του Antoine Brunet*
ΚΙΝΑ 3
Οι πολυεθνικές – από τις αρχές της δεκαετίας του 1980- έδωσαν δουλειά σε εκατομμύρια Κινέζους και εξαφάνισαν έτσι οποιαδήποτε αμφισβήτηση του κομμουνιστικού καθεστώτος. Ετσι, δεν χρειάστηκε μια καινούρια Πολιτιστική επανάσταση (1966-1976) για την εδραίωσή του.
Φάση 3. Με όπλο αυτή την εργατική μισθολογική υπερανταγωνιστικότητα και την ένταξή της στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, η Κίνα αποκτά πέντε σημαντικά γεωπολιτικά πλεονεκτήματα:
Βιομηχανοποίηση. Υπερβιομηχανοποίηση της Κίνας. Με 280 εκ. ενήλικες μινγκόνγκ, σχεδόν όλοι τους βιομηχανικοί εργάτες, η Κίνα συγκεντρώνει στο έδαφός της ένα σημαντικό ποσοστό βιομηχανικών εργατών σε ολόκληρο τον πλανήτη (οι βιομηχανικοί εργάτες στις ΗΠΑ περιορίζονται σε 9 εκ. μόνο!) και σίγουρα ένα εξίσου μεγάλο ποσοστό της παγκόσμιας βιοτεχνικής παραγωγής. Είναι πλέον απολύτως δικαιολογημένο να λέμε ότι η Κίνα έχει γίνει «το εργοστάσιο του κόσμου». Αυτή η υπερβολική εκβιομηχάνιση της Κίνας έχει ως συνέπεια την έλλειψη εργοστασίων και βιομηχανιών στον υπόλοιπο κόσμο: αποβιομηχανοποίηση των “ανεπτυγμένων” χωρών και απουσία πραγματικής εκβιομηχάνισης, τόσο στις πραγματικά αναδυόμενες χώρες όπως και στη Ρωσία.
Ανάπτυξη. Πολύ ισχυρή ανάπτυξη στην Κίνα. Αναιμική και τεχνητή ανάπτυξη, ανεργία και επισφάλεια στις δυτικές χώρες. Απογοητευτική και ανεπαρκής ανάπτυξη, μόνιμη υποαπασχόληση στις αναδυόμενες χώρες.
Πολιτική σταθερότητα. Πλήρης απασχόληση στην Κίνα, η οποία συμβάλλει στην αποδοχή ή ανοχή του πληθυσμού στο ολοκληρωτικό καθεστώς. Οι άλλες χώρες μαστίζονται από οικονομική, κοινωνική και πολιτική αποσταθεροποίηση λόγω έλλειψης ανάπτυξης και βιομηχανίας.
Εξωτερικό εμπόριο. Η Κίνα σημειώνει κολοσσιαία, συνεχή και αυξημένα εμπορικά πλεονάσματα που αντισταθμίζονται από τεράστια, επαναλαμβανόμενα και αυξανόμενα εμπορικά ελλείμματα στις περισσότερες δυτικές χώρες και στις περισσότερες αναδυόμενες χώρες.
Εξωτερική χρηματοδότηση. Η Κίνα γίνεται μακράν η πρώτη καθαρά πιστώτρια χώρα στον κόσμο (ξεπερνά τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα), ενώ οι περισσότερες δυτικές χώρες και οι αναδυόμενες χώρες συσσωρεύουν σημαντικό εξωτερικό χρέος προς την κύρια (αν όχι τη μόνη) καθαρά πιστώτριας χώρας στον κόσμο που έχει γίνει η Κίνα.
Τελικά, δημιουργήθηκε ένα απόλυτο δίπολο μεταξύ αφενός της Κίνας, της πρώτης πιστώτριας χώρας στον κόσμο (μακράν) και της πρώτης χώρας προμηθευτή στον κόσμο μεταποιημένων προϊόντων (ασυναγώνιστη), και από την άλλη πλευρά όλων των άλλων χωρών: όλες σχεδόν οι χώρες χρωστάνε στην Κίνα (φυσικά και η φθίνουσα ηγεμονική δύναμη, οι ΗΠΑ), και όλες οι χώρες που υποχρεούνται να αγοράζουν παρά τη θέλησή τους προϊόντα που παράγονται στην Κίνα.
