Και πάλι η Ε.Ε. αποδεικνύεται ολίγιστη στην κρίσης της Ουκρανίας
Του Piotr Buras
Έχοντας να αντιμετωπίσει την αντιπαράθεση μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτυγχάνει.
Η συγκέντρωση ρωσικών στρατευμάτων στα σύνορα της Ουκρανίας και ο πολιτικός εκβιασμός του ΝΑΤΟ από το Κρεμλίνο, συνιστούν την πιο επικίνδυνη κρίση ασφάλειας στην Ευρώπη αυτόν τον αιώνα. Η αρχιτεκτονική της ευρωπαϊκής ασφάλειας έχει καταρρεύσει. Οι θεσμικές ρυθμίσεις που ήταν ζωτικής σημασίας για την ήπειρο στη μετά-ψυχροπολεμική εποχή -όπως η η συνθήκη για τις πυρηνικές δυνάμεις μέσου βεληνεκούς, άλλες συμφωνίες ελέγχου των εξοπλισμών και η ιδρυτική πράξη ΝΑΤΟ-Ρωσίας- ισχύουν τώρα μόνο στα χαρτιά. Και η απειλή μιας ολομέτωπης επίθεσης της Ρωσίας σε μια χώρα που συνδέεται με την ΕΕ, δεν ήταν ποτέ πιο πραγματική.
Αυτή είναι επομένως, μια καθοριστική στιγμή για την Ευρώπη -ακόμη και αν οι ευρωπαϊκές χώρες δεν είναι οι βασικοί παράγοντες στις προσπάθειες να μειωθούν οι εντάσεις μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας. Εξαιτίας των δικών τους αποτυχιών, αδυναμιών και διχασμών, η ΕΕ και τα κράτη-μέλη δεν θεωρούνται από την ΕΕ ως ισότιμοι (και αντιστοίχως, επιθυμητού) εταίροι στις συζητήσεις για τα ζητήματα που είναι κρίσιμα για τα συμφέροντα τους. Για τον έλεγχο των όπλων, τις στρατιωτικές ρυθμίσεις και άλλα ζητήματα ασφαλείας, η ΕΕ δεν έχει σχεδόν τίποτα να φέρει στο τραπέζι. Επομένως η Ρωσία μπορεί απλώς να την αγνοήσει.
Είναι ασυγχώρητο το γεγονός ότι η ΕΕ δεν κατάφερε να προετοιμάσει ένα ισχυρό πακέτο κυρώσεων για να επιβάλει στη Ρωσία εάν η χώρα εισβάλει ξανά στην Ουκρανία. Η αμερικανική κυβέρνηση πίεσε την ΕΕ να επιταχύνει τις εργασίες της για τέτοιες κυρώσεις τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο -με ελάχιστα ή καθόλου αποτελέσματα. Καθώς οι διεθνείς συνομιλίες την προηγούμενη εβδομάδα δεν έφεραν κάποιο σημαντικό αποτέλεσμα, η Ρωσία φαίνεται ότι προετοιμάζεται για περαιτέρω επιθετικότητα κατά της Ουκρανίας. Αλλά η ΕΕ εξακολουθεί να ισορροπεί την πιθανή απάντηση της. Ενώ η ένωση θα συζητήσει το ζήτημα σε μια συνεδρίαση του ΣΥμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων στις 24 Ιανουαρίου, είναι απίθανο να οδηγήσει σε μια τελική απόφαση για τον τρόπο αντιμετώπισης της απειλής.
Πολλοί Ευρωπαίοι διπλωμάτες και υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων, θεωρούν πως είναι είτε αδύνατο είτε παράλογο να προγραμματιστούν κυρώσεις με βάση κάτι που θεωρείται πιθανό αλλά όχι βέβαιο. Υποστηρίζουν ότι για να στοχεύσουμε επαρκώς τις κυρώσεις, πρέπει κανείς να αρχίσει να σχεδιάζει τα μέτρα μόλις καταστεί σαφές πώς και σε ποιον βαθμό ο αντίπαλος έχει παραβιάσει τις διεθνείς του δεσμεύσεις. Εάν η ΕΕ επρόκειτο να χρησιμοποιήσει την απειλή των κυρώσεων ως αποτροπή, λέει ένα άλλο επιχείρημα, αυτά τα μέτρα θα έχαναν το στοιχείο του αιφνιδιασμού. Αυτές δεν είναι παρά κακές δικαιολογίες για να μην κάνει τίποτα. Για την ώρα, η ΕΕ απλώς επικοινωνεί τι δεν θα έκανε ως απάντηση στη ρωσική επιθετικότητα. Ως εκ τούτου, οι επανειλημμένες προειδοποιήσεις της ότι άλλη μια εισβολή στην Ουκρανία θα είχε τεράστιο κόστος για τη Ρωσία, δεν αποτελούν αξιόπιστο αποτρεπτικό παράγοντα.
