Βαδίζουμε πράγματι προς τον Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο;

Η εβδομάδα που πέρασε περιλάμβανε τρεις τουλάχιστον ανησυχητικές ειδήσεις: Η πρώτη ήταν η δολιοφθορά στους αγωγούς πετρελαίου Nord Stream1 και 2. Η δεύτερη η εκλογή της ακροδεξιάς Τζόρτζια Μελόνι στην Ιταλία και η τρίτη η συνεχιζόμενη λεκτική προκλητικότητα της Τουρκίας κατά της Ελλάδας.

Και το ερώτημα που έθεσε ξεκάθαρα ο αμφιλεγόμενος Ρώσος φιλόσοφος Αλεξάντερ Ντούνκιν –αλλά βρίσκεται και στη σκέψη πολλών ανθρώπων–, είναι αν οδεύουμε προς έναν Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η Ρωσία στον πόλεμο στην Ουκρανία έφτασε στα συμβατικά όριά της με την κατάληψη περιοχών που είναι και το ελάχιστο των επιδιώξεών της. Από αυτά που διατηρεί ελάχιστα μπορεί να εγκαταλείψει. Πέτυχε μετά από πολύ κόπο και απώλειες τον έλεγχο μιας εδαφικής συνέχειας από το Λουχάνσκ ως την Κριμαία. Από αυτόν τον έλεγχο δεν θα κάνει πίσω, διότι η Κριμαία είναι για τη Ρωσία στρατηγική θέση από την οποία ελέγχει ολόκληρο τον Εύξεινο Πόντο. Αυτός είναι άλλωστε ο λόγος που την προσάρτησε το 1787 η Αικατερίνη η Μεγάλη.

Η Κριμαία δεν δίνει απλώς πρόσβαση στη Ρωσία στα άλλα κράτη που βρέχονται από τα νερά του Ευξείνου, αλλά βρίσκεται και σε έναν διάδρομο που ενώνει την Ευρασία με την Ευρώπη. Έτσι, δεν θα την εγκαταλείψει με οποιοδήποτε κόστος· για να μπορέσει να την διατηρήσει πρέπει να έχει εδαφική συνέχεια μαζί της. Με τις κατεχόμενες περιοχές, αυτό το πέτυχε.

Ο ρωσικός στρατός όμως έχει φθάσει στα όρια των συμβατικών δυνατοτήτων του. Και τα όρια αυτά καθιστούν ευάλωτες τις θέσεις του. Μπορεί να ελέγχει το στρατιωτικό μέτωπο, όμως τα μετόπισθέν του είναι αβέβαια.

Ο στρατηγός Μπεν Χότζες, ο οποίος διετέλεσε αρχηγός των αμερικανικών δυνάμεων στην Ευρώπη την περίοδο 2014-2017, πιστεύει πως αν οι δυτικές δυνάμεις συνεχίσουν να υποστηρίζουν την Ουκρανία με όπλα και κυρώσεις, οι Ρώσοι μπορεί να απωθηθούν ως το τέλος του 2022 στις γραμμές που είχαν πριν από την 24^η Φεβρουαρίου.

Μια τέτοια εξέλιξη δεν θα είναι απλώς ήττα για την Ρωσία. Θα είναι καταστροφή. Και είναι αυτή η περίπτωση που δεν αποκλείει τη χρήση πυρηνικών από τον Πούτιν.

Οι συνέπειες θα είναι τραγικές. Η χρήση πυρηνικών θα καταστήσει την Ρωσία διεθνή παρία αλλά θα προκαλέσει και αμερικανικά αντίποινα τα οποία κανείς δεν γνωρίζει τι μορφή θα έχουν. Το σημείο καμπής όπου ο πόλεμος είναι ανεξέλεγκτος δεν θα βρίσκεται μακριά.

