Την περασμένη Τετάρτη, όταν ο ΟΠΕΚ αποφάσισε να μειώσει την παραγωγή του κατά 2 εκατ. βαρέλια την ημέρα, σημαντική μερίδα αναλυτών είδαν αυτή την κίνηση του διεθνούς καρτέλ πετρελαίου ως ρήξη στη μακροχρόνια ενεργειακή συμμαχία του Ριάντ με την Ουάσιγκτον. Μια συμμαχία που ξεκίνησε γύρω στο 1933, συμπορεύθηκε με τη δημιουργία της Arabian American Oil Company (Aramco), την κρατικοποίησή της από τη Σαουδική Αραβία και τη μετονομασία της σε Saudi Aramco, αλλά και το πετρελαϊκό εμπάργκο που συγκλόνισε άλλοτε την παγκόσμια οικονομία.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν ετοιμάζεται να διαθέσει στην αγορά πετρέλαιο από τα στρατηγικά αποθέματά της, ενώ αναζητάει εναλλακτικές ακόμη και στη Βενεζουέλα.

Ακολούθησε η άνοδος περίπου 12% που σημείωσαν οι τιμές του «μαύρου χρυσού», με το αργό Δυτικού Τέξας να πλησιάζει τα 89 δολ. το βαρέλι όταν συντασσόταν το παρόν και το Brent να αγγίζει τα 95 δολ. το βαρέλι. Η άνοδος αναμφίβολα προδίδει πως ο ΟΠΕΚ, και κατά κύριο λόγο η Σαουδική Αραβία, έχει ανακτήσει τη δυνατότητα να ελέγχει τις τιμές του «μαύρου χρυσού». Τη δυνατότητα που είχε χάσει όταν η σχιστολιθική επανάσταση των ΗΠΑ, η βομβαρδιστική παραγωγή πετρελαίου από τα σχιστολιθικά πετρώματα της Αμερικής, είχε κατακλύσει την παγκόσμια αγορά με πετρέλαιο. Τότε η αγορά έμενε σχεδόν ασυγκίνητη στις κινήσεις του ΟΠΕΚ. Τώρα όμως και εν μέσω της ενεργειακής κρίσης ο ΟΠΕΚ έχει επιδιώξει να ανεβάσει τις τιμές κωφεύοντας στις επανειλημμένες εκκλήσεις της Ουάσιγκτον και η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει αντιδράσει διαθέτοντας στην αγορά πετρέλαιο από τα στρατηγικά αποθέματα της υπερδύναμης. Κάτι που όλα δείχνουν πως ετοιμάζεται να ξανακάνει, ενώ αναζητάει εναλλακτικές και μεταξύ άλλων τείνει χέρι συμφιλίωσης στη Βενεζουέλα για να μπορέσουν να αντλήσουν από εκεί πετρέλαιο οι αμερικανικές πετρελαϊκές.

Στο μεταξύ, οι Ευρωπαίοι ετοιμάζονται να θέσουν τον Δεκέμβριο σε ισχύ την απαγόρευση στις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου και η μείωση της παραγωγής εγκυμονεί τον κίνδυνο να εξωθήσει την παγκόσμια οικονομία σε ύφεση και να επιταχύνει ανεξέλεγκτα τον πληθωρισμό αν εκτοξεύσει τις τιμές στα ύψη, επαναφέροντάς τες στα 120 δολ. το βαρέλι στα οποία βρίσκονταν στις αρχές του καλοκαιριού. Οι αισιόδοξοι επιλέγουν, πάντως, να δώσουν προσοχή στα λόγια του Σαουδάραβα πρίγκιπα και υπουργού Ενέργειας του βασιλείου Αμπντουλαζίζ μπιν Σαλμάν, ο οποίος τόνισε πως στην πραγματικότητα η παραγωγή δεν θα μειωθεί παρά 1-1,1 εκατ. βαρέλια την ημέρα, καθώς πολλές χώρες δεν είχαν έτσι κι αλλιώς κατορθώσει να παράγουν όσο πετρέλαιο προέβλεπαν οι ποσοστώσεις που τους αναλογούσαν.

