Η πολιτική του Ιράν στον Καύκασο και την Κεντρική Ασία

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -
Dr. Brenda Shaffer, Ανώτερη Σύμβουλος Ενέργειας

Μεγάλο μέρος της ανάλυσης για την ιρανική εξωτερική πολιτική επικεντρώνεται τόσο στη θέση του Ιράν σε σχέση με τη Μέση Ανατολή όσο και στη διεκδίκηση της σιιτικής ισλαμικής ηγεσίας. Ωστόσο, μια πιο λεπτομερής εξέταση δείχνει ότι η εξωτερική πολιτική του Ιράν επικεντρώνεται επίσης προς τους γείτονές του, στα βόρεια, στον Καύκασο και την Κεντρική Ασία. Οι πολιτικές της Τεχεράνης απέναντι σε αυτά τα κράτη αποκαλύπτουν τον ρεαλιστικό πυρήνα της ιρανικής εξωτερικής πολιτικής, ειδικά σε σχέση με τη σύγκρουση Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν.

Η εξωτερική πολιτική του Ιράν προς τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία είναι συνυφασμένη με την εσωτερική του ασφάλεια, καθώς αρκετές από τις μεγάλες εθνοτικές ομάδες του Ιράν μοιράζονται δεσμούς με ομοεθνοτικές ομάδες σε αυτά τα κράτη. Το Ιράν και οι γείτονές του στην Κεντρική Ασία και τον Καύκασο χρησιμοποιούν υψηλό βαθμό κατακερματισμού της πολιτικής προκειμένου να αποκομίσουν ταυτόχρονα οφέλη και να αποτρέψουν την ανοιχτή σύγκρουση.

Πολλοί δυτικοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αναφέρονται στο Ιράν ως χώρα της Μέσης Ανατολής. Ωστόσο, το Ιράν διασχίζει τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία, έχοντας πάνω από τα μισά σύνορά του με κράτη της περιοχής. Ως εκ τούτου, οι εξελίξεις στην περιοχή μπορούν να επηρεάσουν άμεσα την ασφάλεια και τα βασικά συμφέροντα του Ιράν.

Οι επιτυχημένες πολιτικές έναντι του Ιράν θα λάβουν υπόψη τη σημασία της αλληλεπίδρασής του με τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία, και όχι μόνο με τη Μέση Ανατολή.

Τα γεγονότα στον Καύκασο και την Κεντρική Ασία επηρεάζουν άμεσα την ασφάλεια του Ιράν, όχι μόνο ως συνοριακής χώρας, αλλά μπορούν επίσης να προβληθούν στην εσωτερική πολιτική αρένα του Ιράν και να επηρεάσουν τη σταθερότητα του κυβερνώντος καθεστώτος.

Αυτό συμβαίνει επειδή οι εθνοτικές ομάδες στο Ιράν μοιράζονται δεσμούς με ομοεθνοτικές περιοχές – κυρίως το Αζερμπαϊτζάν και το Τουρκμενιστάν. Κατά συνέπεια, οι κύριοι παράγοντες στην πολιτική του Ιράν προς την περιοχή είναι αμυντικοί: αποτρέποντας τα γεγονότα στην περιοχή να επηρεάσουν αρνητικά την εθνική ασφάλεια και την εσωτερική πολιτική σκηνή.

Ενώ το ιρανικό καθεστώς δηλώνει επίσημα ότι η εξωτερική του πολιτική βασίζεται στην ισλαμική αλληλεγγύη, η Τεχεράνη σχεδόν πάντα θέτει τις πραγματικές ανησυχίες πάνω από τη θρησκευτική αδελφότητα, ειδικά στη στενή της γειτονιά. Η πολιτική του Ιράν στην περιοχή καθοδηγείται από την ρεαλιστική πολιτική.

Στις συγκρούσεις που διεξάγονται στην περιοχή, η Τεχεράνη τάσσεται κυρίως με τις μη μουσουλμανικές χώρες, την Αρμενία και τη Ρωσία, έναντι των μουσουλμανικών πλευρών.

Στην πραγματικότητα, ο στενότερος σύμμαχος του Ιράν στην περιοχή, η Αρμενία, έχει καταλάβει σχεδόν το είκοσι τοις εκατό του εδάφους του Αζερμπαϊτζάν που κατοικούν στην πλειοψηφία τους σιίτες, το οποίο είναι ο κύριος εχθρός του Ιράν στην περιοχή, παρά το γεγονός ότι μοιράζεται την κοινή σιιτική πίστη.

Το Ιράν εστιάζει τις πολιτικές του στον Καύκασο και την Κεντρική Ασία σε επίπεδο κράτους με κράτος με τις κυβερνήσεις της περιοχής. Ταυτόχρονα, διατηρεί μυστικούς δεσμούς με εκπροσώπους τοπικών ισλαμικών και εθνοτικών ομάδων που θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως μοχλός επιρροής στα κράτη της περιοχής.

Για παράδειγμα, το Ιράν χρηματοδοτεί τις ταξιαρχίες Huseynyun, οι οποίες στοχεύουν να ανατρέψουν την κυβέρνηση στη Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν και να διατηρήσουν τακτικές τηλεοπτικές και άλλες εκπομπές μέσων ενημέρωσης από το Qom.

Η Τεχεράνη μοντελοποιεί τις ταξιαρχίες Huseynyun σε άλλες πολιτοφυλακές που υποστηρίζει στη Μέση Ανατολή, όπως η Χεζμπολάχ στο Λίβανο.1

Το Ιράν προτιμά, ωστόσο, να προωθεί τους άμεσους δεσμούς του με τις κυβερνήσεις στην περιοχή και πρωτίστως ενεργοποιεί αυτούς τους άλλους μοχλούς επιρροής μόνο όταν χρειάζεται ένα εργαλείο για να εξαναγκάσει σε αλλαγή πολιτικής ορισμένα κράτη ή να απειλήσει να αποσταθεροποιήσει κυβερνήσεις που δεν συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις του Ιράν. Το Ιράν διατηρεί εξαιρετικά μεγάλες πρεσβείες και αριθμό διπλωματών στα κράτη της περιοχής, κάτι που βοηθά στη διευκόλυνση αυτής της παράνομης υποδομής. Αυτό το άρθρο θα εξετάσει τους κύριους παράγοντες που καθοδηγούν την πολιτική του Ιράν προς τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία.

Κύριοι Παράγοντες Εξωτερικής Πολιτικής
Η πολιτική του Ιράν στην περιοχή καθοδηγείται από πέντε βασικούς παράγοντες: Πρώτον, την εθνική ασφάλεια του Ιράν. Δεύτερον, την πρόληψη της αντικαθεστωτικής δραστηριότητας των μειονοτήτων του Αζερμπαϊτζάν και του Τουρκμενιστάν που έχει στο έδαφός του το Ιράν. Τρίτον, τις σχέσεις του Ιράν με τρίτα μέρη, κυρίως την Τουρκία και τη Ρωσία. Τέταρτον, τον ηγετικό ρόλο και την ολοκλήρωση του Ιράν στις περιφερειακές οδούς διαμετακόμισης, μεταφορών και εμπορίου ενέργειας. Πέμπτο και τέλος, οικονομικά οφέλη.

Άμυνα Πρώτα: Η εθνική ασφάλεια του Ιράν και η πρόληψη της εγχώριας αντικαθεστωτικής δραστηριότητας ομοεθνοτικών

Από την πρώτη μέρα μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, η Τεχεράνη θεώρησε την ανεξαρτησία των νέων κρατών στον Καύκασο και την Κεντρική Ασία ως δυνητικά απειλητική για την εθνική της ασφάλεια. Τα νέα μετασοβιετικά κράτη, τα περισσότερα με μουσουλμανική πλειοψηφία, δεν θεωρήθηκαν αντικείμενα εξαγωγής του Ισλάμ ή της επανάστασης, αλλά, μάλλον, ως πιθανές πηγές εθνο-εθνικισμού που θα μπορούσαν να προβληθούν στην εγχώρια αρένα του Ιράν. Το άρθρο του Tehran Times μετά τη σοβιετική κατάρρευση διατύπωσε ξεκάθαρα την ανησυχία του Ιράν ότι τα νέα γειτονικά κράτη θα μπορούσαν να αποτελέσουν πηγές εσωτερικής αστάθειας που θα μπορούσαν να επηρεάσουν το Ιράν:

