covid-19, και υπερεθνικισμός στην Κίνα που κατάφερε να εκμεταλλεύεται τους πόρους και την τεχνογνωσία των Δυτικών για δικό της μόνο όφελος.
31 Δεκ. 1979: Οι Πρόεδροι της Κίνας Ντενγκ Ζιαπίνγκ και των ΗΠΑ Τζίμυ Κάρτερ στην Ουάσινγκτον κατά τη σύναψη διπλωματικών σχέσεων των δύο χωρών. Πολλοί Δυτικοί είχαν την ψευδαίσθηση ότι με την εμπορική διείσδυση το κομμουνιστικό καθεστώς θα περνούσε σε μιας μορφής περεστρόικα…
Τώρα που οι δραστηριότητες της Κίνας αποκαλύφθηκαν, ποια απάντηση μπορούμε να περιμένουμε από αυτές τις χώρες; Θα αναλάβουν τις ευθύνες τους στη διεθνή σκηνή;
Ο Τραμπ δεν είναι υπέρ του πολυμερισμού. Ο Mακρόν εξακολουθεί να πιστεύει σ’ αυτόν, αλλά μόνη της, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα είναι σε θέση να ανταγωνιστεί την Κίνα. Η κρίση αξιοπιστίας που διέρχονται ο ΠΟΥ και ο ICAO δείχνουν τα όρια του συστήματος. Είτε θεσπίζουμε μια πραγματική αντεξουσία σε αυτούς τους οργανισμούς είτε δημιουργούμε νέους. Αλλά αυτό πιθανώς δεν είναι η προτεραιότητα. Μετά την οικονομική ύφεση, θα έχουμε μια αργή φάση ανασυγκρότησης και έπειτα μια αναδιαμόρφωση της διεθνούς αρχιτεκτονικής. Δεν θα είναι χωρίς δυσκολίες, ειδικά εάν εισέλθουμε σε μια φάση αντιπαράθεσης με την Κίνα. Αυτό που φοβάμαι είναι ότι, δυστυχώς, η Ευρώπη και οι αδύναμες και παραιτημένες ελίτ της – και ιδίως οι βιομηχανικές ή οικονομικές ελίτ της (που είναι εντελώς ξένες από το παραμικρό πατριωτικό συναίσθημα) – επιστρέφουν στο μικροαστικό πνεύμα του Μονάχου: από συμβιβασμό σε συμβιβασμό για τη διάσωση κάποιων υλικών συμφερόντων και μάλιστα βραχυπρόθεσμων. Ο Τσόρτσιλ συνόψισε τη συνέχεια σε μία πρόταση: «Έπρεπε να επιλέξουν μεταξύ ατιμίας και πολέμου. Επέλεξαν την ατιμία και θα έχουν πόλεμο». Ήταν το 1938. Μαθαίνουμε από τον Καρλ Μαρξ (συγγραφέας που οι Κινέζοι γνωρίζουν πολύ καλά …)! Για να το κάνουμε αυτό, πρέπει να ενισχύσουμε τη συνολική μας συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Τραμπ έχει τα λάθη του. Σε αντίθεση με τους δύο προκατόχους του, οι οποίοι ελάχιστα γνώριζαν από διεθνείς σχέσεις, μπορούμε τουλάχιστον να του πιστώσουμε ότι καταλάβαμε ότι ο κίνδυνος για τη Δύση είναι η Κίνα. Παρά τον εαυτό του, ο Τραμπ βρίσκεται σε μια ιστορική στιγμή των ΗΠΑ και της Δύσης για να διορθώσει την πορεία των συγκρουσιακών σχέσεών μας με την Κίνα. Πρέπει να συνεργαστούμε μαζί του και με τις ΗΠΑ για να σώσουμε τον ελεύθερο κόσμο.
Μετάφραση: Ευάγγελος Δ. Νιάνιος
*Γάλλος (γεν. 1970) καθηγητής Πανεπιστημίων, σύμβουλος, ειδικός της πολιτικής και πολιτισμικής ιστορίας της Κίνας.
**Oργάνωση Βιομηχανικής Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, με έδρα τη Βιέννη. Επικεφαλής: Λι Γιονγκ, Καντέχ Γιουμκέλα.
***Διεθνής Ενωση Τηλεπικοινωνιών, με έδρα τη Γενεύη. Γενικός Γραμματέας: Χου Λιν Ζάο.