Οι Σαουδάραβες θέλουν υψηλές τιμές στον «μαύρο χρυσό»

Των Ντέιβιντ Ε. Σάνγκερ και Μπεν Χάμπαρντ/ The New York Times

Η απόφαση του ΟΠΕΚ+ να μειώσει την παραγωγή πετρελαίου υπονομεύει τις προσπάθειες του προέδρου Μπάιντεν να αποτρέψει την άνοδο των τιμών της βενζίνης ενόψει των εκλογών του μεσοδιαστήματος, αλλά και να περιορίσει τα πετρελαϊκά έσοδα της Ρωσίας που χρηματοδοτούν τον πόλεμο στην Ουκρανία. Σκιαγραφεί, όμως, και την αποτυχία της προσπάθειας που κατέβαλε το καλοκαίρι να προσεγγίσει διπλωματικά τον πρίγκιπα της Σαουδικής Αραβίας.

Η απόφαση του ΟΠΕΚ και των συμμάχων του υπογραμμίζει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ στην εξωτερική και την οικονομική τους πολιτική, τη στιγμή που η παγκόσμια οικονομία απειλείται με ύφεση και η πολιτική εκμετάλλευση της ενέργειας εξελίσσεται σε καίριο συστατικό του πολέμου στην Ουκρανία. Ελήφθη, άλλωστε, στα κεντρικά γραφεία του ΟΠΕΚ στη Βιέννη όπου παρευρέθη ο αντιπρόεδρος της ρωσικής κυβέρνησης, στον οποίο έχει επιβάλει κυρώσεις η Ουάσιγκτον. Είχε προηγηθεί συντονισμένη, αλλά τελικά αποτυχημένη διπλωματική προσπάθεια της Ουάσιγκτον να αποτρέψει μια μείωση της παραγωγής. Η απόφαση αποτέλεσε, έτσι, ένα μήνυμα πως η επιρροή του προέδρου Μπάιντεν στους συμμάχους της υπερδύναμης στον Κόλπο είναι πολύ μικρότερη από όσο ήλπιζε. Κατέδειξε, επίσης, ότι ακόμη και σε μια εποχή που θα έπρεπε να υποβαθμίζεται η σημασία του πετρελαίου ως πηγή ενέργειας, ο ΟΠΕΚ+ κινείται με βάση τα δικά του συμφέροντα. Εν προκειμένω, για τα μέλη του ήταν πολύ πιο σημαντικό να διατηρήσουν τις τιμές σε υψηλά επίπεδα, παρά να τιμωρήσουν τη Ρωσία για την εισβολή στην Ουκρανία.

Επί ημέρες πριν από τη σύνοδο του ΟΠΕΚ+, ο Λευκός Οίκος προσπαθούσε να αποτρέψει την απόφαση καλώντας τη Σαουδική Αραβία, την οποία είχε άλλωστε επισκεφθεί ο Αμερικανός πρόεδρος τον Ιούλιο με τον ίδιο σκοπό. Οπως τόνισαν τότε στελέχη της κυβέρνησής του, ήταν μια κίνηση πολιτικού ρίσκου, που κύριο στόχο είχε να επιτύχει μια αύξηση στην προσφορά πετρελαίου, ακόμη και υφιστάμενος την κριτική ότι αποκαθιστούσε σχέσεις με τον Σαουδάραβα πρίγκιπα, τον ηθικό αυτουργό της δολοφονίας του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι. Η σιωπηρή συνεννόηση που προέκυψε από την επίσκεψη Μπάιντεν ήταν πως η Σαουδική Αραβία θα προχωρούσε σε αύξηση της παραγωγής της κατά 750.000 βαρέλια την ημέρα και θα ακολουθούσαν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, αυξάνοντας τη δική τους  παραγωγή κατά 500.000 βαρέλια την ημέρα. Το αποτέλεσμα θα ήταν να οδηγήσουν σε πτώση τις τιμές  της βενζίνης και του πετρελαίου. Δεν έγιναν, όμως, έτσι τα πράγματα.

