Η Τουρκία στο ΝΑΤΟ: Η αναστάτωση ως πολιτική

- Advertisement -
MARC PIERINI

Καθοδηγούμενη από εσωτερικές σκέψεις, η Τουρκία έχει πυροδοτήσει μια μεγάλη κρίση στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ εμποδίζοντας τις υποψηφιότητες για ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας. Αυτή η κίνηση εξυπηρετεί, αναπόφευκτα, το Κρεμλίνο.
24 Μαΐου 2022

Όλα ξεκίνησαν με μια δήλωση υπογεγραμμένη απο τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Δημόσια τάχθηκε κατά της προϋπάρχουσας συναίνεσης για τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ.

Η Τουρκία έχει προβλήματα με την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στη συμμαχία, λόγω των στενών δεσμών της Στοκχόλμης με τους Τούρκους Κούρδους και της εφαρμογής εμπάργκο όπλων απο το Ελσίνκι στην Άγκυρα.

Η κίνηση θεωρήθηκε, γρήγορα, ως δευτερεύον ζήτημα από τις δυτικές δυνάμεις και ακόμη ελαχιστοποιήθηκε από τον Υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου και τον επικεφαλής σύμβουλο του Ερντογάν Ιμπραήμ Καλίν.

Στη συνέχεια, όμως, μεταμορφώθηκε σε ένα μεγαλοπρεπές βέτο ενάντια σε μια ιστορική κίνηση εντός του ΝΑΤΟ. Η Τουρκία σχεδίασε ένα οδόφραγμα.

Οι μελετητές και οι δημοσιογράφοι έχουν δώσει εξηγήσεις. Θα ήταν θέμα στυλ και όχι ουσίας. Κάποιες περιορισμένες παραχωρήσεις θα αρκούσαν. Δεν θα υπήρχε περίπτωση η Τουρκία να αντισταθεί για πολύ στην πίεση εντός του ΝΑΤΟ.

Υπάρχουν, ωστόσο, λόγοι να πιστεύουμε ότι αυτό το απρόβλεπτο επεισόδιο θα μπορούσε να διαρκέσει για λίγο, λόγω των ισχυρών, ή μάλλον, ζωτικών πολιτικών συμφερόντων του Ερντογάν.

Όπως σε πολλές χώρες, στην Τουρκία η εξωτερική πολιτική είναι άμεση συνάρτηση της εσωτερικής πολιτικής. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ομόφωνα σημαντική υστέρηση (10 ποσοστιαίες μονάδες ή περισσότερο) για τον νυν πρόεδρο στις επερχόμενες εκλογές. Δεδομένης της απροθυμίας του προέδρου να ξεπεράσει το αδιέξοδο της οικονομικής και νομισματικής πολιτικής, ένας από τους λίγους τρόπους για να καλύψει τη διαφορά με τον συνασπισμό της αντιπολίτευσης είναι να παίξει τον ρόλο του ισχυρού άνδρα στη διεθνή σκηνή.

Επιλέγοντας ζητήματα όπως η διεύρυνση του ΝΑΤΟ, η «άδικη» μεταχείριση της Τουρκίας από τις δυτικές χώρες και ο αγώνας ενάντια στο Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) να πηγαίνουν καλά με το εθνικιστικό σκέλος της κοινής γνώμης, επιβάλλει σιωπή, ταυτόχρονα, στις φωνές της αντιπολίτευσης. Η Σουηδία και η Φινλανδία έχουν πέσει θύματα αυτών των τακτικών.

Παρά τις σχετικά μικρές —και μέχρι τώρα σιωπηρές— κριτικές εναντίον των δύο χωρών, η ώθηση σε έναν υπαρξιακό αγώνα για τα εθνικά συμφέροντα της χώρας εξυπηρετεί καλά τον Ερντογάν, ειδικά αν αυτός ο αγώνας μπορούσε να συνεχιστεί για λίγο και εάν, όπως ανακοινώθηκε στις 23 Μαΐου, ο στρατός της Τουρκίας θα ξεκινήσει νέα επιχείρηση στη βορειοανατολική Συρία.

Οι πραγματικές απογοητεύσεις αφορούν ουσιαστικά την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών στις δυνάμεις των Κούρδων της Συρίας, τις Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG), που η Άγκυρα θεωρεί παρακλάδια του PKK.

Το μπλοκάρισμα της ένταξης της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ εννοείται ως έμμεσο χτύπημα στην κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, στην αναζωογονημένη ηγεσία του εντός της συμμαχίας και στην αποστασιοποίησή του από τον Ερντογάν.

Τόσο σε στυλ όσο και σε τακτική, το επιχείρημα για τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ είναι παρόμοιο με πολλές άλλες πρωτοβουλίες εξωτερικής πολιτικής που αποσκοπούν, στα μάτια της τουρκικής ηγεσίας, να ενισχύσουν την προβολή και τη σημασία στην παγκόσμια σκηνή.

Θυμηθείτε το 2020 και τις αποκλίσεις με την επιχείρηση Sea Guardian του ΝΑΤΟ (παρακολούθηση του εμπάργκο όπλων εναντίον όλων των δυνάμεων στη Λιβύη), τα πολυάριθμα περιστατικά που συνδέονται με την εξερεύνηση φυσικού αερίου και πετρελαίου σε αμφισβητούμενες περιοχές στη Μεσόγειο ή την παραστρατιωτική επίθεση στα χερσαία σύνορα με την Ελλάδα.

Όλα αυτά τα επεισόδια κατέληξαν σε αισθητή υποβάθμιση της διεθνούς εικόνας της Τουρκίας.

