Του Γιάννη Ζωγράφου*
Η πιθανότητα επανεκλογής του Εμμανουέλ Μακρόν στην Προεδρία της Γαλλίας και η συνεπαγόμενη δεύτερη ήττα της Μαρίν ΛεΠέν αποτελούν αναμενόμενη εξέλιξη, η οποία έχει ως συνέπεια την «κανονικοποίηση» της φασιστικής δεξιάς, της οποίας ο δρόμος προς την εξουσία ολοένα και μικραίνει.
Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα της Κυριακής -δύσκολο να ανατραπούν οι προβλέψεις των δημοσκοπήσεων για νίκη του Μακρόν- η Γαλλία εισέρχεται στη φάση της πλήρους απομυθοποίησης της ακραίας και φασιστικής δεξιάς.
Στον πρώτο γύρο, οι εκπρόσωποι της φασιστικής δεξιάς συγκέντρωσαν το ένα τρίτο των ψήφων. Στο δεύτερο γύρο της ερχόμενης Κυριακής η Μαρίν ΛεΠέν αναμένεται να ξεπεράσει το 40% -ενδεχομένως να ξεπεράσει και το 45%- ποσοστό υψηλότερο της προεδρικής εκλογής του 2017, όπου ήταν και πάλι αντιμέτωπη με τον Μακρόν. Σημειώστε όταν το 2002 ο Ζαν-Μαρί ΛεΠέν -πατέρας της Μαρίν- έκανε την έκπληξη και υποσκέλισε τον αξιοπρεπή όσο και τραγικό σοσιαλιστή υποψήφιο Λιονέλ Ζοσπέν για να περάσει στο δεύτερο γύρο και να αντιμετωπίσει τον Ζακ Σιράκ. Συγκέντρωσε μόλις 18% των ψήφων έναντι 82% του αντιπάλου του.
Σημαντικό είναι ότι το ένα τρίτο των ψηφοφόρων του αριστερού λαϊκιστή Ζαν-Λυκ Μελανσόν -έχασε για μία μόλις ποσοστιαία μονάδα τη δεύτερη θέση από την ΛεΠέν- πηγαίνει στην υποψήφια του Εθνικού Μετώπου/Εθνική Συσπείρωση. (Μπορεί να θέλησε να εξωραΐσει το κόμμα του πατέρα της αλλάζοντας και το όνομα, αλλά η ουσία του προγράμματος και των θέσεων του είναι ακριβώς η ίδια). Επιπλέον ένας στους πέντε ψηφοφόρους της υποψηφίας της δημοκρατικής δεξιάς Βαλερί Πεκρές πάει στην ΛεΠέν. Είναι χαρακτηριστικό το σχόλιο ψηφοφόρου της ΛεΠέν ότι η ψήφος υπέρ της σημαίνει εκπλήρωση επιθυμίας για αλλαγή στην πολιτική ζωή της χώρας. Αλλαγή προς τί;
Η οικειοποίηση από την ΛεΠεν πολλών θέσεων της αριστεράς βοηθούν στην ευρύτερη αποδοχή της από τους ψηφοφόρους οι οποίοι έχουν πλέον συνηθίσει την ύπαρξη και παρουσίας της στην πολιτικής σκηνή έχοντας μάλιστα αποδαιμονοποιήσει τις ακροδεξιές ρατσιστικές θέσεις της. Στο τελευταίο ημίωρο της τηλεοπτικής συζήτησης Μακρόν-ΛεΠέν αποκαλύφθηκε εκ νέου το φανατικό και ρατσιστικό της πρόσωπο.
Ένα βήμα πιο κοντά στην εξουσία
Είναι πλέον σαφές ότι η ευρύτερη αποδοχή της άκρας δεξιάς που συνδέεται με την ουσιαστική διάλυση των κομμάτων της παραδοσιακής δεξιάς και των σοσιαλιστών θα μπορούσαν να οδηγήσουν τον επόμενο υποψήφιο της άκρας δεξιάς στον προεδρικό θώκο. Θεωρείται πολύ πιθανή η παραίτηση της Μαρίν ΛεΠέν, αν αποτύχει για δεύτερη φορά την Κυριακή. Όμως καιροφυλακτούν ο Ερικ Ζεμούρ, αλλά κυρίως η ανεψιά της και εγγονή του «πατριάρχη» Ζαν-Μαρί ΛεΠέν, η Μαριόν Μαρεσάλ-ΛεΠέν, η οποία στις αρχές Μαρτίου εγκατέλειψε τη θεία της και υποστήριξε τον Ζεμούρ. Τόσο η Μαριόν όσο και ο Ζεμούρ έχουν ανοιχτά ξενοφοβικές και ρατσιστικές θέσεις και δεν επιχειρούν να τις κρύψουν, στο πλαίσιο μιας κάποιας πολιτικής ορθότητας.
