Δ. Τσαϊλάς: η Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία πυλώνας Στρατηγικής

του Δημήτρη Τσαϊλά, Υποναυάρχου ε.α.

Η ιστορικές εμπειρίες, μας έχουν διδάξει ότι μια ισχυρή Ελλάδα εξαρτάται από την ισχυρή αποτροπή. Οπότε η ενίσχυση των αποτρεπτικών δυνατοτήτων των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων (ΕΕΔ) δεν αποτελεί επιλογή. Είναι μια αναγκαιότητα για το έθνος μας.

Το μότο «ισχυρή αποτροπή, ισχυρή Ελλάδα» αναλαμβάνει το ρόλο μιας στρατηγικής αφήγησης. Επιτρέπει στις κυβερνήσεις να δημιουργηθούν ισχυρές και αποτρεπτικές ένοπλες δυνάμεις για να αντιμετωπίσουν τις απειλές για την ασφάλεια που θέτει το στρατηγικό περιβάλλον της Ελλάδας και να επανατοποθετήσουν τις ΕΕΔ στην κορωνίδα του στρατηγικού πολιτισμού μεταμορφώνοντας το αφήγημα μιας νέας στρατιωτικής επανάστασης. Μια στρατιωτική επανάσταση με την πλήρη έννοια συμβαίνει, όταν ολόκληρη η κοινωνία μεταμορφώνεται, αναγκάζοντας τις ένοπλες δυνάμεις της να αλλάξουν σε κάθε επίπεδο ταυτόχρονα, από τεχνολογία και αμυντική βιομηχανία, σε στρατηγική, τακτική, εκπαίδευση, δόγμα και διοικητική μέριμνα. Όταν συμβεί αυτό, η σχέση οικονομίας και κοινωνίας μεταμορφώνεται.

Σε αυτό το πλαίσιο, χρειάζεται να ξεδιπλωθούν κομβικές αλλαγές στην ελληνική πολιτική, με σημαντική σημασία. Αυτές περιλαμβάνουν την εμβάθυνση και επέκταση της αμυντικής βιομηχανίας της Ελλάδας και την αναμόρφωση της επιχειρησιακής ικανότητας των ΕΕΔ σε κοινή αντιμετώπιση με συνεργασίες και συμμαχίες.

Στον απόηχο των μνημονίων και της διατάραξης της ισορροπίας ισχύος των δυνάμεων στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο, ξεκίνησε μια καλή συζήτηση για το εάν χρειαζόμαστε μια Επανάσταση στις Στρατιωτικές Υποθέσεις (RMA). Ωστόσο στην Ελλάδα, οι έννοιες και τα συστατικά στοιχεία παραμένουν αντικείμενο με ταλαντευόμενους και μη ρεαλιστικούς στόχους και μια ποικιλία επιχειρησιακών σχεδίων πολεμικής σχεδίασης για αρκετά στατικά απρόοπτα. Κανένα όμως από αυτά δεν είναι προϊόν μιας συνεκτικής εθνικής στρατηγικής που αντιμετωπίζει τις μεγαλύτερες απειλές μας, τις ευρύτερες γεωγραφίες του Αιγαίου και της Μεσογείου που πρέπει να προστατεύσουμε ή την απρόβλεπτη φύση του μέλλοντος. Για παράδειγμα η θαλάσσια στρατηγική που χρειαζόμαστε σήμερα πρέπει να είναι μια ευέλικτη στρατηγική που να επιτρέπει την ταχεία ανάπτυξη και προσαρμογή. Η δομή δύναμης που θα ορίζεται πρέπει επίσης να έχει τα ίδια χαρακτηριστικά. Η όποια στρατηγική πρέπει να αναπτυχθεί με μια νηφάλια ματιά στους αντιπάλους μας και τις ευθύνες μας. Επιπλέον, πρέπει να εφαρμοστεί με εθνική συναίνεση γιατί μια τέτοια εφαρμογή, χωρίς αμφιβολία, θα είναι δαπανηρή για τους φορολογούμενους.

Οι επαναστάσεις στις στρατιωτικές υποθέσεις δεν είναι νέο φαινόμενο.

Σε όλη την ιστορία, οι εξελίξεις στην τεχνολογία και τη στρατηγική έφεραν επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο διεξάγονται οι πόλεμοι. Μια στρατιωτική επανάσταση προκύπτει όταν ένα έθνος αδράξει την ευκαιρία να μεταμορφώσει το στρατιωτικό δόγμα, την εκπαίδευση, την οργάνωση, τον εξοπλισμό, τις τακτικές, τις αμυντικές επιχειρήσεις και τη στρατηγική του σε ένα συνεκτικό μοτίβο, προκειμένου να διεξάγει πόλεμο με νέο και πιο αποτελεσματικό τρόπο. Ο ρυθμός της τεχνολογικής αλλαγής επιταχύνει και προκαλεί τις ένοπλες δυνάμεις να υιοθετήσουν και να απορροφήσουν νέες καινοτομίες, ιδιαίτερα όσον αφορά τη συλλογή, την επεξεργασία και την κατανομή πληροφοριών. Ο χώρος μάχης έχει επεκταθεί σε πέντε διαστάσεις -διάστημα, αέρα, ξηρά, θάλασσα και υποβρύχια. Είναι πιο δυναμικός και βασίζεται σε μεγαλύτερη ευελιξία και ταχύτερη επικοινωνία. Μια στρατιωτική επανάσταση (RMA) χαρακτηρίζεται από τέσσερις τύπους αλλαγών:

1. Εξαιρετική ακρίβεια όπλων.
2. Βελτίωση του (Command, Control, Communications, Computers, Collaboration, and Intelligence.)
3. Αντιμετώπιση Κυβερνοπόλεμου.
4. Μεγιστοποίηση επιβιωσιμότητας.

Αμυντική βιομηχανία ως αναπόσπαστος πυλώνας στρατηγικής

Ο αντίκτυπος της αμυντικής βιομηχανίας δεν πρέπει να περιορίζεται στην ενεργοποίηση νέων κανόνων κοινωνικοποίησης και κρατικών ταυτοτήτων. Χρειάζεται να αποτελέσει αναπόσπαστο πυλώνα της στρατηγικής αυτονομίας του Ελληνισμού. Χρειάζεται να περιλαμβάνει πολιτικές, διπλωματικές, οικονομικές και στρατιωτικές διαστάσεις, οι οποίες να διέπουν την πορεία της εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδας και να διαμορφώνουν άμεσα τις αλληλεπιδράσεις και τις δεσμεύσεις της στη διεθνή σκηνή. Μια ενισχυμένη στρατηγική αυτονομία εξουσιοδοτεί την Ελλάδα να αναλάβει αποτελεσματικά τον επιθυμητό ευρωπαϊκό ρόλο της, ενώ ταυτόχρονα της δίνει την ελευθερία να χαράσσει ανεξάρτητες πορείες εξωτερικής πολιτικής.

Επιπλέον, η δέσμευση σε ναυπηγοκατασκευαστικό/ναυπηγοεπισκευαστικό κέντρο της Μεσογείου μεταφράζεται στην ανάδειξή του Ελληνισμού ως νόμιμου παίκτη στην παγκόσμια αγορά, παρέχοντάς ταυτόχρονα ένα νέο διπλωματικό εργαλείο που μέχρι τώρα δεν ήταν διαθέσιμο, αφού το εγκαταλείψαμε στην τύχη του. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την εποχή που ο προσανατολισμός της εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδας διαμορφώθηκε ουσιαστικά από διπλωματικές εξαρτήσεις που σχετίζονται με την αμυντική και ναυπηγική βιομηχανία. Η Ελλάδα πρέπει να ενισχύσει τα περιθώρια ελιγμών στην εξωτερική πολιτική χάρη στην αμυντική-βιομηχανική διπλωματία.

