φωτ. αρχείου
του ΠΑΝΤΕΛΗ ΣΑΒΒΙΔΗ.
Οι δηλώσεις του Αρχιεπισκόπου πρέπει να ανησύχησαν τους πολλούς υποστηριχτές της αυριανής συγκέντρωσης για το «Μακεδονικό» στη Θεσσαλονίκη (Κυριακή 21 Ιανουαρίου). Η Εκκλησία, παρότι ευαίσθητη στα εθνικά θέματα, φαίνεται πιο συγκρατημένη σε δημόσιες εκδηλώσεις τύπου διαδηλώσεων από άλλες εποχές. Η παρουσία του Αρχιεπισκόπου επέδρασε σ’ αυτό. Αλλά ακόμη και ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Άνθιμος, εκφραστής της σκληρής γραμμής στο «Μακεδονικό», δείχνει πιο συντηρητικός στις εκδηλώσεις του αυτήν τη φορά.
Προφανώς, κάποιου είδους συνεννόηση έχει γίνει με την κυβέρνηση, αφού θεωρείται αδιανόητο πως η Εκκλησία θα υποχωρήσει μπροστά στο ενδεχόμενο κινδύνου να γίνει αποδεκτή ονομασία με το όνομα Μακεδονία για τα Σκόπια.
Αν και διάφορα δημοσιεύματα απέδωσαν την πρωτοβουλία για τη διαδήλωση σε ακραίες πολιτικές τάσεις, υπάρχει μια συντριπτική πλειοψηφία πολιτών από όλο το πολιτικό φάσμα που θέλει να διαδηλώσει και θα παρευρεθεί, όπως όλα δείχνουν, στην αυριανή εκδήλωση. Αυτό σημαίνει κάτι. Υπάρχει μια κοινωνική αγανάκτηση για τον τρόπο με τον οποίο και η σημερινή κυβέρνηση, αλλά και παλαιότερες, υποστηρίζουν τα εθνικά θέματα. Υπάρχει μια διάσταση του τρόπου που δρα και των αντιλήψεων του πολιτικού προσωπικού και της διάθεσης της κοινής γνώμης. Αυτή η διάσταση εκδηλώνεται, ήδη, μετά την άστοχη ανακίνηση του Σκοπιανού.
Είναι τραγικό ότι τα πολιτικά κόμματα μετά από 25 χρόνια που το θέμα εκκρεμεί δεν έχουν διαμορφώσει σταθερές θέσεις γύρω από το ζήτημα. Ούτε το κυβερνών κόμμα, ούτε τα κόμματα της αντιπολίτευσης –και κυρίως η αξιωματική αντιπολίτευση– δεν έχουν ξεκάθαρη θέση την οποία να υποστηρίζουν με επιχειρήματα και την οποία να θέσουν ενώπιον της κοινωνίας.
Η κυβέρνηση εξέφρασε τη βούλησή της να αναζητήσει λύση σύνθετης ονομασίας, και οι σχετικές συζητήσεις έχουν αρχίσει.
Τα πράγματα βρίσκονται ακόμη σε αρχικό στάδιο, και τόσο η πείρα από την εξέλιξη του ζητήματος όσο και οι πρώτες αντιδράσεις και αψιμαχίες δείχνουν πως το θέμα οδηγείται σε αδιέξοδο. Ωστόσο στην κυβέρνηση έχουν μια αισιοδοξία –την οποία είναι άγνωστο από πού αντλούν– ότι δεν αποκλείεται να οδηγηθούμε σε λύση. Βρίσκονται δε σε διάσταση και με τον κυβερνητικό τους εταίρο, τον Πάνο Καμμένο, ο οποίος δεν επιθυμεί καμιά λύση με σύνθετη ονομασία και προτείνει δημοψήφισμα. Μάλιστα, η υφυπουργός Μακεδονίας-Θράκης Μαρία Κόλλια-Τσαρουχά, η οποία προέρχεται από το κόμμα του Π. Καμμένου, θα συμμετάσχει στο συλλαλητήριο της Κυριακής.
Τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ και της κυβέρνησης που επιτίθενται στον Π. Καμμένο για τις θέσεις που διατυπώνει κάνουν λάθος ως προς την ακολουθούμενη τακτική. Μια διαπραγμάτευση για ένα τέτοιο θέμα που ταλάνισε τις κοινωνίες των δύο κρατών για 25 χρόνια είναι μια σύνθετη υπόθεση και δεν αντιμετωπίζεται με γραμμικό τρόπο. Ο Καμμένος μπορεί με τις θέσεις του να φανεί χρήσιμος και στην κυβέρνηση και στη διαπραγμάτευση. Ας μην αφίσταται η κυβέρνηση από την πάγια και διεθνώς επιβεβαιωμένη θέση ότι στις διεθνείς σχέσεις δεν υπάρχουν φιλίες αλλά μόνο συμφέροντα.
Λάθος και μικροκομματική είναι και η τακτική που ακολουθεί και η αξιωματική αντιπολίτευση.
Ουσιαστικά προσπαθεί να εκμεταλλευτεί ένα ευαίσθητο εθνικό θέμα για κομματικό όφελος. Όχι πως ο Τσίπρας και το κόμμα του θα έπρατταν διαφορετικά αν βρίσκονταν στην αντιπολίτευση, αλλά αυτή η τακτική των πολιτικών σχηματισμών πρέπει κάποτε να ξεπεραστεί. Η Νέα Δημοκρατία όχι μόνο είναι διασπασμένη σε επίπεδο βάσης για το θέμα της ονομασίας, αλλά και σε επίπεδο υψηλών στελεχών. Ο Αντώνης Σαμαράς κατέστησε σαφές στα μέλη των παμμακεδονικών οργανώσεων που τον επισκέφθηκαν ότι ο ίδιος όχι μόνο δεν θα υποστηρίξει λύση με το όνομα Μακεδονία, αλλά δεν θα δεχθεί ούτε καν να πάει το θέμα στη Βουλή. Και προκρίνει και αυτός το δημοψήφισμα.
Ίσως από το αδιέξοδο να μας βγάλει η διάσταση που υπάρχει στη γειτονική χώρα, όπου ο διαπραγματευτής της, παρά την κυβερνητική βούληση, σχολίασε αρνητικά δημοσίως τις προτάσεις που παρουσίασε ο Μάθιου Νίμιτς. Τον διαπραγματευτή στη γειτονική χώρα τον ορίζει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο οποίος επροτάθη και εξελέγη από το κόμμα του Νίκολα Γκρούεφσκι. Η ρήξη σε υψηλό επίπεδο είναι εμφανής και εκεί.
Η Θεσσαλονίκη πριν από λίγες ημέρες γνώρισε μια άλλη μεγάλη συγκέντρωση που δεν έχει σχέση με την άμεση πολιτική αλλά τα μηνύματά της ήταν σαφέστατα πολιτικά.
Ο διακεκριμένος Έλληνας επιστήμονας Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, καθηγητής στο φημισμένο αμερικανικό Πανεπιστήμιο MIT, μίλησε σε μια κατάμεστη από φοιτητές αίθουσα του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με θέμα την Τεχνητή Νοημοσύνη.
Τα περισσότερα από όσα είπε ο Κ. Δασκαλάκης θα υλοποιηθούν τα επόμενα χρόνια, αλλά τόσο για το περιεχόμενό τους όσο και για τα νέα ηθικά, φιλοσοφικά και νομικά ζητήματα που δημιουργούνται, οι πολιτικοί έχουν μεσάνυχτα.
Και μόνο η αναζήτηση από τη νεολαία ενός προτύπου, όπως ο Κ. Δασκαλάκης, και η μαζική προσέλευση στην ομιλία του, αποτελούν ένα ράπισμα στην ισοπεδωτική λογική που έχει εισαγάγει στην Ανώτατη Εκπαίδευση το υπουργείο Παιδείας.
Εξίσωση προς τα κάτω και πρωτοπορία στην τεχνολογία δεν μπορούν να συνυπάρξουν.
Πέραν των όσων πολύ σημαντικών ανέφερε στην ομιλία του ο Κ. Δασκαλάκης, τα οποία θα δούμε να εφαρμόζονται στο χώρο της τεχνητής νοημοσύνης τα επόμενα χρόνια, εντύπωση προκάλεσε το σημείο της ομιλίας του με το οποίο εκδήλωνε την έλλειψη εμπιστοσύνης που έχει στους πολιτικούς και την επισήμανσή του ότι στην εποχή της παγκοσμιοποίησης εμείς θα λύσουμε τα προβλήματα.
Επιστήμονες που παρακολούθησαν την ομιλία θεωρούσαν ότι το «εμείς» παραπέμπει στην ανάδειξη μιας ομάδας ανθρώπων που κατέχουν τη γνώση και θα προδιαγράψουν τις εξελίξεις των επόμενων χρόνων. Όσο και αν μοιάζει σενάριο επιστημονικής φαντασίας, η τεχνολογική εξέλιξη είναι τέτοια που σύντομα θα τεθεί το ζήτημα της δημοκρατίας και της διαφύλαξής της, όπως και ηθικά και φιλοσοφικά ζητήματα που θα αναδείξει η νέα τεχνολογία.
Η πρόσβαση στο διαδίκτυο είναι δημοκρατική. Ο καθένας από εμάς έχει το δικαίωμα που έχει και η Google, επί παραδείγματι.
Αλλά υπάρχει μια ουσιώδης διαφορά. Ότι η εταιρεία μπορεί να συγκεντρώνει και, κυρίως, να επεξεργάζεται τα στοιχεία. Κάτι αδιανόητο για εμάς.
Αυτή η τάση δεν μπορεί να ελεγχθεί, και δεν αποκλείεται να οδηγήσει σε έναν τεχνολογικό ολοκληρωτισμό. Τα σενάρια που ακούγονται και διατυπώνονται είναι εφιαλτικά. Όπως εφιαλτικό θα είναι και το ενδεχόμενο αυτονόμησης της τεχνητής νοημοσύνης. Η αυτονόμησή της προϋποθέτει ότι θα αρθεί η ισχύς του Θεωρήματος της μη πληρότητας του Γκέντελ, που με απλά λόγια λέει πως οι μηχανές θα χρειάζονται πάντα την παρέμβαση του ανθρώπου. Ο Κ. Δασκαλάκης θεώρησε πως τα μαθηματικά θεωρήματα δεν ξεπερνιούνται.
Αν και κανείς δεν μπορεί να προδικάσει τις εξελίξεις, οι επιστήμονες αναφέρουν τρείς θεωρίες που θέτουν τα όρια της ανθρώπινης δυνατότητας: το όριο της ταχύτητας του φωτός, την αρχή της απροσδιοριστίας (δεν μπορούμε να μετρήσουμε ταυτόχρονα τη θέση και την ταχύτητα ενός σωματιδίου – και μόνο η παρατήρηση ενός φαινομένου επηρεάζει τη μέτρηση) και το θεώρημα του Γκέντελ. Στο πλαίσιο που διαμορφώνουν θα κινηθεί η επιστήμη. Αλλά το πλαίσιο αυτό είναι πολύ ευρύ.
