του ΠΑΝΤΕΛΗ ΣΑΒΒΙΔΗ
Ο πρόεδρος Τραμπ αντικατέστησε τον υπουργό εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον, έναν ήπιο, μετριοπαθή και σοβαρό υπουργό, με τον μέχρι τώρα αρχηγό της CIA Μάικ Πομπέο. Η αντικατάσταση δεν θα πρέπει να περάσει απαρατήρητη. Ο Ρ. Τίλερσον στην κλιμάκωση της αμερικανο-βορειοκορεατικής κρίσης είχε χαρακτηρίσει, σύμφωνα με το NBC, ηλίθιο τον Αμερικανό πρόεδρο και αυτό βεβαίως ο Ν. Τραμπ δεν το ξέχασε.
Αποδείχθηκε πως αναζητούσε το κατάλληλο πρόσωπο και την κατάλληλη ευκαιρία για να αντικαταστήσει τον Ρ. Τίλερσον. Οι αρχικές σχέσεις Τραμπ – Τίλερσον ήταν καλές. Ο Ρ. Τίλερσον διετέλεσε πρόεδρος του αμερικανικού κολοσσού Exxon Mobil. Ποιος άραγε να είναι ο λόγος της αντικατάστασης; Είναι απλώς ο χαρακτηρισμός ως «ηλιθίου» του Αμερικανού προέδρου από τον υπουργό του, ή ο τρόπος που ασκούσε τα καθήκοντά του ο Ρ. Τίλερσον και κυρίως οι θέσεις του;
Κατά μία άποψη ο Ρ. Τίλερσον θα εξυπηρετούσε με την παρουσία του τον Ν. Τραμπ. Ο αμετροεπής, αλαζονικός, χαοτικός χαρακτήρας του Αμερικανού προέδρου θα μπορούσε να εξισορροπηθεί από έναν χαμηλών τόνων και μετριοπαθή υπουργό Εξωτερικών. Γιατί άραγε τον άλλαξε;
Είναι πιθανό ο Ν. Τραμπ να προέβη στην αλλαγή αυτή λόγω της πολιτικής που ακολουθούσε ο Ρ. Τίλερσον. Που σημαίνει ότι απέναντι σε μια μετριοπαθή και χαμηλών τόνων πολιτική ο Ν. Τραμπ επιλέγει μια πιο δυναμική παρουσία των ΗΠΑ στη διεθνή σκηνή. Και αυτό σημαίνει πολλά και στην αμερικανική ανάμειξη στη Μέση Ανατολή αλλά και στον τρόπο αντιμετώπισης του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν. Το στυλ Τραμπ δεν συνάδει με τις συνεχείς προσβολές προς τις ΗΠΑ από τον Τούρκο πρόεδρο. Ο Ν. Τραμπ δεν ελέγχει, ακόμη, κέντρα εξουσίας των οποίων η πολιτική επηρεάζεται από το αμερικανικό κατεστημένο το οποίο διαμορφώθηκε τα τελευταία πολλά χρόνια.
Να περιμένουμε αλλαγές στην αμερικανική πολιτική; Μάλλον, ναι.
Ο Τραμπ είπε στους δημοσιογράφους την Τρίτη ότι αποφάσισε την αντικατάσταση του Τίλερσον εδώ και καιρό διότι διαφωνούσαν για τη στρατηγική των ΗΠΑ σε μια σειρά θεμάτων κλειδιά, όπως το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, η προσέγγιση με τη Βόρεια Κορέα και ο τόνος της αμερικανικής διπλωματίας. Ο Τίλερσον ανήκε επίσης στην ομάδα των Αμερικανών πολιτικών που υποστήριζαν πως η Ρωσία αναμίχθηκε στις αμερικανικές εκλογές, κάτι που ενοχλεί ιδιαίτερα τον πρόεδρο Τραμπ. Οι διεθνείς αναλυτές εκτιμούν πως ο Τραμπ επιδιώκει με την πολιτική του μια προσέγγιση και συνεννόηση με τη Ρωσία για τη διαχείριση των διεθνών προβλημάτων.
