του Δημήτρη Μακροδημόπουλου
Την πρώτη Κυριακή των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία οι υποψήφιοι των παλιών κυβερνητικών κομμάτων, δηλαδή της κεντροδεξιάς, των σοσιαλιστών και των κομμουνιστών πήραν αθροιστικά μόλις 8,9%. Με πρώτο σταθμό τις προεδρικές εκλογές του 2017, όπου συρρικνώθηκαν απελπιστικά οι σοσιαλιστές και με δεύτερο την αναμέτρηση της 10ης Απριλίου που τους ακολούθησαν οι Ρεπουμπλικανοί της Κεντροδεξιάς καταλήξαμε σε ένα δίλημμα μεταξύ Μακρόν και Λεπέν για δεύτερη φορά. Γιατί κατεδαφίστηκε σε αυτό τον βαθμό το ιδεολογικό μοντέλο που ίσχυσε επί δεκαετίες; Κατ’ αρχάς αποτελεί συνέπεια των αποτυχιών των επαναστάσεων του 20ου αιώνα που γίνεται αισθητή μακροπρόθεσμα και σωρευτικά. Κατά δεύτερο λόγο, όπως ισχυρίζεται ο Ένζο Τραβέρσο, «στην Ευρώπη, αυτό που ονομάζεται “μεταφορντισμός”, δηλαδή η χρηματιστηριοποίηση της οικονομίας, η εξάπλωση της επισφάλειας σαν κυρίαρχη μορφή εργασίας, ο κατακερματισμός της εργασίας στο εσωτερικό των επιχειρήσεων, συνεπάγεται μια κονιορτοποίηση των κοινωνικών ταυτοτήτων». Συμπεραίνει επίσης ότι η παραδοσιακή κουλτούρα της αριστεράς, που θεωρούσε την εργατική τάξη κοινωνικό και οικονομικό υποκείμενο, κινητήρα μιας διαδικασίας χειραφέτησης γύρω από την οποία μπορούσαν να συσπειρωθούν και άλλα στρώματα της κοινωνίας, δεν ανταποκρίνεται στη σημερινή πραγματικότητα. Αυτό το μοντέλο, όπως ισχυρίζεται, έχει καταρρεύσει. Όμως η άποψή μας είναι ότι δεν μπορεί να καταρρεύσει ο ένας πόλος χωρίς να συμπαρασύρει και τον άλλο, τον φιλελεύθερο που μαζί συγκροτούσαν το δίπολο της δημοκρατίας, όπως συνέβη στη Γαλλία. Τί απέμεινε λοιπόν;
Πόσο διαφέρουν και σε τί, Μακρόν και Λεπέν; Στις προεδρίες του Ολάντ και του Μακρόν, σε ένα κλίμα τεταμένο από τις τρομοκρατικές επιθέσεις, η υιοθέτηση της ατζέντας της άκρας δεξιάς έγινε φανερή. Περάσαμε από την κήρυξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης στην απαγόρευση των διαδηλώσεων για τα συνδικάτα που αντιστέκονταν στο νόμο της εργασίας με φόντο τις γενικευμένες αστυνομικές αγριότητες. Η πολιτική διαφωνία και η κοινωνική διαμαρτυρία παρουσιάστηκαν σαν απειλές για τη δημόσια ασφάλεια ενώ εφαρμόζονταν μια πολιτική διακρίσεων και καχυποψίας απέναντι στους πληθυσμούς μετααποικιακής καταγωγής που θεωρούνται πηγή της τρομοκρατίας. Αν όμως ένα αυταρχικό και ξενόφοβο κράτος αποτελεί εγγύηση ασφάλειας, τότε το Εθνικό Μέτωπο θα μοιάζει πάντα η πιο αξιόπιστη λύση.
Στην προεδρία του Εμανουέλ Μακρόν οι “μεταρρυθμίσεις” που σφράγισαν την πενταετία του ήταν το νέο εργασιακό καθεστώς που κάνει πιο εύκολες τις απολύσεις και προωθεί την επισφάλεια, η κατάργηση του φόρου επί του πλούτου (ISF), η μείωση της φορολογίας επί των επιχειρήσεων και άλλες, ανάλογης φιλοσοφίας αλλαγές. Πολιτογραφήθηκε ως ο πρόεδρος των πλουσίων και προκάλεσε έκρηξη μιας πληβειακής οργής με το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων, το οποίο αντιμετώπισε με όργιο αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας. Δρομολόγησε την αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης από τα 62 στα 65 χρόνια και χρεώθηκε την απότομη πτώση της αγοραστικής δύναμης των λαϊκών στρωμάτων με το ράλι των τιμών στην ενέργεια και σε βασικά αγαθά- ζήτημα που αποτέλεσε το πρωταρχικό θέμα για τους εκλογείς, στο φινάλε της προεκλογικής περιόδου.
Όλα αυτά προσέφεραν στη Μαρίν Λεπέν τη δυνατότητα να εμφανίζεται ως εκπρόσωπος του λαού απέναντι στις ελίτ, των μη προνομιούχων στρωμάτων απέναντι στους λίγους και τον πολιτικό τους εκπρόσωπο τον Μακρόν, ενώ παλαιότερα ο ρόλος αυτός ήταν αδιανόητος. Η ριζοσπαστική δεξιά προτείνει μια ισχυρή σύνδεση μεταξύ κοινωνικού ζητήματος και ταυτότητας: Ο λόγος του Εθνικού Μετώπου καταγγέλλει τις κοινωνικές ανισότητες με τον πιο ηχηρό τρόπο προβάλλοντας ωστόσο μια αντιδραστική πρόταση: την υπεράσπιση των “μικρών Λευκών”. Πώς όμως άλλαξε η ρητορική του; Ένας από τους κυριότερους παράγοντες είναι η εκλογική κατάρρευση του Κομμουνιστικού Κόμματος. Ιστορικά ο φασισμός έβρισκε τον λόγο ύπαρξής του στον αντικομμουνισμό, κάτι που περιόριζε την εμβέλεια του κοινωνικού του λόγου. Σήμερα η ακροδεξιά μπορεί να ξετυλίγει την κριτική της προς τη νεοφιλελεύθερη Ευρώπη προβάλλοντας κοινωνικό πρόσωπο. Αν το Εθνικό Μέτωπο απευθύνεται στην εργατική τάξη με διαφορετικό τρόπο απ’ ότι στο παρελθόν, είναι επειδή οι δομικές διαιρέσεις του 20ου αιώνα που έφερναν αντιμέτωπους φασισμό και κομμουνισμό έχουν καταργηθεί. Το τέλος του κομμουνισμού έσπασε ένα ταμπού και σήμερα πια μεταφασιστικά κόμματα διεκδικούν τη θέση του υπερασπιστή των συμφερόντων των λαϊκών τάξεων συμπεριλαμβανομένης της εργατικής τάξης. Το Εθνικό Μέτωπο ξέρει να συνδυάζει έναν λόγο κατά της λιτότητας και του νεοφιλελευθερισμού με τον εθνοκεντρισμό και τη ξενοφοβία. Στην Ιταλία είδαμε κάτι παρόμοιο: Η Λέγκα του Βορρά έγινε το πρώτο εργατικό κόμμα στις πιο βιομηχανοποιημένες περιοχές της χώρας.
Σήμερα αντί να προβάλλεται η πολιτική του Μακρόν και η θητεία του, προβάλλεται εκβιαστικά για δεύτερη φορά ο φόβος για τη Λεπέν. Προβάλλεται στον ψηφοφόρο ως κριτήριο επιλογής το “μη χείρον”, άσχετα τι συνιστά το “μη χείρον”, με αποτέλεσμα να υπερψηφίζεται η νεοφιλελεύθερη πολιτική στο πρόσωπο του Μακρόν ως το “μη χείρον”. Στην Ιταλία για να κρατούν εκτός εξουσίας το ΚΚΙ του 30% και άνω, είχαν υιοθετήσει την απλή αναλογική που επέτρεπε σε έναν πεντακομματικό κυβερνητικό σχηματισμό να αναπαράγεται μετά από κάθε εκλογική αναμέτρηση στην εξουσία, με αποτέλεσμα να καταλήξει η Ιταλία μετά της “εξυγίανση” του πολιτικού συστήματος (“Καθαρά χέρια”) και την περιθωριοποίηση των παραδοσιακών δυνάμεων, στους Μπερλουσκόνι – Γκρίλο – Σαλβίνι και να επιβάλλεται ο διορισμός δύο τραπεζιτών ως πρωθυπουργών (Ντράγκι – Μόντι) χωρίς αντιδράσεις. Όταν όμως η δημοκρατία βιάζεται με τίμημα την εξυπηρέτηση σκοπιμοτήτων συνήθως ακολουθούν τερατογενέσεις. Γιαυτό το δίλημμα Μακρόν ή Λεπέν είναι αδιέξοδο.
Μακροδημόπουλος Δημήτρης
Αλεξ/πολη – κιν.6947-771412
15/4/2022
