Άρθρο γνώμης του Ilhan Uzgel για την ηλεκτρονική εφημερίδα Gazete Duvar με τίτλο «Ποιος είναι ο νικητής στον ανταγωνισμό Τουρκίας-Ελλάδας;» αναφέρει πως οι ολοένα και ενεργότερες πολιτικές και στρατιωτικές σχέσεις των ΗΠΑ με την Ελλάδα έχουν προσελκύσει την προσοχή της Τουρκίας, κυρίως, πρόσφατα με την στρατιωτική συσσώρευση και τις ασκήσεις πέριξ της Αλεξανδρούπολης και πλησίον των συνόρων, κατάσταση την οποία τα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης παρουσίασαν με σχόλια του τύπου ‘η περικύκλωση της Τουρκίας’.Ειδικότερα, ο αρθρογράφος υποστηρίζει ότι οι ΗΠΑ ‘δημιούργησαν χώρο’, εκμεταλλευόμενοι την οικονομική κρίση στην Ελλάδα μετά το 2008, τη δυσαρέσκειά τους με την ΕΕ (κυρίως τη Γερμανία) και τον ανταγωνισμό των εθνικιστών και στις δύο χώρες.
Το δημοσίευμα αναφέρει συγκεκριμένα τα εξής:
Ισορροπία Ανατολικής Μεσογείου: Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και ειδικά όταν η Ελλάδα έγινε μέλος της ΕΕ, δημιουργήθηκε μία διμερής ισορροπία. Πρώτοι ήταν οι άξονες Ελλάδας-ΕΕ και Τουρκίας-ΗΠΑ στο δυτικό σύστημα και περιφερειακά η εγγύτητα Τουρκίας-Ισραήλ και ο ελληνοαραβικός κόσμος, χωρίς αυτό να σημαίνει φυσικά ότι δεν υπήρχαν διασταυρούμενες σχέσεις.
Γενικά, όμως, αυτοί οι δύο άξονες ήταν προφανείς. Τα αποτελέσματα στις ΗΠΑ φαίνονται, φερειπείν, καθώς το εβραϊκό λόμπι ήταν πιο κοντά στην Τουρκία και το ελληνικό λόμπι πλησιέστερα, φυσικά, στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Σε αυτήν την εξίσωση, ο άξονας Τουρκίας-Ισραήλ ήταν που έσπασε πρώτος. Δεδομένου ότι η Ελλάδα βλέπει τις σχέσεις με την Τουρκία ως παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος, άρχισε αμέσως να γεμίζει αυτό το κενό. Ομοίως, το Ισραήλ ήθελε να τιμωρήσει την Τουρκία με αυτόν τον τρόπο εκείνη την εποχή, σε τέτοιο βαθμό που αμέσως μετά το περιστατικό του Mavi Marmara τον Μάιο του 2010, ο Netanyahu βρέθηκε στην Αθήνα τον Αύγουστο του 2010.
Μετά από αυτό, οι σχέσεις θα αναπτυχθούν ραγδαία και οι διαστάσεις της ενέργειας, της άμυνας και των στρατιωτικών σχέσεων θα προστεθούν στην διπλωματία. Και μάλιστα, η Ελλάδα, η ‘Ελληνοκυπριακή Δημοκρατία’ και το Ισραήλ θα ξεκινήσουν μια πλατφόρμα στρατηγικής συνεργασίας με τη φόρμουλα 3+1 μαζί με τις ΗΠΑ και ο Pompeo θα παρευρεθεί στην 6η Σύνοδο Κορυφής το 2019.
Συνοδεύτηκε από διαδικασία τριμερούς διαλόγου μεταξύ Ελλάδας, ‘Ελληνοκυπριακής Δημοκρατίας’ και Αιγύπτου.
Δέσμευση ΗΠΑ στην Ελλάδα: Καθώς οι ΗΠΑ άρχισαν να στρέφονται προς την Ελλάδα, τρεις εξελίξεις επιτάχυναν την εν λόγω διαδικασία. Πρώτον, παλεύοντας με τις οικονομικές δυσχέρειες, η Ελλάδα πούλησε το λιμάνι του Πειραιά στην Κίνα το 2014. Ο Κινέζος Π/Θ τότε δήλωσε ότι η Ελλάδα ήταν η διασταύρωση του θαλάσσιου δρόμου του μεταξιού και του δρόμου της Μαύρης Θάλασσας αλλά και η πύλη προς την Ευρώπη. Δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι αυτό κρούει τον συναγερμό για τις ΗΠΑ.
Δεύτερον, το 2015, το αριστερό κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ αναλαμβάνει την εξουσία υπό την πρωθυπουργία του Τσίπρα. Η ανησυχία εδώ ήταν ότι η αριστερή κυβέρνηση, η οποία παραδοσιακά ήταν πιο κοντά στη Ρωσία και απόμακρη με το Ισραήλ, θα απομάκρυνε την Ελλάδα από τη Δύση προς τον άξονα Κίνας-Ρωσίας. Τίποτε από αυτά δεν συνέβη. Ο Τσίπρας είχε πει ότι θα τερματίσει τους στρατιωτικούς δεσμούς με το Ισραήλ, αλλά, αντίθετα, ενέτεινε τις σχέσεις, δεν άσκησε βέτο στις κυρώσεις της ΕΕ εναντίον της Ρωσίας και μάλιστα κήρυξε ανεπιθύμητους Ρώσους διπλωμάτες για παρέμβαση στη διαδικασία επίλυσης του μακεδονικού ζητήματος.
Το 2018, εντωμεταξύ, επιλύθηκε το 26ετές πρόβλημα με την πΓΔΜ και ήρε το βέτο για την είσοδο της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ. Ταυτόχρονα, πρέπει να ειπωθεί ότι η Ελλάδα προσπαθεί να επιτύχει την ισορροπία, προσεγγίζοντας τις ΗΠΑ αντί της Ρωσίας ενόψει της βαρύτητας ΕΕ/Γερμανίας με έναν τακτικό ελιγμό. Ήδη από την κρίση του 2008, η Ρωσία δεν παρείχε καμία οικονομική στήριξη στην Ελλάδα, αλλά συνέχισε να ανοίγει το έλλειμμα εξωτερικού εμπορίου.
Πρέπει να σημειωθεί ότι από το 2010, η κυβέρνηση Obama ασκούσε πιέσεις δημοσίως στις Βρυξέλλες (όπως θα πληροφορηθεί το ελληνικό κοινό) να ‘δείξει κατανόηση’ για τα μέτρα σταθερότητας, ο Biden επισκέφθηκε την Αθήνα το 2014 όπως και ο Οbama το 2016, λίγο πριν αποχωρήσει από το αξίωμα. Αυτές οι εξελίξεις οδήγησαν σε μείωση του αντι-αμερικανικού αισθήματος στην Ελλάδα, το οποίο ήταν έντονο λόγω της χούντας των συνταγματαρχών του 1967 και της ‘μη αποτροπής της επιχείρησης της Τουρκίας στην Κύπρο’, ακόμα και σε αυξημένη συμπάθεια.
Τρίτον, εξελίξεις όπως η ανάπτυξη της διπλωματίας των ηγετών από την κυβέρνηση του ΑΚΡ με τον Putin το 2015 και η έναρξη της διαδικασίας της Astana, ακολουθούμενη από την αγορά των S-400, επέφερε στρατηγικά την υποστήριξη της Τουρκίας. Ενώ η έκθεση και η ρητορική της εξωτερικής πολιτικής χρησιμοποιούν σταθερά για την Ελλάδα τον όρο ‘ένας προβλέψιμος σύμμαχος σε μια ασταθή και απρόβλεπτη περιοχή’, ο όρος που έχει χρησιμοποιηθεί για την Τουρκία είναι ‘πιο απρόβλεπτη χώρα σε μια ασταθή περιοχή’.
