Le Monde 11.3.2022 Mircea Cartarescu, Ρουμάνου λογοτέχνη
«Ενώπιον της ανεγκέφαλης και αιματηρής επίθεσης που ο Πούτιν έχει εξαπολύσει κατά της Ουκρανίας, η σημερινή Ευρώπη μοιάζει με τις αρχαίες ελληνικές πόλεις, που μόνο η εισβολή του κολοσσιαίου μεγέθους περσικού στρατού μπόρεσε να τις κάνει να συνειδητοποιήσουν την κοινότητα των αξιών και ιδανικών τους καθώς και ότι αποτελούν ένα ενιαίο κόσμο. Μια δυσανάλογη και απειλητική δύναμη, φαινομενικά ανίκητη, κατάφερε από μόνη της να ενώσει την Αθήνα και την Σπάρτη, επίφοβες αντιζήλους, για να τις οδηγήσει κάτω από ενιαία στρατιωτική διοίκηση, με την ίδια θέληση να πολεμήσουν για την ελευθερία τους. Έκτοτε και αναρίθμητες φορές ανά τους αιώνες ο πόλεμος ανάμεσα στην υποδούλωση και την ελευθερία επαναλήφθηκε σε διάφορα περιβάλλοντα σαν το αιώνιο αρχετυπικό χαρακτηριστικό της ανθρώπινης υπόστασης. Και τούτο διότι δεν πρόκειται κατά κύριο λόγο για ένα πόλεμο με στρατιές στα πεδία της μάχης, αλλά για μια αιώνια σύγκρουση μέσα στον καθένα από εμάς
Ο ανθρώπινος πόθος για ελευθερία
Όταν το ασύμμετρο και η δυσαναλογία των δυνάμεων είναι τέτοιου μεγέθους δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για ηρωισμό, ένα από τα πιο σπάνια και πολύτιμα χαρακτηριστικά της ανθρωπότητας. Ο σύγχρονος κόσμος, μέσα στον πραγματισμό του, τείνει να αρνείται ή να λοιδορεί το πνεύμα της θυσίας, την εκδήλωση του πνεύματος αυτού μέσα από την καλλιτεχνική έμπνευση, τον ιδεαλισμό σαν τρόπο ύπαρξης · κι’ όμως δεν υπάρχει μια ημέρα ή μια ανθρώπινη συνθήκη στην οποία να μην έχουμε δει κάποιον από τους ομοίους μας να έχει δώσει εξαιρετικά δείγματα αλτρουϊσμού και αυταπάρνησης. Είναι η φωτεινή πλευρά, η «λεία πλευρά» τoυ «γεμάτου ανώμαλα εξογκώματα ξύλου» που κατά τον Kant χαρακτηρίζει την ανθρώπινη φύση. Αυτή η «λεία πλευρά» ενυπάρχει στην πραγματικότητα στην καθημερινή ζωή, στις μεγάλες και στις μικρές στιγμές, εμφανίζεται, όμως, κυρίως στις στιγμές-σταυροδρόμια της ανθρώπινης πορείας, σαν αυτή που ζούμε σήμερα. Οι Θερμοπύλες θα έλεγαν κάποιοι σήμερα είναι μια ωραία αφήγηση, ένας ωραίος μύθος· κι’ όμως υπήρξαν μια πραγματικότητα και τέτοιες πραγματικότητες επαναλήφθηκαν πολλές φορές στην ανθρώπινη ιστορία, όταν αποδείχτηκε ότι η ωμή δύναμη των γιγαντιαίων στρατιών μπορεί, πράγματι, να υποστεί ταπείνωση από τον ανθρώπινο πόθο για ελευθερία.
