«To Όλον (σύνολο) είναι μεγαλύτερο από το άθροισμα των μερών του»
Αριστοτέλης
Γράφει ο
ΚΟΣΜΑΣ ΧΡΗΣΤΙΔΗΣ
Επίτιμος Α/ΓΕΝ
Ένας από τους βασικούς συντελεστές στο σύγχρονο πεδίο επιχειρήσεων για την ανάπτυξη της μέγιστης δυνατής ισχύος, είναι η δυνατότητα διακλαδικής συνεργασίας. Διακλαδικότητα είναι το κάλλιστο πλαίσιο συνεργασίας των τριών Κλάδων των Ε.Δ. να επιτύχουν την μεγαλύτερη δυνατόν αποτελεσματικότητα για να εξασφαλίσουν την Άμυνα της χώρας, όταν απαιτηθεί. Αυτό σημαίνει ότι οργανωνόμαστε και εκπαιδευόμαστε από́ τον καιρό της ειρήνης, ώστε όταν απαιτηθεί́, με διακλαδικό σχεδιασμό, αντίληψη και πνεύμα, οι Ε.Δ. να λειτουργήσουν αποτελεσματικά.
Μία βασική παράμετρος που πρέπει να λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπόψη κατά την οργάνωση και την σχεδίαση λειτουργίας των Ε.Δ., υπό διακλαδικό πλαίσιο, είναι η διατήρηση και ενίσχυση όλων των πλεονεκτημάτων του κάθε Όπλου, που του προσδίδουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτού.
Είναι αλήθεια ότι, στην ελληνική πραγματικότητα, όσο πάμε χρονικά πιο πίσω, η σκέψη, η συμπεριφορά και το Κλαδικό́ πνεύμα στις Ε.Δ. είναι κυρίαρχα, με τα γνωστά κατά περιόδους τραγικά αποτελέσματα για το σύνολο του Ελληνισμού.
Με τη σύσταση του ΓΕΕΘΑ το 1950 καθορίσθηκε και το πλαίσιο αναδιοργάνωσης των Ε.Δ, με σκοπό την είσοδο στο ΝΑΤΟ. Αυτή η δομή Διοίκησης εφαρμόσθηκε από τις ΗΠΑ ( Joint Chiefs of Staff), όπως και από άλλα κράτη του ΝΑΤΟ. Αν και το τότε ΝΔ 2387/1953 προσδιόριζε ότι «ο Α/ΓΕΕΘΑ ασκεί Διοίκηση δια μέσω των Γενικών Επιτελείων» και προέβλεπε επιλογή Α/ΓΕΕΘΑ απ’ όλα τα όπλα, εν τούτοις από το 1950 έως το 1982 τη θέση κατείχαν μονίμως 14 Στρατηγοί και ένας Ναύαρχος (Αυγέρης), ο οποίος τοποθετήθηκε το Φεβρουάριο του 1967 και καθαιρέθηκε την 21η Απριλίου του ιδίου έτους.
Το 1968, η χούντα κατάργησε το ΝΔ 2387 και το ΓΕΕΘΑ, με νέο ΝΔ 58/68 μετατρέπεται σε Αρχηγείο Ενόπλων Δυνάμεων (ΑΕΔ) και τα Γενικά Επιτελεία σε Αρχηγεία. Με τη ρύθμιση αυτή ο ΑΕΔ αποκτά την απόλυτη εξουσία και «ασκεί Διοίκηση επί των Αρχηγείων». Αυτή τη μορφή Διοίκησης την είχε ο Χίτλερ, ο Καντάφι…, ενώ σήμερα εφαρμόζεται στη Ρωσία, τη Βόρεια Κορέα, στη Μιανμάρ και σε άλλα παρόμοια καθεστώτα. Πέραν αυτού, τότε, άλλαξε και το Έμβλημα του ΓΕΕΘΑ που υπάρχει ακόμη και σήμερα, για να μας θυμίζει πέραν της επταετίας και το «καπέλωμα» των ΓΕΝ και ΓΕΑ.
Αν και η μεταπολίτευση επανάφερε τον θεσμό του Α/ΓΕΕΘΑ, σταδιακά, και κυρίως μετά το 1996 (Ίμια), εμπεδώθηκε η αίσθηση ότι δεν υπάρχει αγαστή συνεργασία σε επιχειρησιακό επίπεδο, μεταξύ των τριών Κλάδων και πως ο κάθε ένας επικέντρωνε την προσοχή και το ενδιαφέρον του, στην δική του κλαδική αποστολή.
Αυτό έχει βάση αληθείας, αλλά από την εμπειρία μου είναι η μισή αλήθεια. Η άλλη μισή έχει δύο παραμέτρους. Η πρώτη λέει πως η βασική αιτία αυτής της κατάστασης, ήταν η συνεχής προσπάθεια του «μεγαλυτέρου και αρχαιοτέρου» να επιβάλει τις απόψεις του στους «μικρότερους». Όσο πιο δυναμική-αφιλοσόφητη ή τοξική προσωπικότητα είναι (ο αρχαιότερος), τόσο καταστροφικότερο το αποτέλεσμα για τις Ε.Δ. Η δεύτερη παράμετρος είναι πως και αυτή η πραγματικότητα που έπρεπε να αλλάξει, χρησιμοποιήθηκε μεθοδικά για να αλλάξει ο τρόπος Διοίκησης των Ε.Δ, που για κάποιους, αυτός ήταν ο τελικός σκοπός, αντί να αναπτυχθεί το πλαίσιο και η ουσία της διακλαδικότητας. Δηλαδή να αποκτήσει η Στρατιωτική Ηγεσία διακλαδική γνώση, αντίληψη και συμπεριφορά.
Έτσι, μετά από τροποποιήσεις (και διάφορα σοφίσματα και επινοήσεις), που έγιναν στο ν.2292/1995, ο Α/ΓΕΕΘΑ σήμερα ασκεί την πλήρη διοίκηση των Ε.Δ (Διοικητική + Επιχειρησιακή). Μάλιστα, συμπτωματικά και τυχαία, οι καίριες τροποποιήσεις για το σημερινό βασικό νομοθετικό απαύγασμα, που κατέληξε να είναι το ταυτόσημο με τη χουντική έμπνευση, έγιναν όταν τη θέση του Α/ΓΕΕΘΑ κατείχαν Στρατηγοί. Η αλήθεια είναι ότι παρότι η πρόοδος που έχει συντελεστεί στη διακλαδικότητα δεν είναι αμελητέα, η κουλτούρα δεν έχει μετεξελιχθεί σε βαθμό που να μας απεμπλέξει οριστικά από το παρελθόν.
Επίσης, υπάρχουν και άλλα παραδείγματα που δείχνουν ότι δεν γίνονται και μεγάλες προσπάθειες από τους ασκούντες την «Πλήρη Διοίκηση» για εμπέδωση διακλαδικής νοοτροπίας και συμπεριφοράς μεταξύ των Όπλων, αλλά αρέσκονται στη προσπάθεια ξηλώματος της ηγετικής ομάδας του Π.Ν. για εμπέδωση της διαστρατιωτικότητας, κάτι που τραυματίζει την εμπιστοσύνη του προσωπικού́ στη φυσική τους ηγεσία και όχι μόνο.
Αν λάβουμε υπόψη ότι Πλήρης Διοίκηση = Επιχειρησιακή + Διοικητική Διοίκηση σημαίνει ότι: οι Αρχηγοί́ των τριών Γ.Ε. είναι Επιχειρησιακά́, υπεύθυνοι μόνο στο να εκτελούν εντολές του Α/ΓΕΕΘΑ (που δεν είναι παντογνώστης-αν το πιστεύει είναι δυνητικά επικίνδυνος), ή να λένε απλά τη γνώμη τους (και αν αυτή εισακουστεί έχει καλώς), χωρίς κατ’ ουσία να δύνανται να αυτενεργήσουν ή να λάβουν κρίσιμες αποφάσεις σε επιχειρησιακούς και διοικητικούς τομείς του Κλάδου τους που μόνο οι ίδιοι γνωρίζουν σε βάθος και μπορούν να αξιολογήσουν τις δυνατότητες.
Και αυτό γιατί́ διακλαδικότητα δεν είναι μόνο τρόπος διοίκησης των Ε.Δ. και στελέχωσης των επιτελείων με Αξιωματικούς και από́ τα τρία Όπλα. Είναι βέβαια και αυτά, αλλά κυρίως είναι οι βαθιές διακλαδικές γνώσεις και η ανάλογη σκέψη και συμπεριφορά που απαιτείται, οπωσδήποτε σε επίπεδο Ηγεσίας, αλλά και σε όλα τα υψηλόβαθμα στελέχη. Και αυτό πρέπει να ξεκινάει από το φυτώριο. Οι Αξιωματικοί́ από τα ΑΣΕΙ, θα πρέπει να έχουν «μπολιαστεί́» με την ανάγκη και την αξία της διακλαδικότητας.
Πηγαίνοντας ένα βήμα παρακάτω, πρέπει να γίνει δεκτό αξιωματικά, ότι η άμυνα της χώρας πρέπει να προσεγγίζεται με ολιστικό τρόπο, όχι αποσπασματικά. Με γνώμονα πάντα τη φύση της τουρκικής απειλής και τους περιορισμένους πόρους, πρέπει κάθε μια παράμετρος της να αναλύεται με στόχο την εξεύρεση του βέλτιστου, με όρους αποτελέσματος και κόστους, τρόπου αντιμετώπισης της. Αυτή είναι η πεμπτουσία της διακλαδικότητας (interoperability), στην οποία όλοι ομνύουν, αλλά στην πράξη ελάχιστοι υπηρετούν.
Όσο πιο «σφικτά δεμένη» είναι αυτή η ομάδα (όχι κλίκα/καμαρίλα), δηλαδή, όσο καλύτερη συνεννόηση έχει πετύχει, τόσο καλύτερη θα είναι και η τύχη της χώρας. Κατά συνέπεια, μεγάλη ευθύνη έχει και η πολιτική ηγεσία, που οφείλει να καθιστά σαφές προς κάθε κατεύθυνση ότι δεν θα γίνεται ανεκτή οποιαδήποτε παρέκκλιση από αυτό τον κανόνα. Δεν μπορεί το ΓΕΕΘΑ να καταργεί στην πράξη τα κλαδικά Επιτελεία και να δημιουργεί συνθήκες ανταγωνιστικότητας, διότι σε τελική ανάλυση θα το πληρώσει, ακριβά, η χώρα.
Η αποκαλούμενη «μικροδιαχείριση», η ενασχόληση δηλαδή των επικεφαλής με ασήμαντες λεπτομέρειες, είναι χάρισμα και των τοξικών ηγετών, συνιστά δε κολοσσιαίο σφάλμα. Η ευθύνη για τη διασφάλιση των ανωτέρω βαρύνει καθοριστικά την πολιτική ηγεσία, η οποία πρέπει να παρεμβαίνει για να θεραπεύσει προβλήματα προτού εξελιχθούν σε «συστημικά αποστήματα». Εάν η πολιτική ηγεσία χαρακτηρίζεται από σωφροσύνη, πρέπει να ενθαρρύνει και τους αρχηγούς των Επιτελείων να παρεμβαίνουν ως «ομάδα». Ακόμα και προς την ίδια την πολιτική ηγεσία, προκειμένου να την προφυλάξει, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, από σφάλματα που ενδεχομένως διαπράττει.
«Οι ηγέτες δεν ενδιαφέρονται πάντοτε να πραγματοποιούν αλλαγές για να ωφελήσουν τον οργανισμό και τα μέλη του στο σύνολό του, ίσως, ο Ηγέτης να ενδιαφέρεται περισσότερο για προσωπικό όφελος»
