Η σχέση της Ρωσίας με τη Σερβία, ένα κράτος στην καρδιά των αμφισβητούμενων Βαλκανίων, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα θέσει σε κίνδυνο την ευρωπαϊκή ασφάλεια στο άμεσο μέλλον. Ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάντερ Βούτσιτς, ένας πρώην φιλικά διακείμενος προς την Ευρώπη βουλευτής που έγινε αυταρχικός ηγέτης, συνεχίζει να προωθεί τις προσπάθειες της Ρωσίας να αποσταθεροποιήσει την περιοχή. Η στενή σχέση της Ρωσίας με τη Σερβία επιτρέπει στο Κρεμλίνο να αναπτύξει δεσμούς με την εθνικιστική σερβική διασπορά σε όλα τα Βαλκάνια για να αποσταθεροποιήσει το Κοσσυφοπέδιο, τη Βοσνία και άλλα φιλοδυτικά κράτη στην περιοχή.
Μετά τη βίαιη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας τη δεκαετία του 1990, εκατομμύρια Σέρβοι βρέθηκαν στα κράτη που προέκυψαν από τη σύγκρουση. Ως αποτέλεσμα, οι σεχταριστικές διαιρέσεις εξακολουθούν να μαστίζουν την περιοχή και να καθοδηγούν την εξωτερική πολιτική του Βελιγραδίου. Το Βελιγράδι συνεχίζει να διεκδικεί το Κοσσυφοπέδιο ως μέρος της Σερβίας, επικαλούμενο μια ιστορική αξίωση για τη γη και τη μη νομιμότητα της μονομερούς ανακήρυξης της ανεξαρτησίας της Πρίστινα. Η Ρωσία, αξιοποιώντας βαθιά πολιτιστικούς δεσμούς με τη Σερβία, παρέχει στο Βελιγράδι ζωτική διπλωματική και ρητορική υποστήριξη σε εδαφικά ζητήματα. Σε αντάλλαγμα, η Σερβία ενεργεί ως ρωσικός δούρειος ίππος στα Βαλκάνια για να διευκολύνει την εξάπλωση της ρωσικής επιρροής μεταξύ της σερβικής διασποράς στα Βαλκάνια.
Στα δυτικά της Σερβίας, η Ρωσία διατηρεί μια ισχυρή σχέση με τον Μίλοραντ Ντόντικ, τον Σέρβο που είναι μέλος της τριμερούς προεδρίας της Βοσνίας. Με τη ρωσική υποστήριξη, ο Ντόντικ και η αυτόνομη οντότητα της Δημοκρατίας Σέρπσκα της Βοσνίας ιδρύουν περιφερειακούς θεσμούς διακυβέρνησης που ανταγωνίζονται εκείνους της Βοσνίας. Αυτοί οι θεσμοί κυμαίνονται από μια δικαστική εξουσία σε κρατικό επίπεδο έως την ανασύσταση των ενόπλων δυνάμεων της Δημοκρατίας Σέρπσκα. Ο Ντόντικ είπε στις 6 Ιουνίου ότι η Δημοκρατία Σέρπσκα σκοπεύει να αποσχιστεί από τη Βοσνία. Σε απάντηση, η Γερμανία ανακοίνωσε στις 8 Ιουνίου 2022 ότι θα αναπτύξει στρατεύματα στη Βοσνία για πρώτη φορά μετά από μια δεκαετία επικαλούμενη την αναζωπύρωση της αστάθειας που προέρχεται από την τεταμένη κατάσταση στη χώρα.
Οι απειλές του Ντόντικ συνεχίζουν να αποσταθεροποιούν τη Βοσνία και να καθυστερούν την ένταξη της χώρας στους δυτικούς θεσμούς, προς τέρψη της Μόσχας. Ο Ντόντικ συναντήθηκε με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν στις 18 Ιουνίου για να επιβεβαιώσει την επιθυμία της Δημοκρατίας Σέρπσκα να εμβαθύνει την οικονομική συνεργασία και να καταπολεμήσει τις δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Σε αυτή τη συνάντηση, ο Πούτιν εξέφρασε την εκτίμησή του για τις προσπάθειες του Ντόντικ να εμποδίσει τη Βοσνία να συμμορφωθεί με τις δυτικές κυρώσεις που προκύπτουν από τον πόλεμο της Ουκρανίας.
Η υποστήριξη της Ρωσίας προς τη σερβική διασπορά επεκτείνεται στο Κοσσυφοπέδιο και συνεχίζει να καθυστερεί την επίλυση της σερβοκοσοβαρικής διαμάχης. Αυτή η διαμάχη είναι απίστευτα σημαντική για το σημερινό κάδρο των ηγετών εξωτερικής πολιτικής της Ρωσίας. Για τον Πούτιν και τους ομοίους του, η απόσχιση του Κοσσυφοπεδίου από τη Σερβία δεν είναι αντανάκλαση της βούλησης του λαού του Κοσσυφοπεδίου, αλλά μάλλον μια κυνική προσπάθεια του Οργανισμού του Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ) να καταστρέψει τη Σερβία, έναν σύμμαχο της Ρωσίας. Επιπλέον, ο Πούτιν αναφέρει την υποτιθέμενη περιφρόνηση της Δύσης για το διεθνές δίκαιο για το ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου για να αμελήσει τις κακόβουλες δραστηριότητες της Ρωσίας στην πρώην Σοβιετική Ένωση.
Οι Σέρβοι του Κοσσυφοπεδίου απέκλεισαν βασικούς δρόμους στις 31 Ιουλίου στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο για να διαμαρτυρηθούν για την προσπάθεια της Πρίστινα να τους αναγκάσει να αντικαταστήσουν τις σερβικές πινακίδες κυκλοφορίας τους με τις αντίστοιχες του Κοσσυφοπεδίου. Η Πρίστινα είναι ευαίσθητη σχετικά με τη χρήση σερβικών πινακίδων κυκλοφορίας από τους Σέρβους του Κοσσυφοπεδίου, καθώς αντικατοπτρίζει την άρνηση του σερβικού πληθυσμού να νομιμοποιήσει το κράτος του Κοσσυφοπεδίου. Ως αποτέλεσμα των διαδηλώσεων των Σέρβων του Κοσσυφοπεδίου, οι Σέρβοι του Κοσσυφοπεδίου και η αστυνομία του Κοσσυφοπεδίου συμμετείχαν σε μια τεταμένη αντιπαράθεση στις 31 Ιουλίου, η οποία τελικά οδήγησε σε ανταλλαγές πυροβολισμών.
Σε απάντηση στις αυξημένες εθνοτικές εντάσεις στο Κοσσυφοπέδιο, Σέρβοι αξιωματούχοι απείλησαν να αντεπιτεθούν εάν η κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου συνεχίσει να ενεργεί κατά των Σέρβων του Κοσσυφοπεδίου. Ο Βλαντιμίρ Τζουκάνοβιτς, Σέρβος βουλευτής από το κόμμα του Βούτσιτς, έγραψε στο Twitter στις 31 Ιουλίου ότι η Σερβία «θα αναγκαστεί να ξεκινήσει την αποναζιστικοποίηση των Βαλκανίων», αναφερόμενος στην δικαιολόγηση της Ρωσίας για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Καθώς η κατάσταση κλιμακώθηκε, ο Βούτσιτς συναντήθηκε με το Γενικό Επιτελείο της Σερβίας για να συζητήσουν πιθανές στρατιωτικές επιλογές ως απάντηση στις «προκλήσεις» κατά των Σέρβων του Κοσσυφοπεδίου στις 31 Ιουλίου. Σε απάντηση σε αυτή την εξέλιξη, η Δύναμη του ΝΑΤΟ στο Κοσσυφοπέδιο είπε ότι θα επέμβει εάν απειληθεί η σταθερότητα του Κοσσυφοπεδίου. Τελικά, η κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου υποχώρησε στους Σέρβους διαδηλωτές και συμφώνησε να αναβάλει την απαγόρευση των σερβικών πινακίδων κυκλοφορίας ως την 31η Αυγούστου.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της διαμάχης της Πρίστινα με τους Σέρβους του Κοσσυφοπεδίου, τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης πλημμύριζαν τον χώρο ενημέρωσης με άρθρα που ισχυρίζονταν ότι οι εντάσεις ήταν λάθος της Δύσης και αρκετοί Ρώσοι αξιωματούχοι εξέφρασαν την υποστήριξή τους στη Σερβία. Ο Πρώτος Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Διεθνών Υποθέσεων του Συμβουλίου της Ομοσπονδίας της Ρωσίας Βλαντιμίρ Τζαμπάροφ δήλωσε την 1η Αυγούστου ότι η Ρωσία μπορεί να βοηθήσει τη Σερβία με στρατιωτική υποστήριξη εάν χρειαστεί. Η ρωσική υποστήριξη στη Σερβία θα συνεχίσει να ενθαρρύνει το Βελιγράδι να ακονίσει τα σπαθιά και να αποσπάσει παραχωρήσεις από το Κοσσυφοπέδιο, επιδεινώνοντας έτσι το περιβάλλον ασφαλείας για τη Δύναμη του ΝΑΤΟ στο Κοσσυφοπέδιο.
Κατά κάποιο τρόπο, η υποστήριξη της Ρωσίας προς το Βελιγράδι σε όλη τη διάρκεια της σύγκρουσής του με το Κοσσυφοπέδιο μετέτρεψε τη Σερβία σε μια «μικρή Ρωσία», της οποίας η εσωτερική σταθερότητα συνδέεται με τις επιτυχίες της εξωτερικής πολιτικής. Όπως στη Ρωσία, ο δρόμος της Σερβίας προς τη δημοκρατία παρεμποδίζεται από μια συγκεντρωτική απολυταρχία που έχει ασκήσει διώξεις κατά στελεχών της αντιπολίτευσης, του ελεύθερου Τύπου και έχει θέσει σε πλήρη έλεγχο το δικαστικο σύστημα. Επιπλέον, το περιβάλλον των μέσων ενημέρωσης της Σερβίας διοικείται από μια χούφτα μεγιστάνες που υποστηρίζουν τον Βούτσιτς και μοιάζουν με τους ολιγάρχες που υποστηρίζουν το καθεστώς του Πούτιν. Τόσο η Ρωσία όσο και η Σερβία είναι πικραμένες απο την υποτιθέμενη διαίρεση των εθνών τους. Η Ρωσία ενήργησε με αυτήν την πικρία όταν προσάρτησε παράνομα την Κριμαία το 2014 και ξεκίνησε μια ευρεία εισβολή στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022. Δεδομένης της επίσκεψης του Βούτσιτς στο Γενικό Επιτελείο στις 31 Ιουλίου και του δυσοίωνου tweet του Τζουκάνοβιτς, το μιλιταριστικό αίσθημα μεταξύ Σέρβων αξιωματούχων για το Κοσσυφοπέδιο προφανώς αυξάνεται.
Μεταξύ της υποστήριξης του Ντόντικ στη Βοσνία και της υποστήριξης των Σέρβων του Κοσσυφοπεδίου, η Ρωσία απέδειξε με επιτυχία την ικανότητά της να εκμεταλλεύεται τις θρησκευτικές διαιρέσεις για να παγώνει και να εντείνει τις συγκρούσεις στα Βαλκάνια. Οι κακόβουλες δραστηριότητες της Ρωσίας στα Βαλκάνια πετυχαίνουν να εκνευρίσουν τη Δύση και να δυσφημήσουν τον εκδημοκρατισμό στα πληγέντα βαλκανικά κράτη. Καθώς το Κρεμλίνο αναζητά τρόπους να επιτεθεί εναντίον της Δύσης, η ανάμιξη στα Βαλκάνια θα συνεχίσει να χρησιμεύει ως ευκαιρία χαμηλού κινδύνου για τη Ρωσία να απειλήσει την ασφάλεια της Ευρώπης. Οι φιλορώσοι αξιωματούχοι στη Βοσνία και τη Σερβία θα συνεχίσουν να προωθούν τα ρωσικά περιφερειακά συμφέροντα με αντάλλαγμα διπλωματική υποστήριξη.
*Αυτό το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στις 2 Αυγούστου 2022.
Σημείωση: Τα σχόλια και τα άρθρα που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα εκφράζουν τους συντάκτες τους. Οι “Ανιχνεύσεις” τα δημοσιεύουν για να αποκτήσουν οι αναγνώστες τους μια σφαιρικότερη εικόνα της προσέγγισης των εξελίξεων απο διεθνή ΜΜΕ και πολιτικά κέντρα.
