του Jeffrey St. Clair, δημοσιογράφου
Αυτό το ανώνυμο και τερατόμορφο παιδί λόγω ραδιενέργειας γεννήθηκε στη Φαλούτζα (Ιράκ). Αν επρόκειτο για παιδί της Δύσης θα ξέραμε σίγουρα το ονοματεπώνυμό του, θα είχε γίνει αφίσα για να καταριόμαστε τους βάρβαρους που έκαναν χρήση βομβών απεμπλουτισμένου ουρανίου…
Μετά την απαράδεκτη απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να στείλει πυρομαχικά απεμπλουτισμένου ουρανίου στην Ουκρανία, ίσως αξίζει να επανεξεταστούν οι περιβαλλοντικές και υγειονομικές συνέπειες της ευρείας χρήσης αυτών των όπλων από τις ΗΠΑ στο Ιράκ και στο Κουβέιτ κατά τον πρώτο πόλεμο του Κόλπου.
Στο τέλος του πρώτου Πολέμου του Κόλπου* [2 Αυγούστου 1990 – 28 Φεβρουαρίου 1991], ο Σαντάμ Χουσεΐν καταγγέλθηκε ως άγριος κακοποιός επειδή διέταξε τα υποχωρούντα στρατεύματά του να καταστρέψουν τα κοιτάσματα πετρελαίου του Κουβέιτ, πήζοντας τον αέρα με τοξικά σύννεφα μαύρου καπνού και κορεσμούς του εδάφους με βάλτους ακατέργαστου πετρελαίου. Αυτό δικαίως ονομάστηκε περιβαλλοντικό έγκλημα πολέμου.
Όμως, μήνες βομβαρδισμών του Ιράκ από αμερικανικά και βρετανικά αεροπλάνα και πύραυλοι κρουζ άφησαν πίσω τους μια ακόμη πιο θανατηφόρα και ύπουλη κληρονομιά: τόνοι από κάλυκες, σφαίρες και θραύσματα βομβών μαζί με απεμπλουτισμένο ουράνιο. Συνολικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες έπληξαν ιρακινούς στόχους με περισσότερες από 970 ραδιενεργείς βόμβες και πυραύλους.
Χρειάστηκε λιγότερο από μια δεκαετία για να αρχίσουν να εμφανίζονται οι συνέπειες στην υγεία αυτής της εκστρατείας ραδιενεργών βομβαρδισμών.
Και είναι όντως τρομερές. Οι Ιρακινοί γιατροί τις αποκαλούν «λευκό θάνατο» – λευχαιμία. Από το 1990, το ποσοστό των ασθενών με λευχαιμία στο Ιράκ έχει αυξηθεί κατά περισσότερο από 600%. Η κατάσταση επιδεινώνεται από την επιβεβλημένη απομόνωση του Ιράκ και το σαδιστικό καθεστώς κυρώσεων, που πρόσφατα περιέγραψε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Κόφι Ανάν ως «ανθρωπιστική κρίση», που καθιστά την ανίχνευση και τη θεραπεία των καρκίνων ακόμη πιο δύσκολη.
« Έχουμε αποδείξεις για ίχνη απεμπλουτισμένου ουρανίου σε δείγματα που ελήφθησαν για ανάλυση και αυτό διαψεύδει πλήρως εκείνους που ισχυρίζονται ότι τα κρούσματα καρκίνου έχουν αυξηθεί για άλλους λόγους », δήλωσε ο Δρ Ουμίντ Μουμπάρακ, υπουργός Υγείας του Ιράκ.
Ένας στρατιώτης τακτοποιεί βλήματα με απεμπλουτισμένο ουράνιο σε άρμα μάχης M-1 Abrams κατά τη διάρκεια της επιχείρησης Ασπίδα της Ερήμου το 1991. (Η φωτογραφία είναι ευγενική προσφορά του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ).
Ο Δρ Μουμπάρακ υποστηρίζει ότι ο φόβος των ΗΠΑ να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις στην υγεία και το περιβάλλον από τους βομβαρδισμούς με απεμπλουτισμένο ουράνιο ευθύνεται εν μέρει για την αποτυχία τους να εκπληρώσουν τις δεσμεύσεις τους στο πλαίσιο μιας συμφωνίας που επιτρέπει στο Ιράκ να πουλήσει μερικά από τα τεράστια αποθέματα πετρελαίου του σε αντάλλαγμα για τρόφιμα και ιατρικές προμήθειες .
