Πώς η «οξεία ισχύς» απειλεί την «ήπια ισχύ»

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -

Ο σωστός και ο λάθος τρόπος αντίδρασης στην αυταρχική επιρροή

Περίληψη:

Είναι αλήθεια ότι η ανοικτότητα των δημοκρατικών κοινωνιών παρέχει ευκαιρίες στις αυταρχικές κυβερνήσεις να χρησιμοποιούν παλαιότατες τεχνικές του πολέμου πληροφοριών. Αλλά η ανοικτότητα είναι επίσης μια βασική πηγή της ικανότητας των δημοκρατιών να προσελκύουν και να πείθουν.

Ο JOSEPH S. NYE JR. είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Harvard και ο συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο Is the American Century Over? [1]

Η Ουάσιγκτον παλεύει με έναν νέο όρο που περιγράφει μια παλιά απειλή. Η «οξεία ισχύς» (Sharp Power) [2], όπως την εισηγήθηκαν ο Christopher Walker και η Jessica Ludwig του Εθνικού Ιδρύματος για την Δημοκρατία (γράφοντας στο Foreign Affairs και μια ευρύτερη έκθεση), αναφέρεται στον πόλεμο πληροφόρησης που διεξάγεται από τις σημερινές εξουσιαστικές δυνάμεις, ειδικότερα δε την Κίνα και την Ρωσία. Κατά την τελευταία δεκαετία, το Πεκίνο και η Μόσχα έχουν ξοδέψει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια για να διαμορφώσουν τις αντιλήψεις και την συμπεριφορά του κόσμου ανά την υφήλιο -χρησιμοποιώντας νέα και παλιά εργαλεία που εκμεταλλεύονται την ασυμμετρία ανοικτότητας μεταξύ των δικών τους περιοριστικών συστημάτων και των δημοκρατικών κοινωνιών. Οι επιπτώσεις είναι παγκόσμιες, αλλά στις Ηνωμένες Πολιτείες η ανησυχία επικεντρώθηκε στην ρωσική παρέμβαση [3] στις προεδρικές εκλογές του 2016 και στις κινεζικές προσπάθειες [4] για τον έλεγχο των συζητήσεων για ευαίσθητα θέματα στις αμερικανικές εκδόσεις, ταινίες και αίθουσες διδασκαλίας.

Στην έκθεση του National Endowment for Democracy, οι Walker και Ludwig υποστηρίζουν ότι η επέκταση και τελειοποίηση της κινεζικής και της ρωσικής οξείας ισχύος πρέπει να παρακινήσει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε άλλες δημοκρατίες να επανεξετάσουν τα εργαλεία που χρησιμοποιούν για να ανταποκριθούν. Αντιπαραθέτουν την οξεία ισχύ, η οποία «διαπερνά, διεισδύει ή διατρυπά το πολιτικό και ενημερωτικό περιβάλλον στις στοχευμένες χώρες» με την «ήπια ισχύ» η οποία χρησιμοποιεί την γοητεία του πολιτισμού και των αξιών για να ενισχύσει την ισχύ μιας χώρας. Και οι δημοκρατίες, υποστηρίζουν, δεν πρέπει απλώς να «εμβολιάζονται μόνο ενάντια στην κακοήθη αυταρχική επιρροή» αλλά και να «υιοθετούν μια πολύ πιο δυναμική στάση για λογαριασμό των δικών τους αξιών».

31012018-1.jpg

Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, χειροκροτεί τον πρόεδρο της Κίνας, Xi Jinping, ο οποίος πραγματοποιεί ομιλία στην διάσκεψη κορυφής των BRICS το 2017 στην Xiamen της Κίνας, τον Σεπτέμβριο του 2017. KENZABURO FUKUHARA / REUTERS
——————————————————————————

Σήμερα, η πρόκληση που θέτει ο κινεζικός και ο ρωσικός πληροφοριακός πόλεμος είναι πραγματικός. Ωστόσο, μπροστά σε αυτή την πρόκληση, οι δημοκρατικές κυβερνήσεις και κοινωνίες πρέπει να αποφύγουν κάθε πειρασμό να μιμηθούν τις μεθόδους των αντιπάλων τους. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να προσέξουν να μην αντιδράσουν υπερβολικά στην οξεία ισχύ με τρόπους που υποβαθμίζουν το πραγματικό τους πλεονέκτημα. Ακόμη και σήμερα, το πλεονέκτημα αυτό προέρχεται από την ήπια ισχύ.