Το 2018, ξεκίνησε η διαδικασία στρατηγικού διαλόγου ΗΠΑ-Ελλάδας. Ο Υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ δήλωσε ανοιχτά ότι βλέπουν την Ελλάδα ως κέντρο βάρους έναντι της Κίνας και της Ρωσίας σε μια κρίσιμη περιοχή. Ήταν γνωστό ότι η Ελλάδα δεν είχε τέτοια ικανότητα και ήταν σαφές ότι αυτό θα σήμαινε αυξημένη στρατιωτική συμμετοχή των ΗΠΑ. Η στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στη Σούδα, στη Λάρισα και στο Στεφανοβίκειο έχει αρχίσει να παρέχει ευκολίες για τη χρήση της βάσης εξοπλισμένων UAV, του 6ου Στόλου των ΗΠΑ.
Η Αλεξανδρούπολη, εντωμεταξύ, απέκτησε σημασία ως βάση και λιμάνι στη διασταύρωση Αιγαίου-Μαύρης Θάλασσας-Βαλκανίων και οι ΗΠΑ άρχισαν να την χρησιμοποιούν στρατιωτικά. Ενώ η Ελλάδα αύξησε τις αμυντικές δαπάνες της, έφερε σε νέο στάδιο την αγορά όπλων (οπλισμένα UAV) και τον εκσυγχρονισμό (π.χ. F-16) από τις ΗΠΑ, ξεκινώντας τη διαδικασία αγοράς των F-35.
Όταν η κυβέρνηση Τσίπρα πήρε δύσκολες αποφάσεις, όπως την εφαρμογή πολιτικής οικονομικής λιτότητας και την συμφιλίωση με την πΓΔΜ, αντικαταστάθηκε από το Κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, το οποίο παραδοσιακά ήταν πιο κοντά στις ΗΠΑ, ανοίγοντας περαιτέρω το δρόμο για σχέσεις.
Ταυτόχρονα, η εφαρμογή του δόγματος της Γαλάζιας Πατρίδας από την Τουρκία, η συμφωνία της με τη Λιβύη και η παρεμπόδιση δραστηριοτήτων της Κύπρου για έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο αποτέλεσαν τη νομιμότητα ασφάλειας της προσέγγισης των ΗΠΑ.
Βάση πληροφορικής: Ενώ έγινε εκτενής αναφορά στα μέσα ενημέρωσης για την στρατιωτική συμμετοχή των ΗΠΑ, οι αμερικανικές εταιρείες πληροφορικής ξεκίνησαν μια νέα επενδυτική κίνηση. Αν και είναι αδύνατο να αποδειχθεί, η Ελλάδα ανταμείφθηκε για την αύξηση της στρατηγικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ, κυρίως μέσω επενδυτικών αποφάσεων από εταιρείες πληροφορικής όπως η Microsoft, η Google και η Cisco.
Ο επικεφαλής της Microsoft μετέβη στην Αθήνα και ανακοίνωσε ότι θα ιδρύσει εκεί ένα μεγάλο κέντρο συλλογής δεδομένων, το οποίο θα αποτελέσει τη μεγαλύτερη υποδομή πρόσβασης στο cloud στον κόσμο και το οποίο θα εκπαιδεύσει 100.000 άτομα, ακόμα κι αν όχι άμεσα για εργατικό δυναμικό, ενώ η Pfizer ανακοίνωσε ότι θα ιδρύσει ερευνητικό κέντρο.
Τα λόμπι επί το έργον Υπάρχουν επίσης λόμπι εν εξελίξει στο τρίγωνο των ΗΠΑ-Ελλάδας-Τουρκίας. Κατά το παρελθόν, το εβραϊκό λόμπι ήταν πιο κοντά στην Τουρκία, ενώ η τουρκο-ισραηλινή ισορροπία είχε επιδεινωθεί και τα εβραϊκά και ελληνικά λόμπι άρχισαν να ενεργούν από κοινού. Από το 2010, οι επαφές μεταξύ των δύο λόμπι έχουν αυξηθεί.
Το ελληνικό λόμπι AHEPA και το Αμερικανικό Ελληνικό Ινστιτούτο (AHI) πρωτοστάτησαν, πραγματοποιώντας κοινές επισκέψεις στην Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ το 2014 και το 2016. Το Jinsa, ένα από τα συντηρητικά εβραϊκά λόμπι, έχει επίσης καταβάλει προσπάθειες για τη βελτίωση των σχέσεων ΗΠΑ-Ελλάδας μέσω των εκθέσεων και πρωτοβουλιών του.