Για να μπορέσει να κάνει χρήση πυρηνικών ο Ρώσος πρόεδρος θα πρέπει να υπερασπίζει ρωσικό έδαφος. Τα δημοψηφίσματα και η προσάρτηση των περιοχών που έγιναν αποβλέπουν ακριβώς σε αυτό. Τα κατεχόμενα θεωρούνται με την προσάρτησή τους ρωσικό έδαφος.

Οι ΗΠΑ προωθούν τη διαδικασία για την ενίσχυση της Ουκρανίας με 1,1 δισ. δολάρια και η δολιοφθορά του αγωγού ήρθε σε μια στιγμή που η μεν Μόσχα προσπαθεί να παγιώσει με την προσάρτηση τα κεκτημένα, η δε Ευρώπη αναζητά διεξόδους στο ενεργειακό αδιέξοδο που αντιμετωπίζει.

Αν η εκτίμηση ότι οι αγωγοί στους οποίους μπήκε θαλασσινό νερό έχουν καταστραφεί ολοσχερώς είναι αληθής, τότε ακόμη και στη φανταστική περίπτωση που η Ρωσία θελήσει να στείλει αέριο και η Ευρώπη δεχθεί να το προμηθευθεί η όλη διαδικασία θα γίνεται πλέον μέσω Ουκρανίας και Πολωνίας, δύο χωρών φίλα προσκείμενων στις ΗΠΑ. Και αυτό έχει την σημασία του.

Την ίδια ημέρα που υπέστη ζημιά ο Nord Stream εγκαινιαζόταν ένας άλλος αγωγός, που μέσω Πολωνίας και Ουγγαρίας μπορεί να μεταφέρει στην Ευρώπη νορβηγικό φυσικό αέριο.

Όλα λοιπόν δείχνουν πως στην Ουκρανία θα έχουμε μάλλον κλιμάκωση παρά τραπέζι συνομιλιών, παρόλο που ο γραμματέας του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας Νικολάι Πατρούσεφ και ο σύμβουλος ασφάλειας των ΗΠΑ Τζακ Σάλιβαν είχαν μυστική συνομιλία το βράδυ που διεξήχθησαν τα δημοψηφίσματα στις κατεχόμενες από την Ρωσία περιοχές. Με αίτημα των ΗΠΑ.

Οι χώρες της Δύσης προσπαθούν να ενισχύσουν περαιτέρω την Ουκρανία, όμως καμιά δεν δηλώνει πως βρίσκεται σε πόλεμο με τη Ρωσία. Ούτε φυσικά το ΝΑΤΟ. Το διευκρίνησε, άλλωστε, ρητά ο Γενικός Γραμματέας της Συμμαχίας. Γι’ αυτό είναι πέρα λογικής ερμηνείας η δήλωση του Έλληνα πρωθυπουργού ότι «βρισκόμαστε σε πόλεμο με την Ρωσία». Βρίσκεται η Ελλάδα σε πόλεμο με τη Ρωσία;

Μιλώντας στην Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναφέρθηκε και στην εθνική κόκκινη γραμμή προσδιορίζοντάς την στην υπεράσπιση της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας και αφήνοντας έξω τα κυριαρχικά δικαιώματα.

Η Τουρκία συνεχίζει την άνευ προηγουμένου προκλητική ρητορική της, αλλά έγκυροι αναλυτές εκτιμούν πως εκείνο που επιχειρεί είναι να εξαναγκάσει την Αθήνα σε υποχωρήσεις χωρίς να τολμά κάτι περισσότερο ως συγκεκριμένη ενέργεια. Η Τουρκία δεν έχει την στρατιωτική ισχύ που θα της έδινε το βαθμό βεβαιότητας που απαιτείται για να αρχίσει μια επιχείρηση, ούτε και καμιά διεθνή υποστήριξη για επιθετική κίνηση.

