Και ενώ οι συγκρούσεις μαίνονται ανάμεσα σε κρατικές και παρακρατικές ομάδες με μπόλικα false flag attack και από τις δύο πλευρές, ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν επισημοποίησε την ήδη υφιστάμενη κατάσταση στην Ουκρανία με την αναγνώριση της ανεξαρτησίας των περιοχών του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ. Πλέον τα δύο κατά ρωσική ανάγνωση «κρατίδια», κλείνουν όλους τους πόρους εξαγωγών αλλά και συνεργασιών της Ουκρανίας με άλλες χώρες στην Θάλασσα του Αζόφ. Το Ντονέτσκ και το Λουγκάνσκ είναι η χερσαία αρχή της Θάλασσας του Αζόφ. Η Κριμαία που προσαρτήθηκε μονομερώς και πάλι από την Ρωσία κλείνει την έξοδο και την είσοδο στη Θάλασσα του Αζόφ.
Η 23η Φεβρουαρίου, ημέρα ανακοίνωσης της Ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία αποτελεί επίσημη αργία στη Ρωσία, ενώ έχει αποσυρθεί από αργία στην Ουκρανία. Είναι η επίσημη ημέρα εορτασμού του Κόκκινου Στρατού, που έχει τις ρίζες της στην Ρωσική Επανάσταση του 1918 με ιδιαίτερο συμβολισμό και μετονομάστηκε σε ημέρα δια την Υπεράσπιση της πατρώας γης σηματοδοτώντας την επάνοδο της Νέας Ομόσπονδης Σοβιετικής Ρωσίας που θέλει την επανάκτηση των πρώην σοβιετικών εδαφών όπως επίσης και της επιρροής της σε κράτη που θα επαναλειτουργήσουν έως δορυφόροι της.
Το Ουκρανικό ζήτημα δεν είναι μια νέα διάσταση στις σχέσεις Ρωσίας και Ουκρανίας. Η ουκρανική ταυτότητα και οι τάσεις συγκρούσεων υπήρχαν και κατά την Τσαρική Ρωσία, και κατά την ΕΣΣΔ, αλλά και σήμερα. Η Ουκρανία μοιρασμένη από την Τσαρική Ρωσία και την Πολωνία, είναι σήμερα Ορθόδοξη και Καθολική, με πόλεις που έχουν μέχρι και 30% ρώσικο (ή Ρωσόφωνο) πληθυσμό και τάσεις δυτικοποίησης. Αποτελεί την ανοικτή πύλη της Ρωσίας στην δύση, τους αγωγούς της Ασίας και τα προϊόντα της Κίνας.
Σχέσεις Κίνας- Ουκρανίας: ΗΠΑ και Ρωσία δεν εγκρίνουν
Το 2022 σηματοδοτεί την 30ή επέτειο από τη σύναψη διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Κίνας και Ουκρανίας. Ο πρόεδρος Xi Jinping της Κίνας και ο πρόεδρος Volodymyr Zelensky της Ουκρανίας αντάλλαξαν συγχαρητήρια μηνύματα πριν από έναν μήνα. Οι δύο χώρες γειτνιάζουν με την Ρωσία. Ειδικά η Κίνα προσπαθεί να κτίσει καλές σχέσεις με την Ρωσία, την οποία βλέπει ως μια πιθανή δίοδο για να διοχετεύει τα προϊόντα της στην Ευρώπη. Και οι δύο χώρες, όμως, έχουν διπλωματικές απαιτήσεις από την Ρωσία. Η Κίνα επί δεκαετίες επιζητεί πίσω το Βλαδιβοστόκ (Haishenwai στα Κινεζικά), ενώ μια συμφωνία της Κίνας στη μονομερή αναγνώριση του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ, θέτει σε κίνδυνο 100 χρόνια Κινέζικης διπλωματίας ενάντια στην απόσχιση και στην αναγνώριση της Ταιβάν ως ανεξάρτητου κράτους.
Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός και τραπεζικός εταίρος της Ουκρανίας. Ο συνολικός κύκλος εργασιών αυξήθηκε από 2% του ουκρανικού ΑΕΠ το 2001 σε 11% το 2020. Σύμφωνα με την Εθνική Τράπεζα της Ουκρανίας, από τις 30 Σεπτεμβρίου 2020, 75,7 εκατομμύρια δολάρια FDI από την Κίνα προσελκύθηκαν στην ουκρανική οικονομία. Κινεζικές επενδύσεις γίνονται στην βιομηχανία – 43,5%, γεωργία, δασοκομία και αλιεία – 12,3%, το χονδρικό και λιανικό εμπόριο, επισκευή οχημάτων – 10,2%, επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες – 19,7%, συναλλαγές ακινήτων – 3,6%, δραστηριότητες μεταφοράς, αποθήκευσης και ταχυμεταφορών – 3,4% και στον κατασκευαστικό τομέα – 3,4%. Μετά το 2004 και την κρίση με την Ρωσία, η Ουκρανία εισάγει από την Κίνα κυρίως προιόντα υψηλής τεχνολογίας.
Κύριες εισαγωγές Ουκρανίας
Διυλισμένο πετρέλαιο $4,3 δισ.
Αυτοκίνητα $2,64 δισ.
Συσκευασμένα φάρμακα $1,84 δισ.
Μπρικέτες άνθρακα 1$,76 δισ.
Petroleum gas $1,49 δισ.
Εισάγει κυρίως από:
Κίνα $7,36 δισ.
Ρωσία $6,62 δισ.
Γερμανία $5,33 δισ.
Πολωνία $5,18 δισ.
Λευκορωσία $4,14 δισ.
Ο πιο συνηθισμένος προορισμός για τις εξαγωγές της Ουκρανίας είναι:
Ρωσία $4,69 δισ.
Κίνα $3,94 δισ.
Γερμανία $3,08 δισ.
Πολωνία $2,75 δισ.
Ιταλία $2,57 δισ.
Κύρια προϊόντα ουκρανικών εξαγωγών
Καλαμπόκι $4,77 δισ.
Σπορέλαιο $3,75 δισ.
Σιδηρομετάλλευμα $3,36 δισ.
Σιτάρι $3,11 δισ.
Ημικατεργασμένο σίδηρο $2,55 δισ.
Η σχέση της Ουκρανίας με την Κίνα φαίνεται να είναι αναδυόμενη με την ενδυνάμωση των FDIs, αλλά και την πολιτική προστασία που η Κίνα δύναται να της προσφέρει καθώς ενδέχεται να καταστεί ο νέος δρόμος για τα κινέζικα προιόντα προς την Ευρώπη μέσω της Ρωσίας, του Καυκάσου ή της Κασπίας. Η σχέση αυτή όμως διακόπηκε και δημιούργησε πολλά διπλωματικά τεκταινόμενα στις αρχές του έτους όταν η κυβέρνηση της Ουκρανίας με πρόφαση αλλαγές στο σιδηροδρομικό δίκτυο άρχισε να εμποδίζει τις κινέζικες σιδηροδρομικές αποστολές που διέρχονται από τη χώρα για να εισέλθουν στην Πολωνία. Αυτό συνέβη σε μια στιγμή που η Ουκρανία ξεκίνησε διπλωματικά να απευθύνεται στην ΕΕ και τις Ηνωμένες Πολιτείες για να επισπέυσουν την διπλωματία ενάντια στις απειλές της Ρωσίας.