Το πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα στην εκλογή βουλευτών περιορίζει τις δυνατότητες σοβαρής εκπροσώπησης της άκρας δεξιάς στο Κοινοβούλιο, σε αντίθεση με την εκπροσώπηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου ισχύει η απλή αναλογική. Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους, καθώς στη γαλλική Βουλή το κόμμα της ΛεΠέν έχει 8 στους 577 βουλευτές και 19 στους 79 ευρωβουλευτές. Επιπλέον, στις τοπικές εκλογές δεν καταφέρνει να εκλέξει περιφερειάρχη, παρά τα υψηλά ποσοστό που συγκεντρώνει σε ορισμένες περιφέρειες στον πρώτο γύρο. Χαρακτηριστική περίπτωση η εκλογή του περιφερειάρχη στη περιφέρεια Προβανς-Αλπ-Κοτ-ντ’Αζύρ, όταν χρειάσθηκε ένας ευρύτατος συνασπισμός κομμάτων για να ηττηθεί η Μαριόν Μαρεσάλ-ΛεΠέν στο δεύτερο γύρο. Είναι λοιπόν κατανοητή η εμμονή της ΛεΠέν υπέρ της απλής αναλογικής και ίσως είναι η μόνη θέση που θα μπορούσε να γίνει ευρύτερα αποδεκτή και να αποδεχθεί επωφελής για τη λειτουργία της δημοκρατίας, η βελτίωση της οποίας θα περιορίσει δραστικά την επιρροή των αντιδημοκρατικών κομμάτων, όπως αυτό της ΛεΠέν.
Η παρουσία των ΛεΠέν στις 8 από τις 10 προεδρικές εκλογές της 5ης γαλλικής Δημοκρατίας, που ίδρυσε ο στρατηγός Ντε Γκώλ το 1958, συμβάλλει στην «κανονικοποίηση» της άκρας δεξιάς στο πολιτικό περιβάλλον και οι ψηφοφόροι έχουν πλέον απαλλαγεί από το κόμπλεξ και το δισταγμό να υποστηρίξουν και να εκφραστούν ανοιχτά, πλέον, υπέρ της άκρας δεξιάς και τις θέσεις.
Είναι προφανές επίσης ότι το ακραία πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα -λίγο καλύτερο από το βρετανικό- αποτρέπει κάθε δυνατότητα πολιτικής διαβούλευσης ή διαπραγμάτευσης μεταξύ των κομμάτων, πολλώ δε μάλλον το σχηματισμό συμμαχικών κυβερνήσεων. Δεν υφίσταται πλέον η μόνη εκδοχή πολιτικής συνύπαρξης διαφορετικών πολιτικών θέσεων του παρελθόντος όταν το κόμμα από το οποίο προέρχεται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν έχει την πλειοψηφία στη Βουλή, οπότε ο Πρόεδρος είναι υποχρεωμένος να ορίσει πρωθυπουργό και μέλη του υπουργικού συμβουλίου από το πλειοψηφούν κόμμα. Τότε η θητεία του ΠτΔ ήταν επταετής και δεν συνέπιπτε χρονικά με τις βουλευτικές εκλογές, όπως συμβαίνει σήμερα. Η κατάσταση αυτή αποκαλείτο «συγκατοίκηση». Όμως, η συνταγματική εξουσία του ΠτΔ είναι τέτοια που περιόριζε σημαντικά τη δυνατότητα παρέμβασης του πρωθυπουργού και της κυβέρνησής του στην εξωτερική πολιτική και στο τομέα της άμυνας. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Γαλλίας είναι ισχυρότερος σε εξουσίες και από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ. Σε περιόδους «συγκατοίκησης» συνέβαινε και το παράδοξο στη διάσκεψη κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης -το λεγόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο- μετέχουν ο ΠτΔ και ο πρωθυπουργός, ενώ κανονικά παίρνει μέρος μόνον ο ΠτΔ.
————
*Ο Γιάννης Ζωγράφος είναι δημοσιογράφος με 40ετή εμπειρία στην ευρωπαϊκή πολιτική. Για μια 20ετία διετέλεσε, επίσης, διοικητικό πολιτικό στέλεχος του Ε.Κ.