Η ΑΝΘΕΚΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΗΠΙΑΣ ΙΣΧΥΟΣ

Στην διεθνή πολιτική, η ήπια ισχύς (soft power, ένας όρος που χρησιμοποίησα για πρώτη φορά σε ένα βιβλίο το 1990) είναι η ικανότητα να επηρεάζονται οι άλλοι με την ελκυστικότητα και την πειθώ, και όχι με την σκληρή δύναμη (hard power) του εξαναγκασμού και της πληρωμής. Η ήπια ισχύς είναι σπάνια επαρκής από μόνη της. Αλλά όταν συνδυάζεται με την σκληρή δύναμη, είναι ένας πολλαπλασιαστής ισχύος. Αυτός ο συνδυασμός, αν και δύσκολα [μπορεί να θεωρηθεί] νέος (η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία βασίστηκε τόσο στην δύναμη των λεγεώνων της Ρώμης όσο και στα θέλγητρα του πολιτισμού της Ρώμης), ήταν ιδιαίτερα κεντρικός στην ηγεσία των ΗΠΑ. Η ισχύς εξαρτάται από το ποιος στρατός κερδίζει, αλλά εξαρτάται και από το ποιού η ιστορία κερδίζει. Μια ισχυρή αφήγηση είναι μια πηγή ισχύος.

Η ήπια ισχύς δεν είναι καλή ή κακή από μόνη της. Δεν είναι κατ’ ανάγκην καλύτερο να αλλάζεις τα μυαλά κάποιου από το να τον πιέζεις [να συνεργαστεί]. Ο Οσάμα Μπιν Λάντεν ούτε απειλούσε ούτε πλήρωνε τους άνδρες που έριξαν τα αεροσκάφη στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου -τους είχε προσελκύσει με τις ιδέες του. Αλλά αν και η ήπια ισχύς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για κακό σκοπό, τα μέσα της εξαρτώνται από τον εθελοντισμό, κάτι προτιμότερο από την άποψη της ανθρώπινης αυτονομίας.

Η σκληρή δύναμη, αντίθετα, στηρίζεται στην παρακίνηση με πληρωμή ή στον εξαναγκασμό με απειλή. Εάν κάποιος βάζει ένα όπλο στο κεφάλι σας και απαιτεί το πορτοφόλι σας, δεν έχει σημασία τι θέλετε ή τι νομίζετε. Αυτή είναι η σκληρή ισχύς. Εάν το άτομο αυτό προσπαθεί να σας πείσει να δώσετε ελεύθερα το πορτοφόλι σας, όλα εξαρτώνται από αυτό που εσείς θέλετε ή νομίζετε. Αυτή είναι η ήπια ισχύς.

Η οξεία ισχύς, η παραπλανητική χρήση πληροφοριών για εχθρικούς σκοπούς, είναι ένας τύπος σκληρής ισχύος. Η χειραγώγηση ιδεών, πολιτικών αντιλήψεων και εκλογικών διαδικασιών έχει μακρά ιστορία. Τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και η Σοβιετική Ένωση κατέφυγαν σε τέτοιες μεθόδους κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Οι αυταρχικές κυβερνήσεις έχουν προσπαθήσει από καιρό να χρησιμοποιήσουν ψεύτικες ειδήσεις και κοινωνικές αναταραχές για να μειώσουν την ελκυστικότητα της δημοκρατίας. Στην δεκαετία του ’80, η KGB διέσπειρε την φήμη ότι το AIDS ήταν προϊόν πειραμάτων της κυβέρνησης των ΗΠΑ με βιολογικά όπλα˙ η φήμη ξεκίνησε με ένα ανώνυμο γράμμα σε μια μικρή εφημερίδα του Νέου Δελχί και στην συνέχεια μεταδόθηκε παγκοσμίως με ευρεία αναπαραγωγή και συνεχή επανάληψη. Το 2016, μια ανανεωμένη έκδοση της ίδιας τεχνικής χρησιμοποιήθηκε για να δημιουργήσει το «Pizzagate», την ψεύτικη φήμη ότι ο διευθυντής της εκστρατείας της Χίλαρι Κλίντον είχε κακοποιήσει παιδιά σε εστιατόριο της Ουάσινγκτον.