Η ΕΕ δεν έχει αποτύχει μόνο να αντιμετωπίσει τη Μόσχα με ουσιαστικά μέτρα που θα εφάρμοζε ως απάντηση σε περίπτωση μιας ρωσικής επίθεσης. Έχει επίσης παραμελήσει να συμμετάσχει στις εσωτερικές προετοιμασίες που θα της επέτρεπαν να βρει μια συναίνεση για το ζήτημα. Τον Ιούνιο του 2021, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ανέθεσε στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (EEAS) να δημιουργήσει μια δέσμη πιθανών περιοριστικών μέτρων για τη Ρωσία. Έξι μήνες αργότερα, δεν υπάρχει έγγραφο της EEAS για το θέμα -και ελάχιστη συζήτηση για τέτοια μέτρα μεταξύ των κρατών. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, μόνο η Γερμανία και η Πολωνία κατέθεσαν συγκεκριμένες προτάσεις σε πρόσφατη συνάντηση με την EEAS, ενώ καμία άλλη μεγάλη χώρα της ΕΕ δεν πρότεινε ιδέες.
Πρόκειται για ένα καταστροφικό κατηγορητήριο κατά της ευρωπαϊκής διπλωματίας σε μια περίοδο που βρίσκεται αντιμέτωπη με την πιο σοβαρή δοκιμασία της. Η ανικανότητα της ΕΕ να προετοιμάσει το μόνο πιο σημαντικό μέσο αποτροπής και πίεσης που έχει στη διάθεση της, έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα παράπονα της αναφορικά με τις συζητήσεις των ΗΠΑ και Ρωσίας για την αρχιτεκτονική ασφάλειας της Ευρώπης. Υπάρχει μια συζήτηση για ένα απευθείας κανάλι επικοινωνίας μεταξύ του Ύπατου εκπρόσωπου της ΕΕ Josep Borrell και του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών Sergei Lavrov. Αλλά τι θα συζητούσαν; Η πρόταση μοιάζει περισσότερο σαν να είχε σχεδιαστεί για να ηρεμήσει την αγωνιώδη ψυχή της ΕΕ παρά για να επιλύσει την κρίση. Και η επίδειξη δυσαρέσκειας της ένωσης για το γεγονός ότι παραγκωνίστηκε στις συζητήσεις ΗΠΑ-Ρωσίας, έδωσε απλώς μία ακόμη ευκαιρία στο Κρεμλίνο να τη χλευάσει δημοσίως. Όπως σχολίασε σαρκαστικά ο Lavrov, “αυτό είναι ένα ερώτημα για τον Borrell και τα μέλη της ΕΕ, και σε ό,τι αφορά στη δυνατότητα ενός χωριστού διαλόγου με την ΕΕ που δεν εμπλέκει τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, πρέπει να ερωτηθούν οι ΗΠΑ εάν είναι πρόθυμες να αφήσουν την ΕΕ να προβεί σε οποιαδήποτε ανεξάρτητη ενέργεια”.
Η γεωπολιτική κρίση στα ανατολικά της Ευρώπης είναι η χειρότερη δυνατή στιγμή για την ΕΕ να προσποιηθεί ότι ασκεί αυτόνομη στρατηγική χωρίς να το υποστηρίξει αυτό με ουσιαστική δράση και ισχυρή ηγεσία. Ο νέος γερμανικός συνασπισμός είναι διχασμένος για τη Ρωσία, ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν διστάζει να συμμετάσχει στη συζήτηση, η Πολωνία είναι πολιτικά απαξιωμένη εντός της ΕΕ και ο Borrell υπνοβατεί. Υπάρχει πραγματικός κίνδυνος ότι η ΕΕ δεν θα αντιμετωπίσει τις εντυπωσιακές ελλείψεις στην απάντηση της πριν είναι πολύ αργά -και η Ρωσία θα ορίσει μόνη της την προθεσμία για να το κάνει. Αυτό που θα έπρεπε να ήταν άλλη μια ευκαιρία για την ΕΕ να γίνει πιο ώριμη και κυρίαρχη, θα μπορούσε να γίνει το αντίθετο: ένα τελικό πλήγμα στην ιδέα ότι η ένωση μπορεί να εξελιχθεί σε έναν ανεξάρτητο παγκόσμιο παράγοντα. Και για όλους τους Ευρωπαίους, αυτή είναι η χειρότερη δυνατή στιγμή για να αναγκαστούν να καταλήξουν σε αυτό το συμπέρασμα.
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ:
infognoomonpolitics.gr