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ ΤΗΣ ΤΕΧΕΡΑΝΗΣ ΕΙΝΑΙ Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ ΣΤΙΣ ΝΕΕΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΕΣ. ΟΙ ΑΣΤΑΘΕΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΣΕ ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΕΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΣΟΒΑΡΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΤΑ ΜΑΚΡΑ ΣΥΝΟΡΑ (ΠΑΝΩ ΑΠΟ 2.000 ΧΙΛΙΟΜΕΤΡΑ) ΠΟΥ ΜΟΙΡΑΖΕΤΑΙ ΤΟ ΙΡΑΝ ΜΕ ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΧΩΡΕΣ. ΞΕΝΕΣ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ Σ ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΕΣ, ΕΙΔΙΚΑ ΣΤΟ ΑΖΕΡΜΠΑΪΤΖΑΝ ΚΑΙ ΤΟ ΤΟΥΡΚΜΕΝΙΣΤΑΝ, ΜΕ ΤΕΛΙΚΟ ΣΤΟΧΟ ΤΗΝ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΔΙΑΦΩΝΙΩΝ ΜΕΤΑΞΎ ΤΩΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΩΝ ΑΥΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΙΡΑΝ.

Η εξωτερική πολιτική του Ιράν έναντι των γειτόνων του στον Καύκασο και την Κεντρική Ασία συνδέεται επίσης με εσωτερικά ζητήματα. Περισσότεροι από τους μισούς πολίτες του Ιράν είναι μη περσικής καταγωγής. Οι περισσότερες από τις κύριες εθνοτικές μειονότητες του Ιράν μοιράζονται δεσμούς με ομοεθνοτικές ομάδες στα συνοριακά κράτη: Αζερμπαϊτζάν, Τουρκμενιστάν, Τουρκία, Ιράκ, Αφγανιστάν και Πακιστάν. Τρεις από τις παραμεθόριες περιοχές του Ιράν –με το Ιράκ, την Τουρκία και το Πακιστάν– αποτελούν εστίες ασφαλείας με τον κοινό εθνοτικό παράγοντα να παίζει σημαντικό ρόλο. Η σύγκρουση μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν κατά καιρούς επεκτάθηκε και στο ιρανικό έδαφος.

Η πολιτική του Ιράν έναντι του Αφγανιστάν καθοδηγείται επίσης από ανησυχίες για την ασφάλεια. Η Τεχεράνη προωθεί πολλαπλά συμφέροντα στο Αφγανιστάν, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας και της ισχύος της μειονότητας των Σιιτών Χαζάρα και άλλων συμμάχων. Επιπλέον, η Τεχεράνη αγωνίζεται για επιρροή στην περιοχή Χεράτ, την οποία θεωρεί ως μέρος του ιστορικού μεγάλου Ιράν. Ωστόσο, πρωταρχικός στόχος της είναι να αποτρέψει εξελίξεις που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την εθνική της ασφάλεια, όπως οι αυξημένες προσφυγικές ροές προς το Ιράν.

Η Brenda Shaffer είναι μέλος ΔΕΠ της Ναυτικής Μεταπτυχιακής Σχολής των ΗΠΑ. Είναι επίσης ανώτερη σύμβουλος για την ενέργεια στο Ίδρυμα για την Άμυνα των Δημοκρατιών και ανώτερη συνεργάτης στο Παγκόσμιο Κέντρο Ενέργειας του Ατλαντικού Συμβουλίου στην Ουάσιγκτον, DC. Ακολουθήστε την στο Twitter @ProfBShaffer. Το FDD είναι ένα μη κομματικό ερευνητικό ινστιτούτο με έδρα την Ουάσιγκτον, DC που εστιάζει στην εθνική ασφάλεια και την εξωτερική πολιτική.

Σημειώσεις
Για περισσότερα σχετικά με την εθνοτική πολιτική στο Ιράν και τη σύνδεση με τους δεσμούς των εθνοτικών ομάδων με τη Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν και το Τουρκμενιστάν, βλ. Brenda Shaffer, Iran is more than Persia, Foundation for Defense of Democracies μονογραφία, Απρίλιος 2021. (https://www .fdd.org/analysis/2021/04/28/iranis-more-than-persia) και Brenda Shaffer, Iran is more than Persia: Ethnic Politics in Iran Berlin: De Gruyter, 2022. Για περισσότερα σχετικά με το θέμα του πραγματισμού του Ιράν , βλέπε: Brenda Shaffer, «Η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν: Είναι αλήθεια;» στο Shaffer, Limits of Culture: Islam and Foreign Policy, Cambridge, MA: MIT Press, 2006.

fdd.org

spot_img

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,800ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα