Του Αλκη Καλλιαντζίδη, Οικονομολόγου [email protected] www.kalkis.eu
Λογικά οι λυκο-συμφωνίες του ιμπεριαλισμού δεν είναι βιώσιμες. Δεν νομίζω ότι η υφιστάμενη ρωσο-τουρκική θα διαψεύσει αυτόν τον κανόνα, αφού :
Ο Πούτιν θέλει όλο το συριακό προτεκτοράτο, κι όχι ακρωτηριασμένο.
Ο Ερντογάν θέλει όλο το ομόγλωσσο αζερμπατζιανό προτεκτοράτο, κι όχι ακρωτηριασμένο από τους Αρμένιους του Ναγκόρνο Καραμπάχ.
Πέρα από τη Λιβύη η οποία φαίνεται να προχωράει σε μια πολύ εύθραυστη εσωτερική συμφιλίωση, οι αυταρχικοί ετερόδοξοι ηγέτες της Ρωσίας και της Τουρκίας αναμετριούνται ήδη στη Συρία και στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Αυτό λένε τα τελευταία νέα, όπως τα περιγράφει το ρεπορτάζ της Marie Jégo, στις 24-10-2020, στον ηλεκτρονικό Le Monde με τίτλο : «Ο Πούτιν και ο Ερντογάν αναμετριούνται μεταξύ τους στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ και στη Συρία» (Poutine et Erdogan se jaugent au Haut-Karabakh et en Syrie). Οι μάχες εντάθηκαν την περασμένη Παρασκευή στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, τη στιγμή που οι Υπουργοί Εξωτερικών του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας έγιναν δεκτοί στην Ουάσιγκτον.
Τίποτα δεν φαίνεται να μπορεί να σταματήσει την αιματηρή σύγκρουση που για σχεδόν τέσσερις εβδομάδες σοβεί στην περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, στα νότια του Καυκάσου, όπου ο στρατός του Αζερμπαϊτζάν και οι δυνάμεις ανεξαρτησίας των Αρμενίων έχουν εμπλακεί σε βίαιες μάχες, την Παρασκευή 23 Οκτωβρίου 2020, κατηγορώντας η μια την άλλη για επιθέσεις σε κατοικημένες περιοχές.
Στην Ουάσινγκτον, οι υπουργοί έγιναν δεκτοί ξεχωριστά από τον Πομπέο, πρώτα ο Ceyhun Bayramov, υπουργός Εξωτερικών του Αζερμπαϊτζάν, και μετά από αυτόν ο Zohrab Mnatsakanian, αρμένιος υπουργός Εξωτερικών. Υπήρξε καθυστέρηση μίας ώρας μεταξύ των δύο συναντήσεων, έτσι ώστε οι δύο διπλωμάτες να μην μπορούν να συναντήσει ο ένας τον άλλον.
Ένας βαρύς απολογισμός θυμάτων
Δεν έγινε καμία δήλωση μετά τις συνομιλίες. «Είναι μια περίπλοκη διπλωματική κατάσταση», δήλωσε ο Μάικ 
Πομπέο λίγες μέρες νωρίτερα, τονίζοντας «ότι κάθε χώρα πρέπει να μείνει απέξω (…), να μην παρέχει όπλα και υποστήριξη». Αναφερόταν στην Τουρκία που υποστηρίζει το προτεκτοράτο της, το Αζερμπαϊτζάν. «Επί τόπου και στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων», δήλωσε πρόσφατα ο Mevlüt Cavusoglu, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών. Οι δύο χώρες έχουν συνδεθεί από το 2010 με στρατιωτικό σύμφωνο και η Άγκυρα, η οποία έχει εκπαιδεύσει τον στρατό του Αζερμπαϊτζάν για χρόνια, δεν αποκλείει την αποστολή ενός σώματος στην περιοχή, εάν κριθεί απαραίτητο. «Εάν η Αρμενία προβεί σε απρόβλεπτες ενέργειες, εάν το Μπακού ζητήσει την αποστολή στρατευμάτων, η Τουρκία δεν θα διστάσει», απείλησε ο Fuat Oktay, ο Τούρκος αντιπρόεδρος.
Επί τόπου, οι συγκρούσεις εντάθηκαν την περασμένη Παρασκευή. Οι ρουκέτες στόχευσαν στην πόλη του Martakert και πολλά χωριά της περιοχής του Martouni, στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ενώ βομβαρδισμοί πυροβολικού έπληξαν τις περιοχές του Terter, του Agdam και του Agcabadi στο Αζερμπαϊτζάν. Καλύτερα οπλισμένοι, οι Αζερμπαϊτζανοί έχουν προχωρήσει τις τελευταίες ημέρες στο νότο της επαρχίας, ειδικά κοντά στον ποταμό Araxe που συνορεύει με τα σύνορα με το Ιράν. Σχεδόν 4 εβδομάδες πολέμου προκάλεσαν «περίπου 5.000 νεκρούς», σύμφωνα με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος δεν ανέφερε τις πηγές του, αναφέροντας «περισσότερους από 2.000 νεκρούς από την κάθε πλευρά». Αυτός ο απολογισμός είναι σημαντικά βαρύτερος από αυτά που έχουν αναφερθεί σχετικά μέχρι στιγμής.
Ένα κομφετί 4.400 τετραγωνικών χιλιομέτρων
Ο Πούτιν εξήγησε, την περασμένη Πέμπτη σε μια διάσκεψη εξωτερικής πολιτικής, ότι μιλούσε «αρκετές φορές την ημέρα στο τηλέφωνο» με τον πρωθυπουργό της Αρμενίας Nikol Pachinian και τον πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν Ilham Aliev. «Κανείς δεν ενδιαφέρεται τόσο να διορθώσει την κατάσταση όσο η Ρωσία», είπε, σύμφωνα με το ρεπορτάζ της Marie Jégo.
Το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, «ένα κομφετί» 4.400 τετραγωνικών χιλιομέτρων, που ανήκε στο Αζερμπαϊτζάν, ζει από το 1991 υπό τον έλεγχο των αρμενικών δυνάμεων ανεξαρτησίας που το κατέκτησαν με τη βοήθεια της Αρμενίας κατά τη διάρκεια ενός σκληρού πολέμου (με 30.000 νεκρούς) που συνέβη μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ.
Το Αζερμπαϊτζάν αναφέρει ότι είναι έτοιμο να σταματήσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του, υπό την προϋπόθεση ότι οι αρμενικές δυνάμεις θα αποσυρθούν από τον θύλακα αυτόν και τα κατεχόμενα εδάφη, 
δηλαδή 7 γύρω περιοχές, που κατακτήθηκαν και στη συνέχεια εκκενώθηκαν από τους Αρμπαϊτζανούς κατοίκους τους μεταξύ 1992 και 1994. «Το Μπακού δεν θέλει να επανα-κατακτήσει τα εδάφη που είναι δικά του, αλλά να τα απελευθερώσει από την αρμενική κατοχή. Ο αρμπατζαϊνός πληθυσμός υπέφερε πολύ από αυτήν την κατοχή. Σχεδόν 1 εκατομμύριο συμπολίτες μας αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη γη τους. Περιμένουν εδώ και πολύ καιρό την ημέρα που τα κατεχόμενα εδάφη θα απελευθερωθούν για να επιστρέψουν στην πατρίδα τους», δήλωσε ο Fazil Zeynalov, καθηγητής και ερευνητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μπακού.