Σήμερα ο Πούτιν ενώνει την Ευρώπη και όλο τον κόσμο ενάντια στις προθέσεις του· και τούτο περισσότερο από ό,τι θα μπορούσε να το κάνει ο οποιοσδήποτε οικονομικός, κοινωνιολογικός ή πολιτιστικός παράγων. Οι Θερμοπύλες βρίσκονται σήμερα στην Ουκρανία και ο ηρωισμός των Ουκρανών εμπνέει και ενώνει. Σήμερα, παρακολουθώντας την σε εξέλιξη επίθεση στο Κίεβο, παρατηρούμε μέσα στην πυκνότητα της ιστορικής στιγμής «σπαρτιάτες» στρατιώτες να αντιστέκονται σε μια πελώρια στρατιά υποταγμένη δουλοπρεπώς στον τύραννο. Διότι η αυτοκρατορία του Πούτιν- τον οποίο δεν πρέπει να ταυτίζουμε με τον ρωσικό λαό, ο οποίος είναι ο πρώτος που υφίσταται τον ζυγό του- είναι μια αυτοκρατορία της δουλοπρεπούς υποταγής, της διακυβέρνησης μέσω της ωμής βίας, όπως συνέβαινε και στην πάλαι ποτέ Σοβιετική Ένωση, από την οποία προέρχεται και την οποία νοσταλγεί και θέλει να αναστήσει.
Και ναι μεν οι Θερμοπύλες έπεσαν, οι υπερασπιστές τους σφαγιάστηκαν μέχρι και τον τελευταίο, αλλά χωρίς τις Θερμοπύλες δεν θα είχαν υπάρξει ο Μαραθώνας, η Σαλαμίνα, οι Πλαταιές, όπου ο πόθος για ελευθερία, ανθρώπινο ένστικτο πιο δυνατό ακόμη και από το ένστικτο της αυτοσυντήρησης νίκησε τον περσικό κολοσσό. Το Κίεβο μπορεί να πέσει, η Ουκρανία να κατακτηθεί, αλλά αυτό δεν έχει πλέον σημασία, διότι ο Ζελένσκυ και οι Ουκρανοί μοναχικοί μαχητές έχουν ήδη περάσει στον χρυσό ορίζοντα του μύθου. Αυτοί είναι αυτή την στιγμή οι ήρωες της ανθρωπότητας μπροστά στους οποίους ο τύραννος, ακόμη και αν τους συντρίψει, δεν έχει καμία τύχη. Ενώνοντας τον κόσμο εναντίον του και προκαλώντας την αντίσταση της Ουκρανίας που ξεσηκώνει τον γενικό ενθουσιασμό, ο Πούτιν έχει ήδη χάσει τον πόλεμο.
Το τρεμουλιαστό δάκτυλο που πλησιάζει να πατήσει το κουμπί της Αποκάλυψης
Η Ιστορία δεν είναι ένα βιβλίο ή ένα εγχειρίδιο, αλλά η διαχρονική και ταυτόχρονη διασύνδεση δισεκατομμυρίων ανθρωπίνων βιογραφιών. Η Ιστορία δεν υπάρχει μόνο στο παρελθόν, αλλά ενυπάρχει και στην παρούσα στιγμή. Και πρέπει να συνεχιστεί με κάθε τίμημα. Όμως ο πόλεμος του Πούτιν έχει μια ιδιαιτερότητα που δεν έχει ποτέ ξαναϋπάρξει στο παρελθόν· διότι είναι η πρώτη φορά που πίσω από τις συμβατικές μάχες διαγράφεται ένα δάκτυλο που τρέμει και πλησιάζει να πατήσει το κουμπί της Αποκάλυψης. Ένας απομονωμένος άνθρωπος, χαμένος μέσα στις παραισθήσεις του, μπορεί σήμερα να καταστρέψει οριστικά και αμετάκλητα την αγάπη, τον έρωτα, την δημιουργικότητα, την αλληλεγγύη, την συμπόνια, την ευτυχία, την ενατένιση, το χαμόγελο, την μητρότητα, την περιέργεια, την ευφυΐα και τόσες άλλες όψεις της θαυμαστού ανθρώπινου δημιουργήματος”.