Η κυβέρνηση πρέπει να είναι πρόθυμη να αναπτύξει ένα όραμα για το πώς μπορεί να αλλάξει ο πόλεμος στο μέλλον, διαφορετικά δεν θα βρεθούμε σε θέση να αναπτύξουμε ισχυρή αποτροπή. Η αποδοχή νέων ιδεών από τους στρατιωτικούς ηγέτες και από μέρους της κυβερνητικής γραφειοκρατίας είναι απαραίτητη για την επιτυχή ανάπτυξη της αποτροπής. Η δυνατότητα να επιβληθεί ένα νέο όραμα μελλοντικού πολέμου σε μια απρόθυμη κυβέρνηση της οποίας η καρδιά παραμένει προσηλωμένη στους υπάρχοντες τρόπους μάχης είναι ένα σοβαρό βήμα. Οι θεσμικές διαδικασίες για την εξερεύνηση, τη δοκιμή και τη βελτίωση των αντιλήψεων είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας.

Συμπεράσματα

Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε εξαρχής ότι πολλές πτυχές του πολέμου δεν θα αλλάξουν ακόμη και αν συμβεί μια στρατιωτική επανάσταση. Οι περισσότεροι από τους καθοριστικούς παράγοντες της επιτυχίας στον πόλεμο, από το θάρρος και τη δύναμη της θέλησης μέχρι την πρωτοβουλία μονάδων και την ψύχραιμη λήψη αποφάσεων υπό πίεση, δεν έχουν σχεδόν καθόλου σχέση με την τεχνολογία ή το επιστημονικό φαινόμενο, οι ανθρώπινες πτυχές του θα κυριαρχούν πάντα.

Ωστόσο, δεν πρέπει να αγνοήσουμε ότι νέες έννοιες ή δυνατότητες μπορούν να ελαττώσουν τη θεμελιώδη φύση του πολέμου. Η τριβή μαζί με την ομίχλη, την ασάφεια, την τύχη και την αβεβαιότητα θα κυριαρχήσουν στα μελλοντικά πεδία μάχης όπως και στο παρελθόν. Η τριβή δεν θα εξαφανιστεί τον επόμενο αιώνα, είναι γεγονός της ζωής. Αν και η τεχνολογία είναι σημαντική, είναι μόνο ένα εργαλείο. Εάν το συνδέσουμε με μια σαφή κατανόηση του παρελθόντος και του παρόντος, μπορούμε ίσως να προωθήσουμε τις τρέχουσες δυνατότητές μας στο μέλλον με έξυπνο τρόπο.

Η τεχνολογική πρόοδος μπορεί να προσφέρει πλεονεκτήματα. Το ίδιο σημαντικό είναι να θυμόμαστε ότι ενώ τα τεχνολογικά εξελιγμένα όπλα μπορούν να βοηθήσουν στην εξασφάλιση της νίκης, η τεχνολογία από μόνη της δεν μπορεί να κερδίσει Οι πόλεμοι τελικά κερδίζονται ή χάνονται στο μυαλό των στρατιωτών και των ηγετών τους.

Τέλος, η ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας χρησιμεύει ως κάτι περισσότερο από μια απλή ώθηση της στρατιωτικής ισχύος της Ελλάδας ή ένα όχημα για την κατασκευή ενός αποτρεπτικού κράτους. Λειτουργεί ως αρχιτέκτονας της κρατικής ταυτότητας, δημιουργώντας νέες νόρμες κοινωνικοποίησης και αναδιαμορφώνοντας το τοπίο του πολιτικού ανταγωνισμού.

*Ο Δημήτριος Τσαϊλάς είναι απόστρατος Αξιωματικός του ΠΝ, δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου. Σήμερα είναι μέλος και ερευνητής του Institute for National and International Security, και του Strategy International.

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Μακεδονία 17.09.23