ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ-ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Η καταιγίδα δεν λέει να κοπάσει για την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και την Κομισιόν. Μόλις είχε αρχίσει να συνέρχεται από τη σφοδρή κριτική που δέχθηκε για τις καθυστερήσεις στην προμήθεια εμβολίων και τις σπασμωδικές αντιδράσεις της (ειδικά την παρ’ ολίγον επιβολή συνοριακών ελέγχων μεταξύ Ιρλανδίας και Β. Ιρλανδίας), η ολέθρια επίσκεψη του ύπατου εκπροσώπου για την Εξωτερική Πολιτική Ζοσέπ Μπορέλ στη Μόσχα, στις 5 Φεβρουαρίου, προκάλεσε ένα δεύτερο τσουνάμι επικρίσεων.
Το φιάσκο της επίσκεψης Μπορέλ είχε στοιχεία αναμενόμενα και απροσδόκητα. Στα πρώτα περιλαμβάνεται ο χαρακτηρισμός της Ε.Ε. από τον Σεργκέι Λαβρόφ ως «αναξιόπιστο εταίρο», οι αναφορές του σε περιστατικά αστυνομικής βίας στα κράτη-μέλη της Ε.Ε., τα περί «αλαζονείας» της Ευρώπης στο ζήτημα Ναβάλνι και περί αβάσιμων κατηγοριών ότι δηλητηριάστηκε από το ρωσικό καθεστώς. Ο Μπορέλ δεν έδειξε τα αναγκαία αντανακλαστικά απέναντι στο δριμύ κατηγορώ του Λαβρόφ. Αντ’ αυτού, επαίνεσε τη Ρωσία για το εμβόλιο που ανέπτυξε κατά της COVID-19, παροτρύνοντας μάλλον άκομψα τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων να το εγκρίνει. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του, επιπλέον, ενημερώθηκε για την απόφαση της Ρωσίας να απελάσει διπλωμάτες από τη Γερμανία, την Πολωνία και τη Σουηδία, με την πρόφαση ότι συμμετείχαν σε «παράνομες» διαδηλώσεις υπέρ του Ναβάλνι.
Στις πιο εκκεντρικές στιγμές εντάσσεται η ερώτηση (από δημοσιογράφο του πρακτορείου Sputnik) για την αμερικανική πολιτική απέναντι στην Κούβα. Ο ύπατος εκπρόσωπος εξέφρασε την έκπληξή του για την ερώτηση, αλλά τελικά την απάντησε, ασκώντας κριτική στο αμερικανικό εμπάργκο – άλλη μία μικρή νίκη της ρωσικής προπαγάνδας. Στο τέλος, ζαλισμένος από το σφυροκόπημα, ακούστηκε να μιλάει στον απορημένο Λαβρόφ για την ισπανική ταινία «Φοίνικες στο χιόνι», στην οποία είχε ήδη αναφερθεί και στην απάντησή του για την Κούβα.
«Το σενάριο αυτών των συνεντεύξεων Τύπου στη Μόσχα είναι γνωστό. Επρεπε να είναι καλύτερα προετοιμασμένος. Πήγε με απλωμένο το χέρι και τον υποδέχθηκαν με σφιγμένη γροθιά», σχολιάζει ευρωπαϊκή διπλωματική πηγή στην «Κ». «Οταν πας να συναντήσεις την αρκούδα, πρέπει να είσαι έτοιμος να παλέψεις μαζί της», σημειώνει άλλη πηγή.
Η αντίδραση, ειδικά συγκεκριμένων κρατών-μελών, ήταν έντονη. Οι χώρες της Βαλτικής και η Πολωνία είχαν αντιταχθεί εξαρχής στην επίσκεψη και έμοιαζαν να έχουν δικαιωθεί πανηγυρικά. Αλλά και μεταξύ των μεγάλων (Γαλλία και Γερμανία) που ήταν υπέρ του ταξιδιού, ήταν σαφές ότι ήταν μια αποτυχία – αν και, όπως σημειώνουν ορισμένοι διπλωμάτες, τουλάχιστον αποκρυστάλλωσε την εχθρική στάση του Κρεμλίνου απέναντι στην Ε.Ε.
Την Τρίτη, ο Μπορέλ εμφανίστηκε ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για να δώσει εξηγήσεις – μία ημέρα αφότου περισσότεροι από 70 ευρωβουλευτές έστειλαν επιστολή στη Φον ντερ Λάιεν ζητώντας την παραίτηση ή την αποπομπή του, χαρακτηρίζοντας τη μεταχείρισή του από τους Ρώσους «ταπεινωτική» και αναδεικνύοντας την «αποτυχία του να υπερασπιστεί τα συμφέροντα και τις αξίες της Ε.Ε.». Μιλώντας στο Κοινοβούλιο, ο Μπορέλ είπε ότι ετοιμάζει πρόταση για επιπρόσθετες κυρώσεις εις βάρος της Ρωσίας για την υπόθεση Ναβάλνι. Η πρόταση αυτή αναμένεται να συζητηθεί στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων στις 22 Φεβρουαρίου – και το κλίμα είναι πολύ πιο ευνοϊκό για την επιβολή τους από ό,τι πριν από την επίσκεψη. Αλλά το επεισόδιο ήταν ένα ακόμη πλήγμα για τις φιλοδοξίες άσκησης διεθνούς επιρροής της «γεωπολιτικής» Κομισιόν Φον ντερ Λάιεν.
Η ίδια η πρόεδρος της Κομισιόν έκανε και αυτή (την Τετάρτη) την αυτοκριτική της ενώπιον της ολομέλειας του Κοινοβουλίου. «Δεν είμαστε εκεί που θέλουμε να είμαστε στη μάχη κατά του ιού», παραδέχθηκε. «Αργήσαμε να εγκρίνουμε (τα εμβόλια), ήμασταν υπερβολικά αισιόδοξοι σχετικά με τις δυνατότητες μαζικής παραγωγής και ίσως επιδείξαμε υπερβολική βεβαιότητα ότι οι δόσεις για τις οποίες είχαμε συμβληθεί θα παραδίδονταν στην ώρα τους. Πρέπει να αναρωτηθούμε γιατί συνέβη αυτό και τι διδάγματα μπορούμε να αντλήσουμε από αυτήν την εμπειρία».
Η αποφυγή της δευτερολογίας μετά τις παρεμβάσεις των ευρωβουλευτών, ωστόσο, οδήγησε σε νέες ερωτήσεις για την απροθυμία της να σηκώσει το βάρος των ευθυνών της (άφησε την επίτροπο Υγείας Στέλλα Κυριακίδου να απαντήσει). Η κριτική εις βάρος της στη Γερμανία, ειδικά από ένα εκδοτικό συγκρότημα (Axel Springer), συνεχίζεται – και ενισχύεται από την ενόχληση της κοινής γνώμης που ένα γερμανικό επίτευγμα όπως το εμβόλιο της BioNTech έχει ωφελήσει πρώτα άλλες χώρες (ιδίως τους Βρετανούς, οι διμερείς σχέσεις με τους οποίους δεν είναι θερμές τελευταίως).
Η προεκλογική περίοδος, παράλληλα, έχει βγάλει στην επιφάνεια τις αντιπάθειες που τρέφουν γι’ αυτήν, ως «πριγκίπισσα του CDU» (κόρη ισχυρού βαρώνου), μέλη του βαθέος κόμματος, ενώ και το SPD δεν χάνει ευκαιρία να της αποδώσει ευθύνες.