Σε μια τέτοια εξέλιξη είναι ευνόητο πως και τα περιθώρια του Ερντογάν να κινείται μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας θα περιοριστούν. Έτσι, δύο γεγονότα θα αναδιαμορφώσουν το παιχνίδι και στη Μέση Ανατολή αν και περιμένουμε να δούμε το πρώτο δείγμα γραφής του νέου Αμερικανού ΥΠΕΞ. Τα δύο αυτά γεγονότα είναι η νέα αμερικανική εξωτερική πολιτική και η είσοδος του τουρκικού στρατού βαθιά στο Αφρίν. Ακόμη και αν καταληφθεί το Αφρίν από την Τουρκία, το ερώτημα που θα προβάλει την επόμενη ημέρα είναι τι θα έχει πετύχει και, κυρίως, τι θα κάνει στη συνέχεια. Θα υποστεί βεβαίως έναν ανταρτοπόλεμο από έμπειρες σε αυτού του είδους τη μάχη κουρδικές δυνάμεις, αλλά αυτό θα είναι το μικρότερο κακό.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να ανέχθηκαν την τουρκική εισβολή στο Αφρίν, δεν θα επιτρέψουν όμως την προώθηση των τουρκικών δυνάμεων προς την Μανπίτζ, πόλη ανατολικότερα που κατέχουν οι Κούρδοι και στην οποία βρίσκονται και αμερικανικές δυνάμεις. Παρά το γεγονός ότι η Τουρκία διέρρευσε πως η αμερικανοτουρκική επιτροπή που συνεδρίασε για να αναζητήσει τρόπους βελτίωσης των σχέσεων των δύο χωρών αποφάσισε να υπάρξει συντεταγμένη εκκένωση της Μανπίτζ, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών δήλωσε πως οι σχέσεις της χώρας του με τις ΗΠΑ βρίσκονται στο σημείο της κατάρρευσης.
Φαίνεται πως η ανοχή της διεθνούς κοινότητας προς την προκλητική συμπεριφορά του Ερντογάν έχει εξαντληθεί και, σε περίπτωση που υπάρξει αμερικανορωσική προσέγγιση, ο Τούρκος πρόεδρος θα βρεθεί σε πολύ δυσάρεστη θέση.
Το κλίμα, γενικότερα, δεν είναι ευνοϊκό γι αυτόν αφού οι Αμερικανοί δια της εκπροσώπου τους στον ΟΗΕ δήλωσαν πως αν χρειαστεί, θα επέμβουν περισσότερο στη Συρία κατά των δυνάμεων του καθεστώτος. Μια μεγαλύτερη αμερικανική εμπλοκή στη χώρα αυτή δεν είναι καθόλου ευνοϊκή εξέλιξη για την Τουρκία. Δεν αποκλείεται, ο Άσαντ να είναι το πρόσχημα για την αποστολή ενός μηνύματος της Ουάσινγκτον προς την Άγκυρα. Υπενθυμίζεται πως ο Τ. Ενρτογάν σε έναν παροξυσμό της αλαζονείας του είχε αναρωτηθεί, απευθυνόμενος προς τους Αμερικανούς, εάν έχουν αισθανθεί τι σημαίνει οθωμανικό χαστούκι.
Ένα άλλο πεδίο στο οποίο θα δοκιμαστούν οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις είναι η επικείμενη έλευση του πλοίου της Exxon Mobil στην κυπριακή ΑΟΖ και ο τρόπος που θα το αντιμετωπίσει το ναυτικό της Τουρκίας. Επίσημοι της χώρας που εκφράζουν τον Ερντογάν προκάλεσαν και πάλι τους Αμερικανούς. Θα δούμε τις επόμενες ημέρες τι θα συμβεί, αν και όλα προδικάζουν πως η Τουρκία θα μεταβληθεί στην στρίγγλα που έγινε αρνάκι. Αλλά και στο ΝΑΤΟ το κλίμα δεν είναι καθόλου καλό για την Άγκυρα. Τα δημοσιεύματα σε αμερικανικά μέσα ενημέρωσης και δεξαμενές σκέψεις για έξοδο της Τουρκίας από τη Συμμαχία πληθαίνουν, αν και η Δύση επιθυμεί να απαλλαγεί από τον Ερντογάν αλλά να κρατήσει τη χώρα στη Δυτική Συμμαχία.
Μια αντικατάσταση του Τούρκου προέδρου θα οδηγήσει σε κάποια ηρεμία την ένταση στην περιοχή, αλλά τα αμερικανικά σχέδια για τις μεσανατολικές εξελίξεις, στα οποία πρωτεύουσα θέση κατέχει το μέλλον των Κούρδων και της δημιουργίας κρατικής υπόστασής τους, δεν θα εγκαταλειφθούν. Η δημιουργία κουρδικού κράτους είναι νομοτελειακή εξέλιξη για τις ΗΠΑ και το Ισραήλ και η προσπάθεια αυτή θα συνεχιστεί, όσες δυσκολίες και αν συναντήσει. Η αντίστροφη μέτρηση για τον Ερντογάν και την τουρκική αλαζονεία έχει αρχίσει. Και αυτό, θα επηρεάσει θετικά και την Ελλάδα.
Παντελής Σαββίδης