Το 2019, ιδρύθηκε το Ελληνο-Ισραηλινό Φόρουμ και πραγματοποίησε την πρώτη του συνάντηση στην Ιερουσαλήμ. Τα μέρη τόνισαν ότι, ακόμη και αν βελτιωθούν οι σχέσεις με την Τουρκία, αυτή η εγγύτητα θα συνεχιστεί. Τόσο ο ελληνικός Τύπος όσο και κάθε άρθρο στη Δύση για την Ανατολική Μεσόγειο, τις σχέσεις Τουρκίας-Ελλάδας και ΗΠΑ-Ελλάδας μιλούν για τον επεκτατισμό της Τουρκίας στην περιοχή, ο οποίος αναπόφευκτα ωθεί την Αθήνα να συνεργαστεί με τις ΗΠΑ.
Γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα εμμονικό και σχεδόν υστερικό αντι-τουρκικό συναίσθημα στην Ελλάδα, μια χωρίς τέλος αντίληψη θυματοποίησης και απειλών όπως και ότι το ελληνικό κράτος διατηρούσε ανέκαθεν ζωντανή αυτήν την αντίληψη.
Η χρήση της στρατιωτικής δύναμης της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, η συμμετοχή της στον πόλεμο στη Λιβύη και οι επιχειρήσεις της στη Συρία διευκόλυναν το ελληνικό κράτος να παρουσιάσει τη δική του εικόνα στο κοινό για μια επεκτατική Τουρκία. Αυτή η αντίληψη συνέβαλε τόσο στην αλλαγή της εικόνας των ΗΠΑ προς το ελληνικό κοινό όσο και στη διευκόλυνση της αυξημένης συνεργασίας.
Μέχρι τη δεκαετία του 2010, η Ελλάδα συχνά χαρακτηριζόταν ως πονοκέφαλος στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, πλησίον της Ρωσίας και ότι δεν μπορούσε να διαχειριστεί την οικονομία της. Σημειώθηκε, επιπλέον, ένας μετασχηματισμός στην πολιτική της εικόνα στη Δύση.
Οι ΗΠΑ φαίνεται να είναι ο νικητής προς ώρας σε αυτόν τον ανόητο και περιττό ανταγωνισμό. Οι ΗΠΑ εκμεταλλεύτηκαν τον ανταγωνισμό Τουρκίας-Ελλάδας, προκειμένου να κερδίσουν χώρο στην Ελλάδα, να ελαχιστοποιήσουν την επιρροή της Κίνας και να δημιουργήσουν απόσταση μεταξύ Ρωσίας και Αθήνας.
Οι ΗΠΑ ηγήθηκαν του σχηματισμού τριμερούς συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας-‘Νότιας Κύπρου’-Ισραήλ και Ελλάδας-‘Νότιας Κύπρου’-Αιγύπτου. Ενίσχυσαν τους δεσμούς μεταξύ των συμμάχων τους στην Ανατολική Μεσόγειο. Στην πραγματικότητα, έφεραν στρατιωτικά τη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ σε αυτήν την περιοχή.
Ο 6ος Στόλος, κάποτε το σύμβολο του ιμπεριαλισμού των ΗΠΑ σε αυτήν την περιοχή, μπορεί να πραγματοποιεί οχυρώσεις και ασκήσεις στην Κρήτη και στην Αλεξανδρούπολη, ενώ πραγματοποιεί ήσυχα ασκήσεις στη Μαύρη Θάλασσα με την Τουρκία. Το αντιαμερικανικό συναίσθημα στην Ελλάδα, η αριστερά που ήρθε στην εξουσία με αντιιμπεριαλιστική ρητορική και η ισλαμιστική/εθνικιστική κυβέρνηση στην Τουρκία, που αντιτίθεται στις ΗΠΑ, μπορεί να εξυπηρετήσει τους στρατηγικούς στόχους του 6ου Στόλου, ενώ ανταγωνίζεται την Ελλάδα. Οι ΗΠΑ χρωστούν χάρη στους εθνικιστές και των δύο χωρών.