Σήμερα, ο ίδιος κίνδυνος επανεμφανίζεται με την κρίση της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ, ειδικά καθώς η ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας θεωρείται από το υπόλοιπο ΝΑΤΟ ως κύριο στοιχείο της δυτικής απάντησης στην απρόκλητη και βάναυση επιθετικότητα της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.

Το παράδοξο της θέσης της Άγκυρας είναι ότι, ενώ είναι πρόθυμη να επιδείξει την αλληλεγγύη της με τη Δύση —ο «δεύτερος σημαντικότερος στρατός του ΝΑΤΟ», η ευθυγράμμιση με τα ψηφίσματα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ και τις υπουργικές δηλώσεις του ΝΑΤΟ— οι απότομες κινήσεις της που υπαγορεύονται από εγχώριες πολιτικές κάνουν την Τουρκία να είναι ο κύριος ταραχοποιός στο δυτικό στρατόπεδο.

Αυτό έχει σημαντικές επιπτώσεις για την τρέχουσα ηγεσία της Τουρκίας και για την ίδια τη χώρα.

Ο Ερντογάν είχε ήδη αποξενωθεί από τη Δύση το 2019 με την παραλαβή των ρωσικών πυραυλικών συστημάτων S-400, εξαλείφοντας ουσιαστικά την προοπτική ανάπτυξης πυραύλων ΝΑΤΟϊκής προέλευσης στην Τουρκία. Αυτή η απόφαση παρεμποδίζει την αμυντική αρχιτεκτονική του ΝΑΤΟ για την Ευρώπη και δίνει έμμεσα στη Ρωσία το τεράστιο όφελος να αντιμετωπίσει στη νότια πλευρά της μια τουρκική αεροπορία και ναυτικό που στερούνται συνολικά 120 μαχητικών F-35 stealth.

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η καθυστέρηση για άγνωστο χρονικό διάστημα της προσχώρησης στη συμμαχία δύο αξιόπιστων βορειοευρωπαϊκών χωρών αναπόφευκτα ωφελεί το Κρεμλίνο, ανεξάρτητα από τις αρνήσεις από το προεδρικό περιβάλλον. Θα απαιτηθούν περισσότερες ακροβατικές αφηγήσεις για να πειστούν οι δυτικές πρωτεύουσες ότι ο Ερντογάν τις υπερασπίζεται σθεναρά ενάντια στη ρωσική επιθετικότητα.

Για την ίδια την Τουρκία, αυτό το τελευταίο επεισόδιο θα αναιρέσει τα μπόνους που συγκέντρωσε στον απόηχο της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Πρόσφατα, οι περισσότερες πρωτεύουσες του ΝΑΤΟ ήταν πρόθυμες να επαινέσουν την πολιτική υποστήριξη της Άγκυρας στα ψηφίσματα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, το κλείσιμο των Τουρκικών Στενών μετά την έναρξη της εισβολής, τις (συνεσταλμένες) προσπάθειες διαμεσολάβησης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας ή την αποτελεσματικότητα των μη επανδρωμένων αεροσκαφών Bayraktar.

Αντίθετα, αυτό που θα επικρατήσει τώρα είναι το μισοάδειο ποτήρι: δεν υπάρχουν στρατεύματα δεσμευμένα στην ανάπτυξη ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων ανατολικά, χωρίς εμπορικές κυρώσεις, χωρίς περιορισμούς πτήσεων και ένα θερμό καλωσόρισμα στην ομάδα των Ρώσων ολιγαρχών.

Η πολυδιαφημισμένη ισορροπημένη πολιτική μεταξύ Μόσχας και Κιέβου έχει ως αποτέλεσμα μια άλλη σημαντική ανατρεπτική στάση κατά του ΝΑΤΟ σε μια από τις πιο κρίσιμες στιγμές από την ίδρυσή του.

Η ειρωνεία είναι ότι η Τουρκία είχε σχετικά απλά ζητήματα που αξίζει να συζητηθούν με τη Φινλανδία και τη Σουηδία, ζητήματα που θα μπορούσαν να είχαν διευθετηθεί αθόρυβα στους πίσω διαδρόμους του ΝΑΤΟ. Αντίθετα, για εκλογικούς λόγους, η Άγκυρα επέλεξε για άλλη μια φορά τη διπλωματία του τηλεβόου για να επιβάλει ένα είδος δημόσιας διαπραγμάτευσης εντελώς σε αντίθεση με τις παραδόσεις και τα συμφέροντα του ΝΑΤΟ σε μια περίοδο οξέων εντάσεων με τη Μόσχα.

Για να πούμε το λιγότερο, η απογοήτευση της Άγκυρας που δεν αντιμετωπίζεται με το status ισχυρής δύναμης που πιστεύει ότι έχει μπορεί να διαρκέσει λίγο περισσότερο. Το αν αυτό το περιστατικό θα ωφελήσει τελικά την αντιπολίτευση της Τουρκίας είναι ένα ανοιχτό ερώτημα.

Ο Marc Pierini είναι επισκέπτης μελετητής στο Carnegie Europe, όπου η έρευνά του επικεντρώνεται στις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και την Τουρκία από ευρωπαϊκή προοπτική.

Το Carnegie δεν παίρνει θεσμικές θέσεις σε θέματα δημόσιας πολιτικής. Οι απόψεις που διατυπώνονται εδώ είναι του συγγραφέα ή των συγγραφέων και δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα τις απόψεις του Carnegie, του προσωπικού του ή των διαχειριστών του.

Carnegie

spot_img

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
36,700ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα