του Άγγελου Συρίγου
Σε μερικές ημέρες ο Ερντογάν θα βρίσκεται στην Αθήνα. Η επίσκεψή του διευθετήθηκε όταν ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών επισκέφθηκε την Άγκυρα. Το κρίσιμο ερώτημα είναι ποια ζητήματα και πως θα τεθούν στο τραπέζι των συνομιλιών. Ο διάλογος με την Τουρκία δεν ήταν ποτέ απλή υπόθεση, δεδομένης της εκ μέρους της αμφισβητήσεως του νομικού καθεστώτος στο Αιγαίο.
Αμέσως μετά την πτώση της δικτατορίας η τότε κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή είχε δρομολογήσει τον διμερή διάλογο αφενός για να κρατήσει χαμηλά τη θερμοκρασία, αφετέρου για να διερευνήσει τις δυνατότητες επίλυσης προβλημάτων. Στην περίοδο 1981-86, η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου είχε παγώσει τον διάλογο. Θέση της ήταν ότι η μόνη ελληνοτουρκική διαφορά είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Τα υπόλοιπα προβλήματα δημιουργήθηκαν από τις μονομερείς επεκτατικές διεκδικήσεις της Άγκυρας.
Όταν το Νοέμβριο του 1983 ανακηρύχθηκε το ψευδοκράτος στη βόρειο Κύπρο, η Αθήνα πρόσθεσε στους όρους για τη διεξαγωγή διαλόγου και την αποκήρυξη του ψευδοκράτους και την αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων. Δύο χρόνια αργότερα, η Αθήνα επανατοποθετήθηκε, θέτοντας ως όρο την αναγνώριση του νομικού καθεστώτος στο Αιγαίο. Ο Ανδρέας Παπανδρέου έκανε στροφή αμέσως μετά την κρίση του Μαρτίου 1987. Σε μεγάλο βαθμό, η κρίση προέκυψε από την έλλειψη διαύλου επικοινωνίας, η οποία άφησε χώρο δράσεως σε ακραίους κύκλους της Τουρκίας.
Η κρίση, λοιπόν, εξώθησε τον τότε πρωθυπουργό να αποδεχθεί πως με την Άγκυρα είναι χρήσιμο να υπάρχει διάλογος. Η Τουρκία συνιστά απειλή στρατηγικού χαρακτήρα για τον Ελληνισμό. Οφείλουμε, λοιπόν, να έχουμε ανοικτούς διαύλους, ώστε να γνωρίζουμε πώς σκέπτεται και τι κάθε φορά επιδιώκει η ηγεσία της. Όχι, βεβαίως, για να προσαρμοσθούμε στις απαιτήσεις της, αλλά για να χειριστούμε καλύτερα τις εντάσεις που προκαλεί. Η διεξαγωγή διαλόγου εντάσσεται σε μία εθνική πολιτική και ως εκ τούτου δεν πρέπει να είναι συνάρτηση ούτε του ποιος κυβερνάει την Τουρκία, ούτε της στάσεως που η Δύση τηρεί έναντι της Άγκυρας.
Ο διάλογος και τα όρια
Κατόπιν των παραπάνω, θεωρώ σωστή την πρόσκληση για να επισκεφθεί ο Τούρκος πρόεδρος την Αθήνα. Είναι προφανές πως αυτός επεδίωξε αυτή την επίσκεψη για να καταδείξει ότι δεν είναι απομονωμένος. Η ελληνική πλευρά έχει λόγους να επιδιώκει μία απευθείας συνομιλία. Το μεταναστευτικό-προσφυγικό είναι ευρωπαϊκό πρόβλημα, αλλά πρωτίστως είναι δικό μας. Ως εκ τούτου, είναι λάθος να αφήνουμε τη Γερμανίδα καγκελάριο να το διαχειρίζεται και για λογαριασμό μας. Επίσης, στο τραπέζι των συνομιλιών πρέπει να τεθούν και οι κλιμακούμενες το τελευταίο διάστημα τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο.
Αν, λοιπόν, ο ελληνοτουρκικός διάλογος είναι εθνικά αναγκαίος, πολύ περισσότερο εθνικά αναγκαίο είναι να κινείται εντός ορίων και κυρίως να τεθούν συγκεκριμένα όρια στον τρόπο που Τούρκοι αξιωματούχοι συμπεριφέρονται όταν επισκέπτονται τη Θράκη.
Ποιος έμπασε τον λύκο στο μαντρί; Το κακό των επισκέψεων των Τούρκων επισήμων στην Θράκη, πράγμα που αποτελεί ολέθριο διπλωματικό λάθος, άρχισε τον Δελέμβριο τού 2007, με την “ιδιωτική” επίσκεψη τού τότε Τούρκου ΥπΕξ και τα όσα απαράδεκτα επακολούθησαν, με την ελληνόφωνη ΥπΕξ να χαρακτηρίζει την επίσκεψη του Τούρκου ομολόγου της επιτυχή.
Ακολούθως και παρά τις αντιρρήσεις των συμβούλων της, η ΥπΕξ επεσκέφθη με την ιδιότητά της αυτή την Θράκη, λες κι επισκεπτόταν ξένη χώρα, υποσχομένη να ικανοποιήσει διάφορα αιτήματα τής μειονότητος (!!). Μιλάμε για γκάφες χοντρές, όχι παίξε-γέλασε.
Στην συνέχεια, είδαμε τον πρωθυπουργό Κωστάκη Καραμανλή, να επισκέπτεται την Τουρκία και να ακούει με συγκαταβατικό χαμόγελο τον Τούρκο ομόλογο και κουμπάρο του, να τού κάνει λόγο για συγκρότηση ελληνοτουρκικής επιτροπής για να την διαχείριση των θεμάτων (;) τής … τουρκικής μειονότητος τής Δ. Θράκης.
Έτσι ενθαρρύνθηκε και παγιώθηκε το ιδιότυπο καθεστώς συγκυβερνήσεως, το οποίο δεν είμαι ούτε βέβαιος, ούτε αισιόδοξος ότι θ’ αλλάξει τώρα.