« Η σκόνη της ερήμου μεταφέρει τον θάνατο », είπε ο Δρ Τζαουάντ Αλ-Αλί, ογκολόγος και μέλος της Βασιλικής Εταιρείας Ιατρών της Αγγλίας. « Οι μελέτες μας δείχνουν ότι περισσότερο από το σαράντα τοις εκατό του πληθυσμού γύρω από τη Βασόρα θα έχει καρκίνο. Είμαστε μάρτυρες μιας άλλης Χιροσίμα ».
Τα περισσότερα θύματα λευχαιμίας και καρκίνου δεν είναι στρατιώτες. Είναι πολίτες. Και πολλοί από αυτούς είναι παιδιά. Η υπό αμερικανική κυριαρχία Επιτροπή Ιρακινών Κυρώσεων στη Νέα Υόρκη απέρριψε επανειλημμένα αιτήματα του Ιράκ για εξοπλισμό και φάρμακα για τη θεραπεία του καρκίνου, ακόμη και παυσίπονα, όπως η μορφίνη. Ως αποτέλεσμα, τα κατακλυσμένα νοσοκομεία σε πόλεις, όπως η Βασόρα, αναγκάζονται να θεραπεύουν τους καρκινοπαθείς με ασπιρίνη.
Αυτό είναι μέρος μιας μεγαλύτερης φρίκης που επιβάλλεται στο Ιράκ να βλέπει μέχρι και 180 παιδιά να πεθαίνουν κάθε μέρα, σύμφωνα με στοιχεία θνησιμότητας που συνέταξε η UNICEF.
Οι κάτοικοι του Ιράκ και του Κουβέιτ δεν είναι οι μόνοι που παρουσιάζουν σημάδια μόλυνσης από ουράνιο και ασθένειας. Οι απόμαχοι του Πολέμου του Κόλπου, που μαστίζονται από διάφορες ασθένειες, έχουν βρεθεί ότι έχουν ίχνη ουρανίου στο αίμα, τα κόπρανα, τα ούρα και το σπέρμα τους.
Το απεμπλουτισμένο ουράνιο είναι μια μάλλον καλοήθης ονομασία για το ουράνιο-238, τα ιχνοστοιχεία που αφήνονται πίσω όταν το σχάσιμο υλικό εξάγεται από το ουράνιο-235 για χρήση σε πυρηνικούς αντιδραστήρες και όπλα. Για δεκαετίες, αυτά τα απόβλητα ήταν μια ραδιενεργή ενόχληση, που συσσωρεύονται σε μονάδες επεξεργασίας πλουτωνίου σε όλη τη χώρα. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, υπήρχαν σχεδόν ένα δισεκατομμύριο τόνοι υλικού.
Στη συνέχεια, οι σχεδιαστές όπλων του Πενταγώνου βρήκαν μια χρήση του υπολείμματος: θα μπορούσε να διαμορφωθεί σε σφαίρες και βόμβες. Τα υλικά ήταν δωρεάν και υπήρχαν πολλά στη διάθεσή τους. Επιπλέον, το ουράνιο είναι ένα βαρύ μέταλλο, πιο πυκνό από τον μόλυβδο. Αυτό το καθιστά ιδανικό για χρήση σε όπλα που διεισδύουν στην πανοπλία που έχουν σχεδιαστεί για να καταστρέφουν τανκς, τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού και αποθήκες.
Όταν εκρύγνηνται αντιαρματικές βόμβες, το απεμπλουτισμένο ουράνιο οξειδώνεται σε μικροσκοπικά θραύσματα που επιπλέουν στον αέρα σαν καρκινογόνος σκόνη, που μεταφέρεται από τους ανέμους της ερήμου για δεκαετίες. Η θανατηφόρα σκόνη εισπνέεται, κολλάει στις ίνες των πνευμόνων και καταλήγει να προκαλεί τον όλεθρο στο σώμα: όγκους, αιμορραγίες, κατεστραμμένο ανοσοποιητικό σύστημα, λευχαιμία.