Αυτό που είναι καινούργιο, δεν είναι το βασικό μοντέλο˙ είναι η ταχύτητα με την οποία μπορεί να εξαπλωθεί μια τέτοια παραπληροφόρηση και το χαμηλό κόστος της εξάπλωσής της. Τα ηλεκτρόνια είναι φθηνότερα, γρηγορότερα, ασφαλέστερα και πιο αμφισβητήσιμα από τους κατασκόπους. Με τους στρατούς των πληρωμένων τρολλ και των botnets [στμ: δίκτυα από ηλεκτρονικά bots, δηλαδή κακόβουλα προγράμματα λογισμικού, επίτηδες τοποθετημένα σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές], μαζί με σταθμούς όπως το Russia Today (RT) και το Sputnik, οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες, αφότου υπέκλεψαν τα ηλεκτρονικά μηνύματα της Δημοκρατικής Εθνικής Επιτροπής (Democratic National Committee) και ανώτερων στελεχών της εκστρατείας της Κλίντον, μπόρεσαν να αποσπάσουν [την προσοχή] και να διαταράξουν κύκλους ειδήσεων, εβδομάδα μετά από εβδομάδα.

31012018-2.jpg

Το λογότυπο RT France στα στούντιο του ρωσικού ραδιοτηλεοπτικού σταθμού RT, γνωστού ως «Russia Today», κατά την διάρκεια επίσκεψης δημοσιογράφων στο Boulogne-Billancourt, κοντά στο Παρίσι, τον Δεκέμβριο του 2017. GONZALO FUENTES / REUTERS
—————————————————————-

Αλλά αν η οξεία εξουσία έχει διαταράξει τις δημοκρατικές διαδικασίες της Δύσης και αμαυρώσει την φίρμα των δημοκρατικών κρατών, δεν έχει κάνει τίποτα για να ενισχύσει την ήπια ισχύ των δραστών -και σε ορισμένες περιπτώσεις έχει κάνει το αντίθετο. Για την Ρωσία, η οποία επικεντρώνεται στο να παίζει ρόλο «καταστροφέα» (spoiler) στην διεθνή πολιτική, αυτό θα μπορούσε να είναι ένα αποδεκτό κόστος. Η Κίνα, ωστόσο, έχει άλλους στόχους που απαιτούν την ήπια ισχύ της ελκυστικότητας τόσο όσο και την καταναγκαστική οξεία ισχύ της διαταραχής και της λογοκρισίας. Αυτοί οι δύο στόχοι είναι δύσκολο να συνδυαστούν. Στην Αυστραλία, για παράδειγμα, η δημόσια έγκριση για την Κίνα μεγάλωνε, έως ότου οι αυξανόμενες ανησυχίες σχετικά με την χρήση εργαλείων οξείας ισχύος, συμπεριλαμβανομένης της εμπλοκής στην αυστραλιανή πολιτική, την μείωσαν σημαντικά. Συνολικά, η Κίνα δαπανά 10 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για τα εργαλεία της ήπιας ισχύος της, σύμφωνα με τον David Shambaugh του Πανεπιστημίου George Washington, αλλά έχει απολαύσει ελάχιστη απόδοση της επένδυσής της. Ο δείκτης «Soft Power 30» κατατάσσει την Κίνα 25η (και 26η την Ρωσία) από τις 30 χώρες που αξιολογήθηκαν.

ΤΟ ΔΙΛΗΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΚΡΑΤΗ

Αν και η οχεία ισχύς και η ήπια ισχύς λειτουργούν με πολύ διαφορετικούς τρόπους, η διάκριση μεταξύ τους μπορεί να είναι δύσκολο να παρατηρηθεί- και αυτό είναι μέρος του γεγονότος που καθιστά δύσκολη την απόκριση στην οξεία ισχύ. Η πειστικότητα περιλαμβάνει επιλογές σχετικά με το πώς διαμορφώνονται οι πληροφορίες. Μόνο όταν αυτή η διαμόρφωση διολισθαίνει στην εξαπάτηση, κάτι που περιορίζει τις εθελοντικές επιλογές του υποκειμένου, ξεπερνά το όριο προς τον εξαναγκασμό. Είναι αυτή η ιδιότητα –η ανοικτότητα και τα όρια στην σκόπιμη εξαπάτηση- που διακρίνουν την ήπια ισχύ από την οξεία ισχύ. Δυστυχώς, δεν είναι πάντα εύκολο να την διακρίνει κανείς.

Στην δημόσια διπλωματία, όταν το RT της Μόσχας ή το Xinhua του Πεκίνου μεταδίδει ανοιχτά σε άλλες χώρες, εφαρμόζει ήπια ισχύ, η οποία πρέπει να γίνεται αποδεκτή ακόμη και αν το μήνυμα είναι ανεπιθύμητο. Όταν το China Radio International υποστηρίζει κρυφά ραδιοφωνικούς σταθμούς σε άλλες χώρες, οι οποίοι ξεπερνούν το όριο και μπαίνουν στην οξεία ισχύ, αυτό πρέπει να αποκαλυφθεί. Χωρίς σωστή δημοσιοποίηση, η αρχή του εθελοντισμού παραβιάζεται. (Η διάκριση ισχύει επίσης και για την διπλωματία των ΗΠΑ: Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η μυστική χρηματοδότηση προς τα αντικομμουνιστικά κόμματα στις ιταλικές εκλογές του 1948 και η συγκαλυμμένη υποστήριξη της CIA στο «Κογκρέσο για την Πολιτιστική Ελευθερία» ήταν παραδείγματα οξείας ισχύος, όχι ήπιας ισχύος).

Το σημερινό περιβάλλον πληροφόρησης εισάγει επιπρόσθετες περιπλοκές. Στην δεκαετία του 1960, ο ραδιοφωνικός εκφωνητής Edward R. Murrow σημείωσε ότι το σημαντικότερο μέρος των διεθνών επικοινωνιών δεν ήταν τα χιλιάδες μίλια ηλεκτρονικών, αλλά το τελευταίο ένα μέτρο της προσωπικής επαφής. Αλλά τι σημαίνει αυτό σε έναν κόσμο μέσων κοινωνικής δικτύωσης; Οι «φίλοι» είναι ένα κλικ μακριά, και οι ψεύτικοι φίλοι είναι εύκολο να κατασκευαστούν˙ μπορούν να διαδώσουν ψεύτικες ειδήσεις που παράγονται από πληρωμένα τρολλ και μηχανικά bots. Η διάκριση της διαχωριστικής γραμμής μεταξύ ήπιας και οξείας ισχύος στο online περιβάλλον έχει καταστεί μια δουλειά όχι μόνο για τις κυβερνήσεις και τον Τύπο, αλλά και για τον ιδιωτικό τομέα.

Καθώς οι δημοκρατίες ανταποκρίνονται στην οξεία ισχύ, πρέπει να προσέχουν να μην αντιδράσουν υπερβολικά, ώστε να μην υποβαθμίσουν την δική τους ήπια ισχύ με το να ακολουθήσουν την συμβουλή εκείνων που υποστηρίζουν τον ανταγωνισμό προς το αυταρχικό μοντέλο με οξεία ισχύ. Ένα μεγάλο μέρος αυτής της ήπιας ισχύος προέρχεται από τις κοινωνίες των πολιτών -στην περίπτωση της Ουάσινγκτον, του Χόλιγουντ, των πανεπιστημίων και των ιδρυμάτων περισσότερο από τις προσπάθειες της επίσημης δημόσιας διπλωματίας- και η κατάργηση της πρόσβασης ή το κλείσιμο της ανοικτότητας θα σπαταλούσε αυτό το κρίσιμο πλεονέκτημα. Οι αυταρχικές χώρες όπως η Κίνα και η Ρωσία έχουν πρόβλημα να δημιουργήσουν την δική τους ήπια δύναμη ακριβώς λόγω της απροθυμίας τους να απελευθερώσουν τα τεράστια ταλέντα της κοινωνίας των πολιτών τους.

Επιπλέον, η κατάργηση των νόμιμων κινεζικών και ρωσικών εργαλείων ήπιας ισχύος μπορεί να είναι αντιπαραγωγική. Όπως κάθε μορφή ισχύος, η ήπια ισχύς χρησιμοποιείται συχνά για ανταγωνιστικούς σκοπούς μηδενικού αθροίσματος, αλλά μπορεί επίσης να έχει επιδράσεις θετικού αθροίσματος. Για παράδειγμα, εάν η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες επιθυμούν να αποφύγουν τις συγκρούσεις, τα προγράμματα ανταλλαγών που αυξάνουν την αμερικανική ελκυστικότητα προς την Κίνα και το αντίστροφο, μπορούν να είναι καλά και για τις δύο χώρες. Και σε διακρατικές προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή, η ήπια ισχύς μπορεί να βοηθήσει στην οικοδόμηση της εμπιστοσύνης και των δικτύων που καθιστούν δυνατή την συνεργασία. Ωστόσο, όσο κι αν θα ήταν λάθος η απαγόρευση των κινεζικών προσπαθειών ήπιας ισχύος απλά επειδή διολισθαίνουν μερικές φορές σε οξεία ισχύ, είναι σημαντικό να παρακολουθείται προσεκτικά η διαχωριστική γραμμή. Δείτε τα 500 Ινστιτούτα Κομφούκιος και τις 1.000 αίθουσες Κομφούκιου που υποστηρίζει η Κίνα σε πανεπιστήμια και σε σχολεία σε όλο τον κόσμο για να διδάξουν την κινεζική γλώσσα και τον πολιτισμό. Η κυβερνητική υποστήριξη δεν σημαίνει ότι είναι αναγκαστικά μια απειλή οξείας ισχύος. Το BBC παίρνει επίσης κυβερνητική υποστήριξη, αλλά είναι αρκετά ανεξάρτητο για να παραμείνει ένα αξιόπιστο μέσο ήπιας ισχύος. Μόνο όταν ένα Ινστιτούτο Κομφούκιος ξεπερνά την γραμμή και προσπαθεί να παραβιάσει την ακαδημαϊκή ελευθερία (όπως συμβαίνει σε ορισμένες περιπτώσεις), θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως οξεία ισχύς.

Για να ανταποκριθούν στην απειλή, οι δημοκρατίες πρέπει να είναι προσεκτικές σχετικά με τις επιθετικές ενέργειες. Ο πόλεμος πληροφοριών μπορεί να παίξει έναν χρήσιμο τακτικό ρόλο στο πεδίο της μάχης, όπως [το έκανε] στον πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους (ή ISIS). Αλλά θα ήταν λάθος να μιμηθούν τους αυταρχικούς και να ξεκινήσουν μεγάλα προγράμματα κρυφών εχθροπραξιών πληροφόρησης. Τέτοιες ενέργειες δεν θα παραμείνουν μυστικές για πολύ και όταν αποκαλυφθούν θα υποβαθμίσουν την ήπια ισχύ τους.

Στο πεδίο των αμυντικών μέτρων, εν τω μεταξύ, υπάρχουν ορισμένα βήματα που μπορούν να λάβουν οι δημοκρατικές κυβερνήσεις για να αντιμετωπίσουν τις επιθετικές τεχνικές του πολέμου πληροφοριών από τους αυταρχικούς, συμπεριλαμβανομένων των κυβερνοεπιθέσεων σε πολιτικές διαδικασίες και εκλογές. Οι δημοκρατίες δεν έχουν ακόμη αναπτύξει κατάλληλες στρατηγικές για αποτροπή και ανθεκτικότητα. Θα πρέπει επίσης να είναι πιο προσεκτικές για να διασφαλίσουν ότι τα ρωσικά και κινεζικά προγράμματα ήπιας ισχύος, όπως το Ινστιτούτο Κομφούκιος, δεν θα διολισθήσουν σε «οξεία» ισχύ. Αλλά η ανοικτότητα παραμένει η καλύτερη άμυνα: Αντιμέτωποι με αυτή την πρόκληση, ο Τύπος, οι ακαδημαϊκοί, οι πολιτικές οργανώσεις, η κυβέρνηση και ο ιδιωτικός τομέας θα πρέπει να επικεντρωθούν στην αποκάλυψη των τεχνικών πολέμου πληροφοριών, εμβολιάζοντας το κοινό μέσω της έκθεσης.

Ευτυχώς, αυτό είναι ένα ακόμα πλεονέκτημα που έχουν οι δημοκρατίες σε σύγκριση με τις δικτατορίες. Είναι αλήθεια ότι η ανοικτότητα των δημοκρατικών κοινωνιών παρέχει ευκαιρίες στις αυταρχικές κυβερνήσεις να χρησιμοποιούν παλαιότατες τεχνικές του πολέμου πληροφοριών. Αλλά η ανοικτότητα είναι επίσης μια βασική πηγή της ικανότητας των δημοκρατιών να προσελκύουν και να πείθουν. Ακόμη και με την αυξανόμενη χρήση οξείας ισχύος, έχουν λίγα να φοβηθούν στον ανοιχτό ανταγωνισμό με τους αυταρχικούς για την ήπια ισχύ. Με το να υποβιβάζουν τους εαυτούς τους στο επίπεδο των αντιπάλων τους, οι δημοκρατίες θα έχαναν το βασικό τους πλεονέκτημα.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2018-01-24/how-sharp-power…

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.amazon.com/American-Century-Over-Global-Futures/dp/0745690076
[2] http://www.foreignaffairs.gr/articles/71518/christopher-walker-kai-jessi…
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/2018-01-18/co…
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2017-12-12/chinas-cover

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition

spot_img

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,900ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα