Του Αλκη Καλλιαντζίδη, Οικονομολόγου, [email protected] www.kalkis.eu
Τούρκοι εναντίον Κούρδων, Σουνίτες εναντίον Αλεβητών, προοδευτικοί ενάντια στους συντηρητικούς, κοσμικοί ενάντια στους θρησκόληπτους
Παρά τους καθημερινούς λεονταρισμούς (νταηλίκια) του Ερντογάν και των περί αυτόν, η Τουρκία είναι μια διχασμένη κοινωνικά (κάθε άλλο δηλαδή από ισχυρή) που απωθεί τους άνεργους και ταυτόχρονα στερούμενους ελευθεριών νέους οι οποίοι θέλουν διακαώς να την εγκαταλείψουν, σύμφωνα με την έγκυρη ανάλυση και τα στοιχεία της Marie Jégo, στον ηλεκτρονικό Le Monde στις 11-2-2021 με τίτλο : «Στην Τουρκία, ο θυμός μιας νεολαίας που δεν γνώρισε τίποτα άλλο από τον Ερντογάν» (En Turquie, la colère d’une jeunesse qui n’a rien connu d’autre qu’Erdogan). «Η διαμαρτυρία, που ξεκίνησε από την Κωνσταντινούπολη, πραγματοποιείται από μια απογοητευμένη νεολαία που δεν βλέπει πλέον τι μπορεί να της προσφέρει το κυβερνών κόμμα».
Παρά τα κατασταλτικά μέτρα που όλοι είδαμε στις τηλεοράσεις μας, η διαμαρτυρία των φοιτητών δεν 
υποχωρεί στην Τουρκία. Ξεκινώντας από το Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου
(« Bogazici », στα τουρκικά), στην Κωνσταντινούπολη, το νεανικό κίνημα εξαπλώθηκε στην Άγκυρα, τη Σμύρνη και τα Άδανα. Στην Κωνσταντινούπολη όπως και στην Άγκυρα, οι καθηγητές διαδήλωσαν, φορώντας την τήβεννό τους, πάνω στο γρασίδι των πανεπιστημιουπόλεων, ενώ 147 Τούρκοι διανοούμενοι, συμπεριλαμβανομένου και του Ορχάν Παμούκ, που έλαβε Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, δημοσίευσαν μια επιστολή υποστήριξης στους φοιτητές.
Ο διορισμός, από τον Ερντογάν, ενός νέου πρύτανη στο πανεπιστήμιο του Βοσπόρου, ένα από τα πιο ξακουστά δημόσια ιδρύματα, έβαλε φωτιά στην πυρίτιδα. Μερικοί από τους φοιτητές και τους καθηγητές
τους καταγγέλλουν μια μη δημοκρατική διαδικασία και αμφισβητούν τη νομιμότητα του ουρανοκατέβατου πρύτανη, Melih Bulu, ενός ασήμαντου αλλά πιστού πανεπιστημιακού, δεδομένου ότι είναι στρατευμένος του προεδρικού κόμματος για τη δικαιοσύνη και την ανάπτυξη (AKP, ισλαμο-συντηρητικό), που βρίσκεται στην εξουσία από το 2002. Οι διαδηλωτές απαιτούν την παραίτησή του. «Μπουλού! Εκτός από τον Ερντογάν, κανείς δεν σε θέλει εδώ», έγραφε ένα από τα πλακάτ που κρατούσαν οι διαδηλωτές. Τόνισαν το δικαίωμα κάθε πανεπιστημίου να εκλέγει τον 
πρύτανή του.
«Δηλητηριώδη φίδια»
Όμως, από το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 2016, η διαδικασία επιλογής πρυτάνεων, η οποία γινόταν σχεδόν πάντα σε συνεργασία με τα πανεπιστημιακά συμβούλια, καταργήθηκε. Οι διορισμοί είναι τώρα αποκλειστική αρμοδιότητα του Ερντογάν, ο οποίος διόρισε 27 πρυτάνεις κατά τη διάρκεια του 2020 και 12 για τους δύο πρώτους μήνες του 2021.
Η αντίδραση των τουρκικών αρχών στο φοιτητικό κίνημα ήταν σκληρή. Περισσότερα από 600 άτομα συνελήφθησαν σε ολόκληρη τη χώρα από τις 4 Ιανουαρίου 2021, την ημέρα που ξεκίνησαν οι ειρηνικές διαδηλώσεις. Σύμφωνα με το τουρκικό υπουργείο Εσωτερικών, 498 από αυτούς που συνελήφθησαν έχουν αφεθεί ελεύθεροι. Οι άλλοι βρίσκονται υπό δικαστική έρευνα, σε προληπτική κράτηση ή υπό κατηγορία.
Οι τουρκικές αρχές έχουν βέβαια την δική τους ερμηνεία για το τι συμβαίνει στις πανεπιστημιουπόλεις. Οι 
διαμαρτυρόμενοι φοιτητές είναι «τρομοκράτες» και «βάνδαλοι», σύμφωνα με
τον Ερντογάν, «κουσουρλήδες ομοφυλόφιλοι ΛΟΑΤ», σύμφωνα με τον Υπουργό Εσωτερικών, Süleyman Soylu, «δηλητηριώδη φίδια που πρέπει να συνθλίβουμε το κεφάλι τους» , όπως έγραψε στο λογαριασμό του στο Twitter ο Devlet Bahçeli, αρχηγός του Εθνικιστικού Κόμματος Δράσης (MHP, ακροδεξιά).
Τα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης δεν πήγαν πίσω στις αντιφοιτητικές κατηγορίες. «Το πανεπιστήμιο του Βοσπόρου είναι το τελευταίο προπύργιο της φιλοδυτικής πνευματικής ολιγαρχίας. Ούτε το
πανεπιστήμιο ούτε το Κράτος δεν θα ησυχάσουν έως ότου καταστραφεί αυτό το φρούριο », έγραψε ο Ömer Lekesiz, ένας χρονογράφος της εφημερίδας Yeni Safak, σε άρθρο του στις 5 Φεβρουαρίου 2021.
Η εκρίζωση, η προσβολή και το μίσος είναι τα μόνα που η ισλαμο-συντηρητική κυβέρνηση, στην εξουσία για σχεδόν δύο δεκαετίες, φαίνεται να είναι σε θέση να 
προσφέρει στους απογοητευμένους νέους της. Ο Alp, 21 ετών, που συμμετείχε στις διαδηλώσεις στην πανεπιστημιούπολη του Βοσπόρου, όπου σπούδασε, βλέπει «μια απώλεια επαφής των ηγετών με την πραγματικότητα». «Θέλουμε δημοκρατικές πανεπιστημιακές εκλογές, είναι τόσο μεγάλο ; Η κυβέρνηση μας απαντά με συλλήψεις και έρευνες στην πανεπιστημιούπολη, με τη διάλυση του ομοφυλοφιλικού συλλόγου μας ΛΟΑΤ … »
Η Ada, 20 ετών, φοιτήτρια του Πανεπιστημίου Galatasaray στην Κωνσταντινούπολη, παρακολούθησε στενά τις διαδηλώσεις στο Bogazici. Γνωρίζει τις προσδοκίες των συντρόφων της. «Οι περισσότεροι νέοι γύρω μου είναι δυσαρεστημένοι. Δεν βλέπουν το μέλλον τους στην Τουρκία επειδή η οικονομική κατάσταση είναι κακή. Δεν υπάρχει ούτε προοπτική καριέρας αλλά και ούτε ελευθερία», δήλωσε στη Marie Jégo. Ωστόσο, οι νέοι απόφοιτοι, «με δεξιότητες και με ανοιχτό μυαλό άτομα, είναι αφοσιωμένοι στην ελευθερία, κάτι που δεν ισχύει για όλους στην Τουρκία, όπου ο πληθυσμός είναι, γενικά, προσκολλημένος στις συντηρητικές αξίες».
Το 76% των νέων θέλουν να μεταναστεύσουν
Η δίψα για ελευθερία είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους οι νέοι θέλουν να μεταναστεύσουν. 
Σύμφωνα με έρευνα, που πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2020 από το Κέντρο Μελετών Κοινής Γνώμης Avrasya, σε δείγμα 8.000 ατόμων, το 76% των νέων που ερωτήθηκαν δήλωσαν ότι ήθελαν να φύγουν από τη χώρα. Χτυπημένη σκληρά από την ανεργία – δηλαδή 27%, έναντι 12,9% σε σχέση με τον εθνικό μέσο όρο – η τουρκική Γενιά Z της ψηφιοποιημένης κοινωνίας, οι νέοι που δεν γνώρισαν τίποτα άλλο από την αδιαμφισβήτητη κυριαρχία του Ερντογάν, πιστεύει ότι αυτός και το κόμμα του δεν έχουν τίποτα άλλο να προσφέρουν.
Η Ada και ο Alp δεν βλέπουν ούτε αυτοί το μέλλον τους στην Τουρκία. Η ακραία πόλωση της κοινωνίας τους απογοητεύει. Ειδικά επειδή η ρητορική μίσους έχει κλιμακωθεί με την δαιμονοποίηση από τις αρχές των ομοφυλοφίλων, που παρουσιάζονται ως αιχμή του δόρατος της διαμαρτυρίας.
Ο Ερντογάν παραδέχτηκε πρόσφατα ότι η ανερχόμενη γενιά δεν αποδέχθηκε τα μηνύματά του. «Η Γενιά Z δεν ξέρει σε ποια κατάσταση βρίσκονταν οι ασθενείς στα δημόσια νοσοκομεία μας, όταν [η αντιπολίτευση]
ήταν στην εξουσία», είπε στα μέλη του κόμματος. «Για τους νέους μας, που δεν έζησαν στην παλαιά Τουρκία, (…), δυσκολευόμαστε να τους πούμε τη σημασία των επιτευγμάτων μας». Η φοιτητική αμφισβήτηση υπονομεύει τις ελπίδες του για επανεκλογή. Επειδή μέχρι τον Ιούνιο του 2023, την ημερομηνία των επόμενων προεδρικών και βουλευτικών εκλογών, θα κληθούν 5 εκατομμύρια «νέοι ψηφοφόροι» να ρίξουν την ψήφο τους στην κάλπη.
Σύμφωνα με τους πολιτικούς επιστήμονες, μόνο το ένα τρίτο από αυτούς πρόκειται να ψηφίσουν υπέρ του 
AKP και του «reis» του («αφέντη», ένα από τα ψευδώνυμα του Ερντογάν). «Οι νέοι μας είναι δυσαρεστημένοι με τον τρόπο που κυβερνάται η χώρα. Σκέφτονται το μέλλον τους, αλλά οι ηγέτες, με την οπισθοδρομική νοοτροπία τους, τους προτείνουν να κοιτάξουν στο παρελθόν», συνοψίζει η Canan Kaftancioglu, η ηγέτης του Δημοκρατικού Λαϊκού Κόμματος (CHP, αντιπολίτευση) στην Κωνσταντινούπολη.
Συμπέρασμα
Δεν κωλώνουμε μπροστά σε μια πολυπληθή μεν, αλλά τόσο κοινωνικά διαιρεμένη Τουρκία.
Οργανώνουμε την αποτρεπτική μας ισχύ, χωρίς μεγάλες κουβέντες. Αυτές τις αφήνουμε στους «μεμέτηδες». Κι αν χρειαστεί, τους βαράμε στο κεφάλι…