Σ’ αυτό το σκηνικό προκαλεί ερωτηματικά η συμφωνία Τουρκίας-Κατάρ που υπογράφηκε στις 2 Μαρτίου 2021 στην Ντόχα από τους αρχηγούς ΓΕΕΘΑ των δύο χωρών και δημοσιεύθηκε πριν από μια εβδομάδα στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στην Τουρκία. Σύμφωνα με αυτή, το Κατάρ θα στείλει στην Τουρκία 36 αεροσκάφη και 250 στρατιωτικούς, πιλότους κλπ. που θα στρατοπεδεύουν σε χώρους που θα υποδείξει το τουρκικό ΓΕΕΘΑ.

Διεθνές ενδιαφέρον –και αδικαιολόγητη ανησυχία– προκλήθηκε επίσης από το αποτέλεσμα των ιταλικών εκλογών.

Η νικήτρια Τζόρτζια Μελόνι τοποθετείται στην ακροδεξιά αλλά ελάχιστα απ’ όσα υποστήριξε προεκλογικά θα μπορέσει να τα εφαρμόσει ως πολιτική. Μάλιστα, η εφημερίδα La Republica έγραψε πως η Μελόνι ζήτησε τη διαμεσολάβηση του Μάριο Ντράγκι στην ηγεσία της ΕΕ για την εισαγωγή της στα ευρωπαϊκά σαλόνια. Και της υπενθύμισε πως η Ιταλία δεν είναι Πολωνία. Η Ιταλία είναι ιδρυτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης οπότε ο ευρωπαϊκός πυλώνας θα πρέπει να θεωρείται δεδομένος, μαζί με τον ατλαντικό.

Η Μελόνι είναι ατλαντίστρια, τάσσεται κατά της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και υπέρ της συνέχισης των κυρώσεων, όμως οι δύο κυβερνητικοί της εταίροι κινούνται σε διαφορετικό αστερισμό. Βρίσκονταν, στο πρόσφατο παρελθόν τουλάχιστον, εγγύτερα στον Πούτιν, αλλά τώρα που διαφαίνεται υποχώρηση της Ρωσίας στο ουκρανικό μέτωπο τίθεται το ερώτημα αν θα επιμείνουν στις θέσεις τους. Ακόμη και ο Ερντογάν άρχισε να βάζει νερό στο κρασί του στο άνοιγμά του προς τη Ρωσία. Κάτω από την απειλή κυρώσεων οι τουρκικές τράπεζες εγκατέλειψαν το ρωσικό σύστημα πληρωμών.

Ορισμένες από τις θέσεις της Μελόνι –αν συνεχίσει να τις υποστηρίζει– θα μπορούσαν να αποτελέσουν τον καταλύτη για την αλλαγή πολιτικής της ΕΕ σε ζητήματα όπως π.χ. το Μεταναστευτικό. Αλλαγή που θα συνέφερε και την Ελλάδα.

Σε ό,τι αφορά το ενδιαφέρον της Ελλάδας για τη νέα κυβέρνηση της Ιταλίας, εστιάζεται στη θέση που θα κρατήσει απέναντι στην Άγκυρα, καθώς η Ιταλία συνιστά κύριο προμηθευτή όπλων για την Τουρκία και μέχρι σήμερα έχει τηρήσει «σιωπηρά» φιλοτουρκική στάση σε επίπεδο ΕΕ.

Όπως έγραψε η Deutsche Welle, ο πρόεδρος της Ένωσης Ιταλικών Βιομηχανιών Αεροδιαστημικής και Άμυνας Γκουίντο Κροσέτο είναι το δεξί χέρι της Μελόνι, και σύμφωνα με πληροφορίες η ακροδεξιά ηγέτης έχει σχέδια για αυτόν.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του Διεθνούς Ινστιτούτου Ειρήνης της Στοκχόλμης, η Ισπανία και η Ιταλία είναι οι κορυφαίοι Ευρωπαίοι προμηθευτές όπλων στην Τουρκία, καθώς την περίοδο 2015-2019 το 43% των τουρκικών εισαγωγών όπλων στην Τουρκία προήλθε από τις δύο συγκεκριμένες χώρες.