Αρθρο του Pepe Escobar στην Asia Times, 27 Απριλίου 2020.
Το εξώφυλλο του βιβλίου του Kishore Mahbubani με τον ενδεικτικό τίτλο: Nικητής η Κίνα;
Διακεκριμένο μέλος του Ινστιτούτου Ερευνών Ασίας του Εθνικού Πανεπιστημίου της Σιγκαπούρης, πρώην Πρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών (2001-2002) και ιδρυτής – Πρύτανης της Σχολής Δημόσιας Πολιτικής Lee Kuan Yew (2004- 2017), ο Kishore Mahbubani είναι η επιτομή της διπλωματίας.
Από το βιβλίο του λείπει η λεπτομέρεια. Αντίθετα, δείχνει πάντα άπειρη υπομονή – και γνώση μεμυημένου – όταν προσπαθεί να εξηγήσει, ειδικά στους Αμερικανούς, σε τι στηρίζεται η λειτουργία του κινεζικού πολιτισμού και κράτους.
Ολόκληρο το βιβλίο, κομψά τεκμηριωμένο και γεμάτο πειστικά γεγονότα, δίνει την εντύπωση ότι ο Mahbubani εφαρμόζει τον ταοϊσμό. Να είστε σαν το νερό. Αφήστε το να ρέει. Στριφογυρίζει σαν μια πεταλούδα που προχωρεί πέρα από το παράδοξο συμπέρασμά του: «Μια μεγάλη γεωπολιτική σύγκρουση μεταξύ Αμερικής και Κίνας είναι αναπότρεπτη και αποτρέψιμη.» Επικεντρώνεται στα μονοπάτια που οδηγούν στο «αποτρέψιμη».
Ο πρώην διπλωμάτης και συγγραφέας Kishore Mahbubani κατά τη διάρκεια μιας εκδήλωσης της Asia Society. Photo : Flickr Commons
Η αντίθεση με τη νοοτροπία της αντιπαράθεσης, της ακινησίας και της αναχρονιστικής ανεπάρκειας της παγίδας του Θουκυδίδη, η οποία επικρατεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν θα μπορούσε να είναι πιο εντυπωσιακή. Είναι πολύ διδακτικό να παρατηρούμε την αντίθεση μεταξύ του Mahbubani και του Graham Allison του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ – δείχνουν να αλληλοθαυμάζονται – κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης στο Ινστιτούτο της Κίνας.
Μια σημαντική ένδειξη για την κατανόηση της προσέγγισής του μας αποκαλύπτεται όταν ο Mahbubani μας λέει πώς η ινδουΐστρια μητέρα του τον οδήγησε στους ινδουιστικούς και βουδιστικούς ναούς της Σιγκαπούρης – ακόμη και αν σε αυτό το νησιωτικό κράτος, οι περισσότεροι βουδιστές μοναχοί ήταν στην πραγματικότητα Κινέζοι. Εδώ βρίσκουμε μια περίληψη της θεμελιώδους πολιτιστικής και φιλοσοφικής διασταύρωσης Ινδίας-Κίνας που ορίζει την «βαθιά» ανατολική Ασία, συνδέοντας τον Κομφουκιανισμό, τον Βουδισμό και τον Ταοϊσμό.
Τα πάντα για το δολάριο ΗΠΑ
Για τους Ασιάτες, και για όσους σαν κι εμένα έζησαν στη Σιγκαπούρη, είναι πάντα συναρπαστικό να βλέπουμε πώς ο Mahbubani ενσαρκώνει τον καλύτερο μαθητή του Lee Kuan Yew, αλλά χωρίς αλαζονεία. Παρόλο που η προσπάθειά του να κατανοήσει την Κίνα από μέσα, στο σύνολό της και για δεκαετίες, είναι κάτι περισσότερο από ορατή, απέχει πολύ από το να είναι οπαδός του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος (ΚΚΚ).
Και τονίζει αυτό το σημείο με πολλούς τρόπους, δείχνοντας πώς, στο όνομα του κόμματος, το Κινεζικό είναι πολύ πιο σημαντικό από το Κομμουνιστικό: Σε αντίθεση με το Σοβιετικό Κομμουνιστικό Κόμμα, [το ΚΚΣΕ] το ΚΚΚ δεν σερφάρει σε ένα ιδεολογικό κύμα, αλλά στο κύμα ενός αναζωογονητικού πολιτισμού … το ισχυρότερο και πιο ανθεκτικό στην ιστορία.
Ο Mahbubani περιγράφει αναπόφευκτα τις γεωπολιτικές και γεωοικονομικές προκλήσεις και τα κενά της Κίνας και των Ηνωμένων Πολιτειών. Και αυτό μας φέρνει στο κύριο σημείο του βιβλίου: το πώς εξηγεί στους Αμερικανούς την πρόσφατη διάβρωση της παγκόσμιας εμπιστοσύνης στο πρώην «απαραίτητο έθνος» και πώς το δολάριο είναι η αχίλλειος πτέρνα του.
Πρέπει λοιπόν για άλλη μια φορά να βυθιστούμε στον ατελείωτο βούρκο του καθεστώτος του αποθεματικού νομίσματος, του «υπερβολικού προνομίου» του, της πρόσφατης πλήρους εκμετάλλευσης του δολαρίου ΗΠΑ – κυρώσεις κ.λπ. – και, αναπόφευκτα, του αντίβαρου: αυτές τις “έγκυρες φωνές” που προσπαθούν τώρα να μη χρησιμοποιούν πλέον το δολάριο ΗΠΑ ως αποθεματικό νόμισμα.
Πρόκειται για την τεχνολογία blockchain και την κινέζικη βούληση να δημιουργήσει ένα εναλλακτικό νόμισμα βάσει αυτής της τεχνολογίας. Ο Mahbubani μας μεταφέρει στο Φόρουμ China Finance 40 τον Αύγουστο του περασμένου έτους, όταν ο αναπληρωτής διευθυντής της Λαϊκής Τράπεζας της Κίνας (PBoC), Mu Changchun, είπε ότι η PBoC ήταν «κοντά» στην έκδοση του δικού της κρυπτογραφικού νομίσματος.
Δύο μήνες αργότερα, ο Πρόεδρος Xi ανακοίνωσε ότι η blockchain τεχνολογία θα γίνει «υψηλή προτεραιότητα» και ζήτημα μακροπρόθεσμης εθνικής στρατηγικής. Αυτό συμβαίνει τώρα. Το ψηφιακό γιουάν – όπως ένα “κυρίαρχο blockchain” – επίκειται.
Και αυτό μας οδηγεί στο ρόλο του δολαρίου ΗΠΑ στη χρηματοδότηση του παγκόσμιου εμπορίου. Ο Mahbubani αναλύει σωστά ότι μόλις ολοκληρωθεί αυτό [το ψηφιακό γιουάν], “το περίπλοκο διεθνές σύστημα που βασίζεται στο δολάριο ΗΠΑ θα μπορούσε να καταρρεύσει, γρήγορα ή αργά.” Το κύριο σχέδιο της Κίνας είναι να επιταχύνει τη διαδικασία συνδέοντας τις ψηφιακές πλατφόρμες της – Alipay, WeChat Pay – σε ένα ενιαίο παγκόσμιο σύστημα.
Ασιατικός αιώνας
Όπως εξηγεί προσεκτικά ο Mahbubani, “ενώ οι Κινέζοι ηγέτες θέλουν να αναζωογονήσουν τον κινεζικό πολιτισμό, δεν έχουν καμία ιεραποστολική προσπάθεια να αποκτήσουν τον έλεγχο του κόσμου και να κάνουν όλους Κινέζους.” Και όμως, «η Αμερική είναι πεπεισμένη ότι η Κίνα συνιστά υπαρξιακή απειλή».
Οι καλύτεροι και λαμπρότεροι άνθρωποι στην Ασία, ανάμεσά τους και ο Mahbubani, εξακολουθούν να εκπλήσσονται με την απόλυτη ανικανότητα του αμερικανικού συστήματος να «κάνει στρατηγικές προσαρμογές σ’ αυτή τη νέα φάση της ιστορίας». Ο Mahbubani αφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο – «Μπορεί η Αμερική να κάνει στροφή 180 μοιρών;» – στο δίλημμα.
Στο παράρτημα, προσθέτει ακόμη και ένα κείμενο του Stephen Walt διαλυτικό του «μύθου της αμερικανικής εξαίρεσης». Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι το ήθος της «Εξαίρεσης» αμφισβητείται σοβαρά.
Μια πρόσφατη έκθεση του McKinsey αναρωτιέται αν η “επόμενη κανονικότητα” θα προκύψει από την Ασία και μερικά από τα συμπεράσματά της είναι αναπόφευκτα: “Η μελλοντική παγκόσμια ιστορία ξεκινά στην Ασία.” Πηγαίνει πολύ πέρα από τους τρέχοντες αριθμούς, λέγοντας ότι σε 20 χρόνια, έως το 2040, “Η Ασία θα αντιπροσωπεύει το 40% της παγκόσμιας κατανάλωσης και το 52% του ΑΕΠ.”
Η έκθεση αναφέρει ότι “μπορούμε να δούμε αυτήν την πανδημία [του κορωνοϊού] ως το σημείο καμπής, στο οποίο πραγματικά άρχισε ο Ασιατικός αιώνας“.
Το 1997, κατά τη διάρκεια της ίδιας εβδομάδας που κάλυπτα την επανεκχώρηση του Χονγκ Κονγκ, δημοσίευσα στη Βραζιλία ένα βιβλίο με τον μεταφρασμένο τίτλο “21ος: Ο ασιατικός αιώνας“. Εκείνη την εποχή είχα ήδη ζήσει στην Ασία για τρία χρόνια και διδάχτηκα μερικά σημαντικά πράγματα από τη Σιγκαπούρη του Mahbubani.
Η Κίνα ήταν τότε ένας μακρινός παίκτης στον νέο ορίζοντα. Τώρα το τοπίο έχει αλλάξει δραστικά. Ο ασιατικός αιώνας – στην πραγματικότητα ο Ευρασιατικός αιώνας – έχει ήδη ξεκινήσει, ενώ η ολοκλήρωση της Ευρασίας αναπτύσσεται υπό την ώθηση ακρωνύμιων που δεν πρέπει να ξεχνούμε: BRI – Belt and Road Initiative, AIIB Asian Infrastructure Investment Bank, SCO Shanghai Cooperation Organisation, EAEU Eurasian Economic Union και η στρατηγική εταιρική σχέση Ρωσίας-Κίνας.
Μετάφραση: Ε. Δ. Νιάνιος