Η παραπάνω απόφαση της Ουκρανίας μπλόκαρε όλες τις αποστολές από 15 χώρες, μεταξύ των οποίων Κίνας, Ρωσίας και Καζακστάν, προς στην Πολωνία με διέλευση μέσω Ουκρανίας. Αυτό απογοήτευσε το Πεκίνο, το οποίο υπέγραψε, στις 30 Ιουνίου 2021, συμφωνίες για να επενδύσει στην Ουκρανία σε οδικές, σιδηροδρομικές και άλλες υποδομές. Η Ουκρανία είναι μέλος της Belt and Road Initiative, και οι Κινέζοι επενδυτές έχουν επενδύσει $2 δισ. ετησίως τα τελευταία τρία χρόνια για να βοηθήσουν στην ανάπτυξη των αλυσίδων εφοδιασμού τη μείωση των καθυστερήσεων και στην ασφάλεια των μεταφορών.
Η επιθυμία της Ουκρανίας να προσεγγίσει την Δύση, το Ουκρανικό ζήτημα και το Belt and Road Initiative – που η Ουκρανία δεν επιθυμεί να τηρεί- επηρεάζουν τις προμήθειες από την Κίνα στις αγορές της ΕΕ.
Όλα αυτά διαταράσσουν τις διπλωματικές, τις εμπορικές και τις επενδυτικές σχέσεις οδηγώντας την Κίνα να αναζητήσει εναλλακτικές διαδρομές παρακάμπτοντας την Ουκρανία. Μάλιστα το Πεκίνο ανέφερε χαρακτηριστικά ότι η Ουκρανία θα χάσει πολύτιμα τέλη διαμετακόμισης σε μια οικονομία που ήδη υποφέρει και ξοδεύει τα τόσο αναγκαία έσοδα της σε αμερικανικά οπλικά συστήματα και όχι στις εμπορικές υποχρεώσεις της στην αλυσίδα εφοδιασμού.
Η εμπορική ανάγκη μπορεί να φέρει κοντά Κίνα και Ινδία;
Οι δύο χώρες επί χρόνια έχουν μπει στο πεδίο της διπλωματικής αντιπαράθεσης ένεκα της κατάστασης στο Κασμίρ και των εχθροπραξιών για τον εδαφικό έλεγχο περιοχών του. Αν και είναι μέλη των BRICS μαζί με την Ρωσία, ο πληθυσμιακός και οικονομικός ανταγωνισμός προερχόμενος κυρίως από τρίτες πολιτικές δυνάμεις δημιουργούσε μιαν ασσύμετρη απειλή. Αμφότερες ΗΠΑ και η πρώην αποικιακή δύναμη του Η.Β. προσέγγισαν την Ινδία ώστε να μετατραπεί στην δύναμη εκείνη που θα ανταγωνιστεί την Κίνα στην Ασία. Τα προβλήματα με το Πακιστάν και την απόσχισή του μαζί με το Μπαγκλαντές και την ανάμιξη των συμμάχων Κίνας και Ιράν στο Κασμίρ έδωσαν ώθηση στην εμπιστοσύνη της Ινδίας προς τις ΗΠΑ. Η επίσκεψη του προέδρου Τράμπ το 2020 επαναπροσδιόρισε την σημασία της 2ης πολυπληθέστερης χώρας στην Ασία.
Το παράδοξο βέβαια της ρωσικής επίθεσης στις 23/2/22 από τον προέδρο Πούτιν σηματοδοτεί και τα δύο χρόνια από την επίσκεψη Τράμπ στην Ινδία 24/2/20. Ινδία και Κίνα προσπάθησαν να αμβλύνουν τις διαφορές τους ώστε κυρίως η Κίνα να χρησιμοποιήσει το λιμάνι της Βομβάης για τα Κινέζικα προιόντα που θα φτάνουν οδικώς ή μέσω των νοτίων λιμανιών της στην Βομβάη. Αυτό θα οδηγούσε σε μια πιθανή αποφυγή των λιμανιών του συμμάχου Ιράν που βρίσκεται υπό κυρώσεις, αλλά θα διευκόλυνε τη διακίνηση των προϊόντων προς την Ερυθρά θάλασσα, την Αφρική, και την Μεσόγειο.
Το διμερές εμπόριο μεταξύ των δύο ασιατικών κολοσσών ξεπέρασε τα $100 δισεκατομμύρια τους πρώτους 11 μήνες του 2021, φτάνοντας συνολικά τα $114,26 δισεκατομμύρια. Πρόκειται για μια τεράστια αύξηση 46,4% σε σύγκριση με το 2020. Το 2001, το εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών ήταν μόνο $1,83 δισ. υποδηλώνοντας την κακή τους σχέση. Οι εξαγωγές της Ινδίας προς την Κίνα άγγιξαν τα $26,358 δισεκατομμύρια, καταγράφοντας αύξηση 38,5% σε ετήσια βάση ενώ οι εισαγωγές από το Πεκίνο ανήλθαν σε $87,905 δισεκατομμύρια, σημειώνοντας αύξηση 49%. Σύμφωνα με την S&P Global, το ινδικό ρύζι αντιπροσώπευε λιγότερο από το 1% των εισαγωγών το 2020, ενώ το 2021 αντιπροσώπευε το 23% , καθιστώντας την Ινδία τον μεγαλύτερο προμηθευτή ρυζιού της Κίνας.
Η Κίνα επί της πανδημίας προμήθευσε πολλάκις με φάρμακα και ιατρικό προσωπικό την Ινδία. Το τρίμηνο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2021 το Πεκίνο είχε καταπλήξει τον κόσμο με οικονομική ανάπτυξη 18,3%, ενώ το δεύτερο τρίμηνο, ήταν η πρώτη χώρα που βγήκε από την πανδημία της Covid 19, σημειώνοντας αύξηση του ΑΕΠ της τάξης του 7,9% παρέχοντας στις χώρες της περιοχής οικονομική και ιατρική βοήθεια.
Δρόμοι χωρίς μετάξι για την Κίνα
Η διένεξη στην Ουκρανία είναι μια πράξη στην οποία ΗΠΑ και Ρωσία είχαν προσυμφωνήσει με κυρώσεις χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα και επίδραση στην ρωσική αγορά και επενδύσεις, ώστε να εμποδίσουν την εύκολη είσοδο της Κίνας σε μεγάλες αγορές. Έτσι η Συμφωνία του 2021 μεταξύ Κίνας και Ιράν αξίας $440 δισ. για την καθιέρωση του Δρόμου του Μεταξιού με έξοδο προιόντων από το λιμάνι της Βηρυτού και της Λατάκιας τορπιλίστηκε από την έκρηξη στη Βηρυτό και τις ανατινάξεις στο λιμάνι στην Λατάκια. Οι εναλλακτικοί δρόμοι για τα κινέζικα προιόντα είναι οι ακόλουθοι:
- Κεντρική Ασία μέσω Τατζικιστάν, Κιργιστάν, Καζακστάν, μέσω Κασπίας να φτάνουν στο Αζερμπαιτζάν και από εκεί να εξάγονται από την Γεωργία ή την Τουρκία. Οι πρόσφατες ταραχές στο Καζακστάν στην πόλη Zhanaozen που βρίσκονται κύριες μεταφορικές και πετρελαιακές εγκαταστάσεις επέφεραν πλήγμα στις κινέζικες επενδύσεις και καθυστερήσεις προιόντων. Οι ταραχές του Ιανουαρίου 2022 στην πόλη της Zhanaozen ήταν συνέχεια των ίδιων ταραχών του 2019, αλλά και των διαδηλώσεων που ξέσπασαν στην πετρελαιοπαραγωγική πόλη Zhanaozen στις αρχές Σεπτεμβρίου 2021 για τα υποτιθέμενα σχέδια μεταφοράς 55 εργοστασίων από την Κίνα στο Καζακστάν. Οι διαδηλωτές παραπονέθηκαν ότι οι Κινέζοι μετανάστες έπαιρναν όλες τις θέσεις εργασίας, ότι οι κινεζικές επιχειρήσεις μολύνουν το περιβάλλον και αγοράζουν γη, και πως οι αρχές στο Καζακστάν με αντάλλαγμα επενδύσεις και δωροδοκίες δεν προωθούν τα εργασιακά δικαιώματα στους εργαζομένους. Αυτά οδήγησαν στον αιματοβαμμένο Γενάρη του 2022, όπου οι εργάτες ξέσπασαν απέναντι σε τρείς κολοσσούς στην Zhanaozen για τις κακές συνθήκες εργασίας και διαβίωσης. Ένας από τους κολοσσούς αυτούς ήταν Κινέζικος.
