Του Δημήτρη Τσαϊλά*
Το Διεθνές Δίκαιο της θαλάσσης (UNCLOS) παρέχει στα παράκτια κράτη αποκλειστικό έλεγχο της επιστημονικής έρευνας στα χωρικά ύδατα. Τα παράκτια κράτη έχουν επίσης εκτεταμένα δικαιώματα στην ΑΟΖ, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος απόρριψης αιτήματος ξένου κράτους ή εταιρείας για πρόσβαση στην ΑΟΖ ή την υφαλοκρηπίδα του, εάν το έργο έχει άμεση σημασία για την εξερεύνηση και εκμετάλλευση των φυσικών πόρων ή περιλαμβάνει γεωτρήσεις στην υφαλοκρηπίδα, χρήση εκρηκτικών ή εισαγωγή επιβλαβών ουσιών στο θαλάσσιο περιβάλλον. Παράλληλα η σύμβαση παρέχει σε όλα τα κράτη το δικαίωμα να διεξάγουν θαλάσσια επιστημονική έρευνα στην ανοικτή θάλασσα. Ορίζει ότι όλα τα κράτη μέλη μπορούν να διεξάγουν θαλάσσια επιστημονική έρευνα στην περιοχή, αλλά πρέπει να παρέχουν τα αποτελέσματα της έρευνας και της ανάλυσής τους στη διεθνή κοινότητα. Στην δική μας περίπτωση με την προκλητική NAVTEX που εξέδωσε η Τουρκία, δυστυχώς δεν έχουμε διευρύνει τη χωρική θάλασσα στα 12ν.μ.ούτε έχουμε ορίσει ΑΟΖ και οι επιστημονικές έρευνες του υδρογραφικού Τσεσμέ θα γίνουν σε διεθνή ύδατα, στην καρδιά του Αιγαίου.
Η διεξαγωγή θαλάσσιας επιστημονικής έρευνας αναφέρεται ρητά ως μία από τις ελευθερίες στην ανοικτή θάλασσα (Διεθνή Ύδατα) που πρέπει να ασκείται λαμβάνοντας δεόντως υπόψη δικαιώματα και συμφέροντα. Στη θαλάσσια περιοχή, όλα τα κράτη και οι αρμόδιοι διεθνείς οργανισμοί έχουν το δικαίωμα να διεξάγουν επιστημονικές έρευνες, αλλά όλες οι δραστηριότητες επιστημονικής έρευνας εντός της θαλάσσιας περιοχής πρέπει να διεξάγονται “αποκλειστικά για ειρηνικούς σκοπούς” και “προς όφελος της ανθρωπότητας στο σύνολό της”. Όλες οι δραστηριότητες επιστημονικής έρευνας ανεξάρτητα από την τοποθεσία πρέπει να διεξάγονται σύμφωνα με τις γενικές αρχές που απαριθμούνται σε άρθρο της UNCLOS, το οποίο απαιτεί από όλα τα κράτη μέλη της επιστημονικής έρευνας να:
α) διεξάγονται αποκλειστικά για ειρηνικούς σκοπούς
β) διεξάγεται με κατάλληλες επιστημονικές μεθόδους και μέσα συμβατά με την παρούσα σύμβαση
γ) δεν παρεμποδίζει αδικαιολόγητα άλλες νόμιμες χρήσεις της θάλασσας συμβατές με την παρούσα σύμβαση και τηρείται δεόντως κατά τη διάρκεια των χρήσεων αυτών
δ) διεξάγονται σύμφωνα με όλους τους σχετικούς κανονισμούς που θεσπίζονται σύμφωνα με την παρούσα σύμβαση, συμπεριλαμβανομένων εκείνων για την προστασία και τη διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
Η Σύμβαση επιβεβαιώνει το δικαίωμα όλων των κρατών να διεξάγουν θαλάσσια επιστημονική έρευνα και ορίζει υποχρεώσεις, όπως ήδη αναφέραμε, για την προώθηση και τη συνεργασία στην έρευνα αυτή. Επιβεβαιώνει το δικαίωμα των παράκτιων κρατών να απαιτούν τη συγκατάθεση για την εν λόγω έρευνα που διεξάγεται σε θαλάσσιες περιοχές που υπάγονται μόνο στη δικαιοδοσία τους. Άρα στα διεθνή ύδατα έχουν δικαίωμα να ενεργούν επιστημονικές έρευνες, χωρίς όμως να παραβιάζουν την υφαλοκρηπίδα ή τις πρόνοιες της ΑΟΖ. Τα δικαιώματα αυτά εξισορροπούνται με συγκεκριμένα κριτήρια για να εξασφαλιστεί ότι τα παράκτια κράτη ασκούν την εξουσία συναίνεσης με προβλέψιμο και εύλογο τρόπο για την προώθηση της μέγιστης πρόσβασης για ερευνητικές δραστηριότητες.
Τώρα ας εξετάσουμε το φαινόμενο των “υβριδικών απειλών και επιθέσεων”.
Υβριδικές, είναι αυτός ο τύπος απειλών, που συνδυάζει αυτονόητα και συγκαλυμμένα στρατιωτικά και μη στρατιωτικά μέσα δημιουργώντας έτσι ασάφειες που μπορούν να περιπλέξουν σοβαρά μια ενιαία απάντηση. Η έννοια της «υβριδικής απειλής» δεν είναι καινούργια. Αυτό που είναι καινούργιο, όμως, είναι η απρόσκοπτη ενορχήστρωση της τουρκικής στρατηγικής με χρήση, στρατιωτικών (άσκηση Γαλάζια Πατρίδα) και μη στρατιωτικών εργαλείων (Τσεσμέ), όπως αποδείχθηκε στο Αιγαίο, αλλά και στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, όπου υφίστανται κυριαρχικά δικαιώματα του Ελληνισμού, τα οποία αμφισβητούνται.
Η Τουρκία, τα τελευταία χρόνια έχτισε μια εντυπωσιακή στρατιωτική ισχύ, προσπαθώντας να ανατρέψει υπέρ της την ισορροπία ισχύος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αυξήσει κατακόρυφα τις παραβιάσεις και παραβάσεις στις εναέριες και θαλάσσιες ζώνες, να ξεκινήσει έναν κυβερνοπόλεμο κατά του Ελληνισμού, να παρεμποδίσει τις έρευνες φυσικού αερίου στη νοτιοανατολική Μεσόγειο. Αυτές όλες οι πράξεις συνοδεύτηκαν από μια μαζική εκστρατεία παραπληροφόρησης στο εσωτερικό τους και προς το εξωτερικό με διπλό σκοπό. Πρώτα να δημιουργήσει αμφισβητήσεις των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο για να κερδίσει την εξωτερική νομιμοποίηση. Δεύτερο να δημιουργήσει την εντύπωση ότι η Τουρκία επιθυμεί την ειρηνική διαβούλευση, αλλά η Ελλάδα ευθύνεται στην ακύρωση αυτών (παιχνίδι επίρριψης ευθυνών).
Με την τελευταία τους αυτή προκλητική ενέργεια οι Τούρκοι, επιθυμούν επίσης να παρουσιάσουν στη Διεθνή κοινότητα αυτό που είχαν επικαλεσθεί από το 1973 (αφ’ ότου δηλαδή άρχισε στον ΟΗΕ η διεθνής διάσκεψη για την νέα Σύμβαση του Δικαίου Θαλάσσης η οποία ως γνωστόν ολοκληρώθηκε το 1982) ότι το Αιγαίο πρέπει να θεωρείται ως “ημίκλειστη θάλασσα” όπου “επικρατούν ειδικές συνθήκες” που επιβάλλουν την συνεργασία και συνεννόηση των δύο παρακτίων Κρατών στην οριοθέτηση των Θαλασσίων Ζωνών Εθνικής Κυριαρχίας και Εθνικής Δικαιοδοσίας. Και υπ’ αυτή την έννοια πρέπει να γίνουν οι διερευνητικές συζητήσεις.
Εφαρμόζουν μια ακόμη υβριδική επίθεση με άλλα μέσα, νομιμοφανή, με στόχο να εξαναγκαστεί η Δύση και ο Ελληνισμός να παραδοθούν χωρίς να προχωρήσουν σε άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση. Η Τουρκία υπονομεύει ενεργά τη φιλελεύθερη διεθνή τάξη μέσω του υβριδικού πολέμου, της διαφθοράς, των εγκλημάτων και των θανατηφόρων «ψεύτικων ειδήσεων», κάνοντας ευρεία χρήση της «Sharp Power» και όλοι όσοι έπρεπε να αντιδράσουν παραμένουν αδιάφοροι.
*Ο Υποναύαρχος ε.α. Δημήτριος Τσαϊλάς είναι Senior Researcher of Strategy International και Member of Institute for National and international Security.
Πηγή: Εφημερίδα “Μακεδονία” Κυριακή 28.02.21