Το 1943, άνδρες της ημέρας της μοίρας που συνδέονταν με το έργο του Μανχάταν υπέθεσαν ότι το ουράνιο και άλλα ραδιενεργά υλικά θα μπορούσαν να διασκορπιστούν σε μεγάλες εκτάσεις γης για να περιορίσουν τους αντίπαλους στρατούς. Ο στρατηγός Leslie Grove, επικεφαλής του σχεδίου, ισχυρίστηκε ότι τα όπλα ουρανίου αναμένεται να προκαλέσουν « μόνιμη βλάβη στους πνεύμονες ». Στα τέλη της δεκαετίας του 1950, ο πατέρας του Αλ Γκορ, ο γερουσιαστής του Τενεσί, προσφέρθηκε να καταπνίξει την Αποστρατιωτικοποιημένη Ζώνη της Κορέας με ουράνιο ως φθηνή πλήρη ασφάλεια σε περίπτωση επίθεσης από τους Βορειοκορεάτες.
Μετά τον Πόλεμο του Κόλπου, οι πολεμικοί σχεδιαστές του Πενταγώνου ήταν τόσο ευχαριστημένοι με την απόδοση των ραδιενεργών όπλων τους που παρήγγειλαν ένα νέο οπλοστάσιο και, με εντολή του Μπιλ Κλίντον, τα έριξαν στις σερβικές θέσεις στη Βοσνία, το Κοσσυφοπέδιο και τη Σερβία. Πάνω από εκατό βόμβες απεμπλουτισμένου ουρανίου έχουν χρησιμοποιηθεί στα Βαλκάνια τα τελευταία έξι χρόνια.
Θραύσματα οβίδων απεμπλουτισμένου ουρανίου που χρησιμοποιήθηκαν στον πόλεμο του Ιράκ το 2003
Ήδη, ιατρικές ομάδες στην περιοχή έχουν εντοπίσει επιδημία καρκίνου κοντά σε τοποθεσίες βομβών. Το ποσοστό λευχαιμίας στο Σεράγεβο, που βομβαρδίστηκε από αμερικανικές βόμβες το 1996, έχει τριπλασιαστεί τα τελευταία πέντε χρόνια. Αλλά δεν είναι μόνο οι Σέρβοι που είναι άρρωστοι και πεθαίνουν. Πολλές ειρηνευτικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ και του ΟΗΕ στην περιοχή έχουν επίσης πληγεί από καρκίνο. Από τις 23 Ιανουαρίου, οκτώ Ιταλοί στρατιώτες που υπηρέτησαν στην περιοχή πέθαναν από λευχαιμία.
Το Πεντάγωνο πέρασε από διάφορες δικαιολογίες. Το Υπουργείο Άμυνας αγνόησε τις ανησυχίες για το απεμπλουτισμένο ουράνιο ως άγριες θεωρίες συνωμοσίας από Ιρακινούς ακτιβιστές της ειρήνης, οικολόγους και προπαγανδιστές. Όταν οι σύμμαχοί τους στο ΝΑΤΟ ζήτησαν να αποκαλύψουν τις χημικές και μεταλλικές ιδιότητες των πυρομαχικών τους, το Πεντάγωνο αρνήθηκε. Αρνήθηκε επίσης να διατάξει ιατρικές εξετάσεις σε Αμερικανούς στρατιώτες που στάθμευαν στον Κόλπο και στα Βαλκάνια.
Αν οι ΗΠΑ τήρησαν σιωπή, οι Βρετανοί όχι. Μια μελέτη του 1991 από την Αρχή Ατομικής Ενέργειας του Ηνωμένου Βασιλείου προέβλεψε ότι εάν εισπνεόταν λιγότερο από το 10% των σωματιδίων που απελευθερώνονται από τα όπλα απεμπλουτισμένου ουρανίου στο Ιράκ και το Κουβέιτ, θα μπορούσε να μετρήσει έως και «300.000 πιθανούς θανάτους » .