- Σομαλία, Αιθιοπία, Νείλος, Μεσόγειος. Η Κίνα έχει αυξήσει τις επενδύσεις της στην Αφρική από $74,8 εκατ. το 2003 σε $5,4 δισ. το 2018. Οι κινεζικές ροές προς την Αφρική μειώθηκαν το 2019 σε $2,7 δισ. και στη συνέχεια – παρά την πανδημία του COVID-19 – αυξήθηκαν και πάλι στα $4,2 δισ. το 2020. Την ίδια περίοδο, τα κινεζικά αποθέματα στην Αφρική αυξήθηκαν σχεδόν 100 φορές σε μια περίοδο 17 ετών. Από $490 εκατ. το 2003 έφτασαν στα $43,4 δισ. το 2020. Αυτό καθιστά την Κίνα τον τέταρτο μεγαλύτερο επενδυτή της Αφρικής, με δάνεια σε χώρες όπως η Αγκόλα, το Κονγκό, η Αιθιοπία, η Ζάμπια και η Ν. Αφρική δημιουργώντας εξαρτήσεις αυτών των χωρών από το Πεκίνο που εξαργυρώνονται σε γη, λιμάνια και άλλους στρατηγικούς μηχανισμούς όπως οι τηλεπικοινωνίες.
Η πρόσφατη σύγκρουση Αιγύπτου, Σουδάν και Αιθιοπίας για το φράγμα του Νείλου επιβεβαιώνει και την δραστικότητα της λεκάνης του ποταμού στην μεταφορά προιόντων, από την Αιθιοπία προς την Αίγυπτο. Από την πλευρά της, η Αιθιοπία επιμένει ότι το φράγμα των $5 δισ. είναι κρίσιμο για την οικονομική της ανάπτυξη και ζωτικής σημασίας για την παροχή ενέργειας. Η Αίγυπτος όμως το βλέπει ως σοβαρή απειλή για την παροχή νερού στον Νείλο, στον οποίο βασίζεται σχεδόν εξ’ ολοκλήρου για να καλύψει τις ανάγκες της σε πόσιμο νερό. Η δε Αίγυπτος και το Σουδάν, επιθυμούν να καταλήξουν σε μια νομικά δεσμευτική συμφωνία για την πλήρωση και τη λειτουργία του φράγματος, υπό την προϋπόθεση ότι εγγυάται έναν αποτελεσματικό και δεσμευτικό μηχανισμό για την επίλυση μελλοντικών διαφορών. Η Αιθιοπία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη χώρα της ορθόδοξης εκκλησίας με 36 εκατομμύρια Ορθόδοξους. Μετά την ανεξαρτησία της Ερυθραίας το 1993, η Αιθιοπία έμεινε περίκλειστη και επομένως εξαρτημένη από τους γείτονες –ιδιαίτερα το Τζιμπουτί– για πρόσβαση στις διεθνείς αγορές, μέχρι την πρόσφατη συμφωνία για την χρήση από του λιμανιού Berbera στην ημιααυτόνομη Somaliland. Έτσι τα Κινέζικα προιόντα σχεδιάζεται να φτάνουν στην χριστιανική Αιθιοπία μέσω του λιμανιού Berbera και από εκεί δια του Νείλου στην Αίγυπτο και στην Μεσόγειο, με όλους τους στρατηγικούς κινδύνους, την απειλή της πειρατίας και το αυξημένο κόστος ασφάλισης μεταγωγών και προιόντων. Η εξέταση αυτής της επιλογής από την Κίνα είναι αφενός για την εξαγωγή των προιόντων της στην Αφρική, αλλά και στην περίπτωση που οι ΗΠΑ δημιουργήσουν θέμα στην Κίνα στην Ερυθρά θάλασσα και στην αρχή της Μεσογείου με τα Κινέζικα προιόντα να επιδέχονται καθυστερήσεις, με έντονο οικονομικό και πολιτικό κόστος.
BACK 2 THE FUTURE – colpo grosso
Τα πιο πάνω γίνονται στο πλαίσιο της περιόδου που διανύουμε, η οποία μπορεί κάλλιστα να χαρακτηριστεί έως «μεταβατική». Μας οδηγεί σε ένα πολυπολικό σύστημα με νέες ανερχόμενες υπερδυνάμεις έτοιμες να αρπάξουν μερίδιο από την υπάρχουσα γεωπολιτική πίτα. Μια περίοδος με πολλές ανακατατάξεις στην παγκόσμια γεωπολιτική σκακιέρα που έχει ως αποτέλεσμα να θυμίζει τίτλο από την ομώνυμη ταινία «επιστροφή στο μέλλον» δηλαδή μια επιστροφή σε συνθήκες προ Α’ ΠΠ όπου υπήρξε πολλή «ενέργεια» συσσωρευμένη μεταξύ πολλών υπερδυνάμεων της τότε εποχής .
Ουσιαστικά η ιστορία επαναλαμβάνεται μιας και ο κύκλος της εποχής ολοκληρώθηκε. Από το perfect competition πριν τον Α’ ΠΠ, οδηγήθηκε στην oligopoly των ΗΠΑ και ΣΟΒΙΕΤΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ για να ακολουθήσει η κατάρρευση της δεύτερης με αποτέλεσμα την Monopoly των ΗΠΑ που έδωσε τρομερά οικονομικά πλεονεκτήματα στους Αμερικανούς, για να μετατραπεί σε μια oligopoly με το δίπολο των δυο πιο πάνω υπερδυνάμεων και τελική κατάληξη το perfect competition που δημιουργεί το πολυπολικό σύστημα.
Το ίδιο αυτό πολυπολικό σύστημα ίσως να είναι και η απάντηση μας στα μεγάλα ερωτηματικά που προκύπτουν, από το νεοεισερχόμενο σύστημα, που δημιούργησε και την ανάγκη σύμπλευσης ΗΠΑ / Ρωσικής Ομοσπονδίας με απώτερο σκοπό τον εκτοπισμό ενός τρίτου παίχτη που δεν είναι άλλος από την Κίνα.
Τα πιο πάνω επιβεβαιώνονται από το μέγεθος και την κλίμακα των υποτιθέμενων κυρώσεων προς την Ρωσία, κυρώσεις οι οποίες δεν λένε να πλήξουν ουσιαστικά την ρωσική οικονομία ούτε και να αλλάξουν την De facto κατάσταση.
Αυτό που απομένει να δούμε στο ουκρανικό είναι πού θα σταματήσει ο Ρώσος πρόεδρος με την απάντηση να βρίσκεται πίσω από τις κλειστές πόρτες της διπλωματίας προερχόμενες από το «σκοτεινό» γκρι Κρεμλινο της Μοσχας καταλήγοντας στο «φωτεινό» λευκό σπίτι της Ουάσιγκτον. Και όλα αυτά με ολόκληρο τον κόσμο και το Πεκίνο να παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα το colpo grosso!
(*το άρθρο παραλήφθηκε από το Economy Today 21/02/2022)