Επίδειξη δύναμης και «πλάτη» στη Ρωσία από το διεθνές καρτέλ των πετρελαιοπαραγωγών

Η Σαουδική Αραβία αύξησε αρχικά την παραγωγή της τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, αλλά αρνήθηκε να τη διατηρήσει στα αυξημένα επίπεδα για το υπόλοιπο έτος. Η ηγεσία της όπως και όλες οι χώρες του ΟΠΕΚ έβλεπαν με φόβο το φάσμα της παγκόσμιας ύφεσης να οδηγεί σε υποχώρηση τις τιμές κάτω από τα 120 δολ. το βαρέλι και να τις συμπιέζει σε επίπεδα κάποιες φορές και κάτω των 80 δολ. Γι’ αυτό και οι Σαουδάραβες αποφάσισαν να δράσουν. Η μείωση της παραγωγής του ΟΠΕΚ μπορεί να μην είναι τόσο μεγάλη όσο φαίνεται, αλλά ο αντίκτυπός της στις τιμές της βενζίνης θα είναι πολύ μεγαλύτερος. Και πέραν του αντίκτυπου που θα έχει στον πληθωρισμό και πέρα από κάθε άλλο πολιτικό συνεπακόλουθο, καθιστά σαφές ότι οι αραβικές χώρες δεν συντάσσονται με τη στάση της Δύσης έναντι της Ρωσίας, που αποτελεί πλέον μέλος του ΟΠΕΚ.

Η προσπάθεια να μειωθούν τα πετρελαϊκά έσοδα της Ρωσίας τινάχτηκε στον αέρα. Η απόφαση του ΟΠΕΚ βοηθάει τη Ρωσία να επιβάλει υψηλότερες τιμές, για να εξισορροπήσει τη μεγάλη έκπτωση με την οποία αναγκάστηκε να πουλήσει το πετρέλαιό της στην Κίνα και σε άλλες χώρες ως αντάλλαγμα που δεν συμμετείχαν στη διεθνή απομόνωσή της. Στην πράξη, η απόφαση του ΟΠΕΚ θα οδηγήσει σε αύξηση των εσόδων όλων των χωρών-μελών του, συμπεριλαμβανομένων της Ρωσίας και του Ιράν. Ορισμένοι αναλυτές θεμάτων του Περσικού Κόλπου σπεύδουν να ερμηνεύσουν τη στάση του ΟΠΕΚ ως ευθύ πλήγμα κατά του κ. Μπάιντεν. «Είναι σαφώς πολιτικής φύσης και δεν έχει καμιά σχέση με το χρήμα», σχολίασε η Τσίντζια Μπιάνκο, στέλεχος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων. Οι Σαουδάραβες, όμως, απορρίπτουν την κατηγορία, όπως και πολλοί αξιωματούχοι χωρών-μελών του ΟΠΕΚ, που επιμένουν πως η απόφαση για μείωση της παραγωγής ελήφθη με κίνητρα αμιγώς τεχνικής φύσης. «Κατηγορηματικώς δεν πρόκειται για μια κίνηση εχθρική προς τον πρόεδρο Μπάιντεν», επισημαίνει ο Σαουδάραβας αναλυτής Αλί Σιχαμπί, και επιμένει πως «στόχος είναι να διατηρηθεί η τιμή του πετρελαίου σε μια αποδεκτή διακύμανση». Ο ίδιος αναλυτής εξηγεί πως το πετρέλαιο είναι τόσο θεμελιώδους σημασίας για την οικονομία της Σαουδικής Αραβίας και για τα σχέδια του πρίγκιπα Μοχάμεντ, ώστε η ανάγκη να παραμείνει προσοδοφόρο το κύριο εμπόρευμα της χώρας επισκίασε άλλα ζητήματα. «Προσπαθούν να διασφαλίσουν αυτό που τους κρατάει στη ζωή», υπογραμμίζει, για να καταλήξει ότι το πετρέλαιο «είναι αυτό που κρατάει το βασίλειο των Σαούντ στη ζωή και τα πάντα εξαρτώνται από αυτό».

The New York Times, Καθημερινή