Η οικονομική δύναμη της Κίνας είναι η κύρια δύναμη γεωπολιτικής κρούσεως.
Με όπλο αυτήν την οικονομική δύναμη, μπορεί να αναβαθμίζει τη θέση της σε άλλους γεωπολιτικούς άξονες. Αυτή βρίσκεται πίσω από όλες τις φιλόδοξες και συχνά ακόμη και φαραονικές πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει η Κίνα τα τελευταία χρόνια για να ενισχύσει τη δύναμή της. Ας παραθέσουμε, χύμα και χωρίς να ισχυριζόμαστε ότι εξαντλούμε το θέμα:
Μια σημαντική προσπάθεια που έγινε σε θέματα Εκπαίδευσης, Έρευνας και Τεχνολογίας. Ειδικότερα: ερευνητικά εργαστήρια στελεχωμένα από μεγάλο αριθμό Κινέζων ερευνητών ή ξένων ακριβοπληρωμένων ερευνητών· αγορά τεχνολογιών με την εξαγορά ξένων εταιρειών (βλ. το πρόσφατο παράδειγμα εξαγοράς της Kuka, μιας γερμανικής εταιρείας που εξελισσόταν σε παγκόσμιο πρωταθλητή στην παραγωγή ρομπότ).
Μονοπώλιο της Κίνας στην προμήθεια κοβαλτίου, λιθίου και όλων των ειδών σπάνιων μετάλλων, ώστε να κυριαρχεί σε όλους τους τομείς που στηρίζονται σε αυτά (ρομπότ, ηλιακοί συλλέκτες, ηλεκτρικά αυτοκίνητα).
Μια σημαντική προσπάθεια στη διαστημική έρευνα (ιδίως με το έργο εκμετάλλευσης της Σελήνης για την εξαγωγή νέων και άγνωστων υλικών στη Γη).
Σημαντική προσπάθεια όσον αφορά τα «παραδοσιακά ανανεωμένα» όπλα (αεροπλανοφόρα και επίσης υπερηχητικούς πυραύλους και υπερηχητικά βομβαρδιστικά που καθιστούν ευάλωτες τις αντιπυραυλικές ασπίδες)
Μια σημαντική προσπάθεια «καινοτόμων» εξοπλισμών: υποβρύχια μη ανιχνεύσιμα, επειδή πλέουν σε βαθιά νερά, οπλισμένοι δορυφόροι, βιολογικά όπλα… ..
Πολυάριθμος και υπερ-εκπαιδευμένος στρατός.
Το στρατηγείο της Ζήμενς στο Πεκίνο. Αξιοποιώντας την προηγμένη τεχνολογία των πολυεθνικών, η Κίνα ανεδείχθη σε ανταγωνίστρια της Δύσης.
Η δημιουργία ενός μεγάλου και παντού παρόντος κατασκοπευτικού δικτύου.
Η δημιουργία ενός ιδιαίτερα αποτελεσματικού δικτύου χάκερ.
Η σημαντική διπλωματική και στρατιωτική επίθεση της Κίνας για την κατάληψη της Θάλασσας της Νότιας Κίνας (διπλάσια σε μέγεθος από τη Μεσόγειο). Από το 2013, η Κίνα οικειοποιήθηκε μονομερώς τα κύρια θαλάσσια νησιά (μόλις εμφανίστηκαν, ακατοίκητα και χωρίς πόσιμο νερό) για να τα μετατρέψει πολύ γρήγορα σε στρατιωτικές αεροναυτικές βάσεις με μόνιμη φρουρά. Αυτό αφού εξαγόρασε τον εφησυχασμό και την παθητικότητα του Προέδρου Ντουτέρτρε, παρόλο που ο ΟΗΕ είχε αναγνωρίσει τις Φιλιππίνες ως νόμιμους ιδιοκτήτες ορισμένων από αυτά τα νησάκια. Με δυο λόγια, η Κίνα εργάζεται ώστε το ναυτικό της να μπορεί να ελέγχει ολόκληρη αυτή τη διεθνή θάλασσα.