Υπενθυμίζει ότι η χώρα του έχει το διεθνές δίκαιο με το μέρος της. «Αρκετές αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας και της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών επιβεβαίωσαν την εδαφική ακεραιότητα του 
Αζερμπαϊτζάν, ζητώντας την απόσυρση των αρμενικών ενόπλων δυνάμεων από τα κατεχόμενα εδάφη. Το Αζερμπαϊτζάν θέλει να εφαρμοστούν αυτά τα ψηφίσματα. Μετά από 26 χρόνια άκαρπων διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα της «Ομάδας του Μινσκ» του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), υπό την προεδρία της Γαλλίας, των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας, οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν πιστεύουν ότι δεν υπάρχει ανάγκη για περαιτέρω συζήτηση και ότι η δύναμη είναι το καλύτερο μέσο στη διάθεσή τους, για την επανάκτηση της γης 
τους. Ο Τούρκος σύμμαχος (η ειρωνεία των γεγονότων, αν σκεφτούμε τα ανεφάρμοστα από την Τουρκία ψηφίσματα για την Κύπρο) συμμερίζεται αυτήν την άποψη. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επέκρινε επανειλημμένα την Ομάδα του Μινσκ, η οποία «δεν έκανε τίποτα σε 30 χρόνια» για την επίλυση του προβλήματος. Στις αρχές Οκτωβρίου 2020, αποκάλεσε «απαράδεκτη» την κοινή έκκληση του Παρισιού, της Μόσχας και της Ουάσιγκτον για κατάπαυση του πυρός. Με την ευκαιρία αυτή, επεσήμανε ότι η Ρωσία φέρει ευθύνη για την επανάληψη των μαχών στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ένα σύμπτωμα, σύμφωνα με τον ίδιο, μιας μεγαλύτερης κρίσης, η οποία ξεκίνησε με την «κατοχή» της Κριμαίας. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος προσάρτησε την ουκρανική χερσόνησο το 2014, αφού έστειλε ειδικές δυνάμεις εκεί κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, δεν εκτίμησε τον υπαινιγμό. Ερωτηθείς την περασμένη Πέμπτη από πολιτικούς επιστήμονες για τη σχέση του με τον Ερντογάν, ήταν ήρεμος, διαβεβαιώνοντας ότι ο τελευταίος, αν και ενίοτε εμφανίζεται «λίγο σκληρός», είναι βασικά «ένας ευέλικτος πολιτικός και ένας αξιόπιστος εταίρος για τη Ρωσία». Συμμετέχοντες σε μια δια-λειτουργική συνεργασία στη Συρία από το 2017, οι δύο ηγέτες καταφέρνουν να έχουν μια αμοιβαία κατανόηση, ενώ παίζουν σε αντιτιθέμενα πεδία. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι ο καλύτερος υποστηρικτής του καθεστώτος της Δαμασκού και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εμφανίζεται ως προστάτης της συριακής εξέγερσης. Και τώρα του Αζερμπαϊτζάν. Η ξαφνική εμπλοκή της Τουρκίας στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, στην αυλή της Ρωσίας, θέτει αυτό το απίθανο δίδυμο σε δοκιμασία. Για να κόψει τα φτερά του αναδυόμενου Τούρκου εταίρου, ο μετρ του Κρεμλίνου αποφάσισε να καταστείλει στο Idlib, το τελευταίο προπύργιο των
ανταρτών, στη βορειοδυτική Συρία, όπου ο τουρκικός στρατός έχει αποκτήσει 12 θέσεις παρατήρησης το 2017. Από τον Φεβρουάριο 2020, 8 από αυτές τις θέσεις περικυκλώθηκαν από κυβερνητικές δυνάμεις της Συρίας, οι οποίες αύξησαν τις επιθέσεις τους κατά της επαρχίας τους τελευταίους μήνες, με τη βοήθεια των Ρώσων. Έχοντας αποκοπεί από τα πάντα, οι εκατοντάδες Τούρκοι στρατιώτες που ήταν παρόντες σε αυτές τις θέσεις συνέχιζαν μέχρι τώρα να λαμβάνουν προμήθειες από τον στρατό τους, υπό τα όμματα των ρωσικών δυνάμεων που άφηναν να περνούν οι συνοδείες. Αυτό δεν συνέβη από την περασμένη Δευτέρα. Σύμφωνα με παρατηρητές, λόγω έλλειψης προμηθειών, η τουρκική στρατιωτική θέση στο Morek, νότια του Idlib, διαλύθηκε. Κι άλλες θα ακολουθήσουν. Χωρίς να αναγνωρίσει επίσημα την απόσυρση των στρατευμάτων της, η Άγκυρα διεξάγει διακριτικές συνομιλίες με τη Μόσχα με την ελπίδα ότι θα διατεθούν νέες τοποθεσίες για τους στρατιώτες της, τα άρματα μάχης, το πυροβολικό και τα θωρακισμένα οχήματά της.
Καλά ξεμπερδέματα στα συνεταιράκια.