Οι Βρετανοί υπόθεσαν ότι το μόνο ραδιενεργό συστατικό στις βόμβες που έπεσαν στο Ιράκ ήταν απεμπλουτισμένο ουράνιο. Μια νέα μελέτη των υλικών που περιέχονται σ’ αυτά τα όπλα τα περιγράφει ως « πυρηνικό κοκτέιλ », μείγμα ραδιενεργών στοιχείων, ανάμεσά τους πλουτώνιο και το εξαιρετικά ραδιενεργό ισότοπο ουράνιο-236. Αυτά τα στοιχεία είναι 100.000 φορές πιο επικίνδυνα από το απεμπλουτισμένο ουράνιο.
Στη συνέχεια, το Πεντάγωνο προσπάθησε να επικρίνει το Υπουργείο Ενέργειας για μη αυστηρή διαχείριση των εργοστασίων παραγωγής όπλων. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο ο εκπρόσωπος του Πενταγώνου Κρεγκ Κίνγκλεϊ περιέγραψε την κατάσταση με κακοπιστία αντάξια της πένας του συγγραφέα του Catch-22 Τζότζεφ Χέλερ: « Η πηγή της μόλυνσης, όπως μπορούμε τώρα να καταλάβουμε, ήταν τα ίδια τα εργοστάσια που παρήγαγαν απεμπλουτισμένο ουράνιο». Πράγματι, τα προβλήματα στις πυρηνικές εγκαταστάσεις των Ηνωμένων Πολιτειών και η μόλυνση των εργαζομένων και των εργολάβων του είναι ευρέως γνωστά από τη δεκαετία του 1980. Το 1991 μια έκθεση του Τμήματος Ενέργειας αναφέρει ότι: ” Κατά τη διαδικασία κατασκευής καυσίμου για πυρηνικούς αντιδραστήρες και στοιχείων για πυρηνικά όπλα , το εργοστάσιο αέριας διάχυσης στο Paducah [Κεντάκι] δημιούργησε απεμπλουτισμένο ουράνιο που ενδεχομένως περιέχει ποσειδώνιο και πλουτώνιο» .
Αλλά τέτοιες συγγνώμες ελλείψει οποιασδήποτε ενέργειας για τη διόρθωση της κατάστασης γίνονται πράγματι πολύ λεπτές. Ο Νταγκ Ρόκε, ο φυσικός υγείας του αμερικανικού στρατού που επέβλεψε τον μερικό καθαρισμό θραυσμάτων βόμβας απεμπλουτισμένου ουρανίου στο Κουβέιτ, είναι τώρα άρρωστος. Το σώμα του καταγράφει 5.000 φορές το επίπεδο ακτινοβολίας που θεωρείται «ασφαλές». Ξέρει πού να ρίξει το φταίξιμο. « Δεν υπάρχει καμία εύλογη αμφιβολία για αυτό », είπε ο Ρόκε στον Αυστραλό δημοσιογράφο Τζον Πίλγκερ. «Λόγω των βαρέων μετάλλων και του ραδιολογικού δηλητηρίου του απεμπλουτισμένου ουρανίου, οι άνθρωποι στο νότιο Ιράκ υποφέρουν από αναπνευστικά προβλήματα, προβλήματα στα νεφρά, καρκίνους. Μέλη της δικής μου ομάδας έχουν πεθάνει ή πεθαίνουν από καρκίνο».
Το απεμπλουτισμένο ουράνιο έχει ζωή πάνω από 4 δισεκατομμύρια χρόνια, δηλαδή περίπου την ηλικία της Γης. Χιλιάδες εκτάρια γης στα Βαλκάνια, το Κουβέιτ και το νότιο Ιράκ έχουν μολυνθεί για πάντα. Αν ο Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος, ο Ντικ Τσένι, ο Κόλιν Πάουελ και ο Μπιλ Κλίντον θέλουν να μας αφήσουν μια κληρονομιά, υπάρχει στη Βασόρα μια απαίσια που θα μείνει για την αιωνιότητα.
Πηγή: Counterpunch μέσω La Gazette du Citoyen
*Αυτό το κείμενο είναι απόσπασμα από το βιβλίο του συγγραφέα: ” Been Brown So Long It Looked Like Green to Me: the Politics of Nature ” που δημοσιεύτηκε το 2003. Το βιβλίο είναι όντως παλιό, αλλά το θέμα του είναι, δυστυχώς, επίκαιρο.
