«Μετά την επιδημία, οι Γάλλοι ονειρεύονται έναν άλλο κόσμο»

Του Αλκη Καλλιαντζίδη, Οικονομολόγου, [email protected]  www.kalkis.eu

Αυτό δείχνει πρόσφατη δημοσκόπηση που έγινε από τις 18 έως τις 23 Μαρτίου 2020, σε αντιπροσωπευτικό δείγμα 1.000 Γάλλων, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο ποσοστώσεων, από τον φορέα ερευνών Viavoice για λογαριασμό της εφημερίδας Libération, όπως συνοψίζεται στο σχετικό δημοσίευμα του Jonathan Bouchet–Petersen, στις 31-3-2020 με τίτλο : «Μετά την επιδημία, οι Γάλλοι ονειρεύονται έναν άλλο κόσμο» (Après l’épidémie, les Français rêvent d’un autre monde). Επιγραμματικά η εν λόγω δημοσκόπηση έδειξε «τη γαλλική επιθυμία για μια νέα κοινωνία μετά το Covid-19, με τον επαναπατρισμό της παραγωγής στην Ευρώπη και την προστασία των δημόσιων υπηρεσιών».

Θα υπάρξει μια μετα-κορωναϊό εποχή, γράφει ο Jonathan Bouchet–Petersen.

Αν θέλουμε να αντλήσουμε διδάγματα από στρατηγική άποψη για την υγεία, απέναντι σε μια τέτοια επιδημία, η επιθυμία των Γάλλων για την ανάδυση ενός «άλλου κόσμου» είναι ήδη πλειοψηφική, ακόμη και αν δεν υπάρχει κάτι το συγκεκριμένο που εμφανίζεται ως πρώτη επιλογή για να το σκεφτεί κανείς και ειδικά για την εφαρμογή του. «Η τρέχουσα τραγωδία, η οποία αμφισβητεί τις μεθόδους και τα όρια του τρόπου ανάπτυξής μας, ανοίγει μεγάλους τομείς προβληματισμού και επαν-εφεύρεσης του κόσμου», αναλύει ο François Miquet-Marty, πρόεδρος της Viavoice. Το αξιοσημείωτο βέβαια είναι ότι κι ο Macron, από την πλευρά του, κηρύσσει έναν νέο «νέο κόσμο», με άλλα χαρακτηριστικά βέβαια.

Στο γαλλικό πολιτικό σκηνικό, από τον Μακρόν, τον πολέμαρχο που θα πρέπει να δώσει  λογαριασμό για την ασκούμενη πολιτική του, στην Marine Le Pen, η οποία είναι πρόθυμα έγκλειστη στη συνωμοσιολογία της, από το Ρεπουμπλικανικό  (LR)  στο Σοσιαλιστικό  (PS) κόμμα και φυσικά από τον Jean-Luc Mélenchon στους οικολόγους, οι σημαντικότεροι πολιτικοί πρωταγωνιστές θέτουν ήδη τις θέσεις τους. Επιβεβαιώνοντας ότι η ανταπόκρισή τους, είτε είναι εθνικιστική, είτε ευρωπαϊκή, είτε περιβαλλοντική, είτε συντηρητική, είτε άλλη, είναι, περισσότερο από ποτέ, η πλέον συναινετική για την «ιστορική» στιγμή που ανοίγεται μπροστά τους. Αν οι αρμόδιοι πολιτικοί, όπως και πολλοί διανοούμενοι, αγωνίζονται να επαν-εφεύρουν  το «λογισμικό» τους, οι Γάλλοι πολίτες έχουν ήδη ξεκινήσει κι αυτοί τις ονειρώξεις τους (αφού κανένας μας δεν ξέρει ακόμα πότε κι αν ξεπεράσουμε τον θανατηφόρο ιό) για την μετά-κρίση Covid-19 περίοδο, οι οποίες ίσως βαρύνουν στις επόμενες προεδρικές εκλογές του 2022.

Προστατευτισμός

Από αυτόν τον «άλλο κόσμο» εμφανίζονται ορισμένες αόριστες αλλά αδρές  γραμμές. Στην  εν λόγω έρευνα, η «συλλογική κυριαρχία», κι επομένως η ευρωπαϊκή, «η υπέρβαση της κοινωνίας της αγοράς», και η υπεράσπιση των «κοινών αγαθών», κι άρα  της δημόσιας υπηρεσίας, συνιστούν θέματα που συμμερίζεται μια σημαντική γαλλική πλειοψηφία. Αν και τα ζητήματα αυτά δεν είναι καινούργια, «οι αριθμοί είναι εντυπωσιακοί», δήλωσε ο Stewart Chau, σύμβουλος της Viavoice.

Από την άποψη της εθνικής κυριαρχίας, για παράδειγμα, σημείο αυτοαπομόνωσης επί του μοναδικού γαλλικού έθνους : το 70% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι είναι απαραίτητο «να ξαναρχίσει η ευρωπαϊκή επαν-οικοδόμηση και να δημιουργηθεί μια πραγματική ευρωπαϊκή δύναμη» και το 84% ότι είναι απαραίτητο «να επαναπατριστούν στην Ευρώπη οι μεγαλύτερες αλυσίδες παραγωγής που μέχρι τώρα είχαν μετοικήσει στην Ασία». Κι αυτό με έναν «πολύ αυστηρότερο οικονομικό προστατευτισμό», πρώτον στα σύνορα της ΕΕ (θέλει το 65%) αλλά και στα γαλλικά σύνορα (το 54%). Κάτι τις δηλαδή που προσιδιάζει  με την «από-παγκοσμιοποίηση» που υποστηρίζει ο Arnaud Montebourg, πρώην υπουργός των σοσιαλιστών.