Η τεράστια διπλωματική-στρατιωτική επίθεση που ξεκίνησε η Κίνα με την επιχείρηση Δρόμοι του μεταξιού. Από το 2013, η Κίνα πέτυχε από περίπου 70 χώρες να της παραχωρήσουν τις απαραίτητες εκτάσεις και να συγχρηματοδοτήσουν μαζί της τα εθνικά στοιχεία ενός διεθνούς δικτύου υποδομών (σταθμοί παραγωγής ενέργειας, λιμένες, αυτοκινητόδρομοι, σιδηροδρομικά δίκτυα, δίκτυα τηλεπικοινωνιών). …) που οι κινεζικές εταιρίες ήταν έτοιμες να κατασκευάσουν. Μόνο η Κίνα έχει την επισκόπηση αυτού του διασυνδεδεμένου δικτύου υποδομών και ήταν η μόνη που το σχεδίασε. Μόνο η Κίνα ελέγχει την υλοποίησή του (επειδή είναι οι κινεζικοί κατασκευαστικοί γίγαντες που έχουν τον έλεγχο του έργου). Μόνο η Κίνα ελέγχει τη λειτουργία του. Ένα προφανές γεωπολιτικό πλεονέκτημα για το Πεκίνο.
Οι σημαντικές προσπάθειες της Κίνας ώστε ο υπόλοιπος κόσμος να παραιτηθεί από το μονοπώλιο που η Huawei προσπαθεί να πετύχει στην τηλεφωνία 5G.
Θα σημειωθεί ότι παρά τις τεράστιες δαπάνες που συνδέονται με αυτές τις πολλαπλές πρωτοβουλίες, τα συναλλαγματικά αποθέματα της Κίνας δεν έχουν επηρεαστεί καθόλου και ότι παραμένουν αντίθετα σχετικά σταθερά γύρω από το σημαντικό ποσό των 3.000 δις δολαρίων.
Γιατί λοιπόν; Για δύο λόγους, και οι δυο τους συνδεόμενοι και πάλι με την μισθολογική εργατική υπερανταγωνιστικότητα που αναφέραμε παραπάνω:
Από τότε που έγινε υπερβιομηχανική, η Κίνα έχει την ικανότητα να λειτουργεί σε μεγάλο βαθμό ως κλειστό κύκλωμα: όταν το κινεζικό κράτος πραγματοποιεί σημαντικές δαπάνες, συνήθως είναι κινεζικές οντότητες που επωφελούνται συλλέγοντας τα έσοδα που παράγονται από αυτά έξοδα Η κύρια διαρροή σε αυτό το κύκλωμα αφορά τις αγορές πρώτων υλών που η Κίνα αναγκάζεται να εισαγάγει για να πραγματοποιήσει τα έργα που σχετίζονται με αυτές τις δαπάνες.
Η Κίνα συνεχίζει επίσης να αποκομίζει σημαντικά εμπορικά πλεονάσματα (επίσημα στοιχεία: 490 δις δολάρια το 2019 μετά από 368 το 2018 · επίσημα στοιχεία, υποτιμημένα πιθανότατα κατά περίπου 50%).
Αφού πραγματοποιήθηκε αυτή η μακρά στροφή, που θυμίζει τις οικονομικές δυνατότητες της Κίνας, ας επιστρέψουμε τώρα στο θέμα μας: πώς, χάρη σε αυτή την οικονομική δύναμη, η Κίνα κατάφερε να κυριαρχήσει σε πολλούς διεθνείς οργανισμούς.
Η μόνη πιστώτρια χώρα
Φάση 4. Οι χώρες που είναι περισσότερο χρεωμένες στην Κίνα (το εξωτερικό χρέος στην Κίνα ως ποσοστό του ΑΕΠ τους) είναι εννοείται τα πρώτα διπλωματικά θηράματα της Κίνας.
Πρόκειται για χώρες που λίγο- πολύ έγιναν εξαρτώμενες (Αιθιοπία, Ερυθραία, Σουδάν, Τζιμπουτί, Ζιμπάμπουε, Αγκόλα, Νιγηρία, Τουρκμενιστάν, Καμπότζη, Λάος, Φιλιππίνες, Βιρμανία, Πακιστάν, Σρι Λάνκα, Μαλδίβες, Βενεζουέλα, Νικαράγουα, Βολιβία).
Μετά την κρίση 2008/2012, αρχίζουν να πέφτουν στην επιρροή της Κίνας μια νέα ομάδα, η Ανατολική Ευρώπη (Πολωνία, τα τρία κράτη της Βαλτικής, η Τσεχική Δημοκρατία, η Σλοβακία, η Ουγγαρία, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Σλοβενία, η Κροατία, η Σερβία , Μαυροβούνιο, Αλβανία, πΓΔΜ, Ελλάδα, Κύπρος, Μάλτα) και μια άλλη νέα ομάδα, η Κεντρική Ασία (Καζακστάν, Τατζικιστάν, Ουζμπεκιστάν, Κιργιζιστάν, Νεπάλ). Αυτές οι χώρες που είναι υπερχρεωμένες στην Κίνα εξακολουθούν να έχουν συνεχή εμπορικά ελλείμματα σε σχέση με την Κίνα, διότι οι κυβερνήσεις τους, στερημένες της πραγματικής βιομηχανίας και υπό την πίεση των αναγκών των πληθυσμών τους, υποχρεούνται να αγοράσουν σε μεγάλο βαθμό προϊόντα που παράγονται στο εξωτερικό· αλλά στο εξωτερικό, η χώρα προμήθειας η πλέον εξοπλισμένη και μακράν η φθηνότερη, είναι η Κίνα …
Όσο περισσότερο η χώρα χρεώνεται σ’ αυτήν, τόσο περισσότερο η Κίνα μπορεί να αποσπά από αυτήν τη δύο τύπους ανταλλαγμάτων.
Πρώτος τύπος ανταλλαγμάτων. Σε κάθε στάδιο όπου η χώρα πρέπει να διαπραγματευτεί με την Κίνα μια πρόσθετη προσφυγή στο χρέος, η Κίνα, η μόνη πιστώτρια χώρα στον κόσμο, μπορεί να απαιτήσει από τη χώρα να θεωρήσει ότι, για να ελλατώσει το χρέος της προς την Κίνα, της απσοσπά έναν από τους φυσικούς τόπους που την ενδιαφέρει: ορυχεία ή κοιτάσματα πετρελαίου, εκτάσεις για υδροηλεκτρική ενέργεια, για σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής ή για ηλιακή, γεωργικές ή αμπελουργικές εκτάσεις, γη για αεροδρόμια, λιμάνια, αυτοκινητόδρομους ή σιδηροδρομικές γραμμές.
Μέχρι να καταφέρει η Κίνα να δημιουργήσει ένα παγκόσμιο δίκτυο μεταφορικών και ενεργειακών υποδομών, που ονομάζει Δρόμους του μεταξιού και το οποίο, όπως δεν υποδηλώνει το όνομά του, θα έχει δύο χαρακτηριστικά: θα είναι το μόνο διεθνές δίκτυο μονομερώς συνδεδεμένο και ελεγχόμενο από την Κίνα.
Καταλαβαίνουμε ότι χάνοντας συνέχεια τα φυσικά της πλεονεκτήματα, η εν λόγω χώρα χάνει επίσης την κυριαρχία της και την ευημερία της προς πολύ μεγάλη ικανοποίηση της Κίνας.
Αλλά, η Κίνα έχει επίσης ένα δεύτερο αντάλλαγμα: με την επιρροή που έχει επιτύχει στο εξωτερικό εμπόριο της εξαρτώμενης χώρας, είναι σε θέση (και δεν θα διστάσει) να απαιτήσει από αυτήν να ευθυγραμμίσει τη διπλωματία της με τη δική της. Ειδικότερα σε ψηφοφορίες σε διεθνή φόρουμ και σε ψηφοφορίες για διορισμούς επικεφαλής διεθνών θεσμών.
Παρατηρήθηκε έτσι ότι 16 από τις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αρνούνταν να καταδικάσουν δημοσίως την καταστολή που το ΚΚΚ έχει επιβάλει εδώ και αρκετά χρόνια στους 11 εκ. Ουιγούρους στην περιφέρεια καταγωγής τους, το Σινκ Γιανγκ.
Οι παρατηρητές εξεπλάγησαν επίσης όταν παρατήρησαν ότι πάρα πολλές μουσουλμανικές χώρες, μέλη του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας, απείχαν και αυτές από το να καταγγείλουν δημοσίως αυτή την αντι-μουσουλμανική δίωξη μεγάλης κλίμακας.
*Ο Antoine Brunet είναι οικονομολόγος και αναλυτής αγορών. Συνέγραψε το βιβλίο Οι ηγεμονικές βλέψεις της Κίνας (2011)
Μετάφραση: Ευάγγελος Δ. Νιάνιος