Ερωτηθέντες για την «υπέρβαση της κοινωνίας της αγοράς», το 69% των Γάλλων θεωρεί απαραίτητο να «επιβραδυνθεί το κυνήγι της παραγωγικότητας και η διαρκής αναζήτηση της αποδοτικότητας του κεφαλαίου», για παράδειγμα, σε βάρος της υγείας των εργαζομένων και το 70% θεωρεί απαραίτητη τη «μείωση της επιρροής του χρηματιστικού κεφαλαίου και των μετόχων στη ζωή των εταιρειών». Αυτές είναι απαντήσεις που δεν αποτελούν πλέον το προνόμιο μόνο των αριστερών ψηφοφόρων. H «ιεροποίηση των κοινών αγαθών που είναι απαραίτητα για όλους», ένας στόχος που είναι βέβαια δύσκολο να απορριφθεί, φαίνεται επίσης να αποτελεί ένα ισχυρό αίτημα των ερωτηθέντων : αυτό συμβαίνει και αυτό δεν αποτελεί έκπληξη στο σημερινό πλαίσιο, για τα δημόσια νοσοκομεία (για το 91%) ή για την κοινωνική ασφάλιση (το 85%), αλλά και για την «πρόσβαση στο νερό και τον καθαρό αέρα» (το 88 %), τη βιοποικιλότητα (το 76%) και την εθνική εκπαίδευση (το 82%). Και αν αυτό απαιτεί μια «τεράστια αύξηση των δημόσιων δαπανών» μετά την κρίση, το 43% των Γάλλων λέει ότι είναι υπέρ, έναντι του 36% που έχουν την αντίθετη άποψη. Μια ντεμοντέ αντιπαλότητα, αλλά σε ένα πλαίσιο όπου η έννοια της «φροντίδας», με την έννοια της προσοχής που παρέχεται στους άλλους («care»), υπερισχύει της μοναδικής ιδέας της «αναδιανομής» του εισοδήματος.

«Αυτές οι απόψεις των ερωτηθέντων δεν είναι καινούργιες, αλλά η επιτυχία τους είναι καινοτόμος διότι υπερβαίνουν την αντιπολίτευση του  Macron μεταξύ του «νέου κόσμου» (που ο ίδιος εκπροσωπεί) και του «παλαιού κόσμου», των πολιτικών και οικονομικών, και θέτουν την οικολογική απαίτηση μέσα σε ένα παγκόσμιο όραμα για το μέλλον», υπογραμμίζει ο François Miquet-Marty. Αυτές οι φιλοδοξίες εκφράζονται επίσης σε πλειοψηφικές προτάσεις : για παράδειγμα, «εθνικοποίηση των στρατηγικών δραστηριοτήτων για τη ζωή της χώρας, όπως οι μεταφορές, η ενέργεια ή το νερό» (68%), ή η φαρμακευτική βιομηχανία (60%). Σε γενικές γραμμές, το 56% των Γάλλων θέλει το κράτος να στηρίζει τις εθνικές επιχειρήσεις «με πολύ πιο συστηματικό και βιώσιμο τρόπο, ακόμη και εκτός της διάρκειας κρίσεων» (56%). Μια σαφής επιβεβαίωση του δημόσιου τομέα.

Αποτυχίες

Για να προχωρήσουμε προς έναν κόσμο «με νέους κανόνες διακυβέρνησης και οικονομίας, ικανότερους να αντιμετωπίσουν κρίσεις όπως ο κορωναϊός», ο Nicolas Hulot, πρώην υπουργός περιβάλλοντος, είναι αυτός που καρπώνεται την υψηλότερη αποδοχή μεταξύ των προσωπικοτήτων που δοκιμάστηκαν στην εξουσία, με 39% θετικές γνώμες, μπροστά από  τον Macron (με 33%) και τον Edouard Philippe (32%), για τους οποίους είναι δύσκολο να προβλεφθεί σε ποια πολιτική κατάσταση θα βγουν από την τρέχουσα κρίση. Ακολουθεί ο Νικολά Σαρκοζί (με 32%), η Marine Le Pen (με 24%), ο François Hollande (με 20%), η Marion Maréchal (με 20%), η Ségolène Royal (με 17%) και ο Yannick Jadot (με 17%). Για τον τελευταίο  δεν δίνεται καμία απάντηση από το 34% λόγω έλλειψης αναγνωσιμότητας. Όσο για τον Jean-Luc Mélenchon, τον πλέον διχαστικό πολιτικό, λαμβάνει 70% αρνητικές απαντήσεις έναντι μόνο 16% θετικών.

«Για πολλούς από τους Γάλλους ερωτηθέντες, η πανδημία αποκαλύπτει τις αποτυχίες του μοντέλου τους, μια σκανδαλώδη ανατροπή των προτεραιοτήτων και έναν τρελό αγώνα για ένα σύστημα που κανείς δεν μπορεί να ελέγξει», καταλήγει ο Miquet-Marty.