Νίκος Χ. Βαρσακέλης Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης [email protected]
Πριν από λίγες μέρες, γιορτάσαμε την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον Οθωμανικό ζυγό. Από την απελευθέρωση, η Ελλάδα βάδισε με μια συνεχή διαμάχη μεταξύ δύο «Ελλάδων»: Την Ελλάδα της συντήρησης και την Ελλάδα της προόδου. Η Ελλάδα της συντήρησης περιλαμβάνει τις ομάδες συμφερόντων που προσπαθούν να διατηρήσουν τα προνόμια τους και συνεπώς δεν ενδιαφέρονται και μάλιστα παρεμποδίζουν οποιαδήποτε προσπάθεια για αλλαγή, που ενδεχομένως θα μεταβάλει τον χάρτη των συμφερόντων εις βάρος τους όμως θα βελτιώσει το επίπεδο όλης της χώρας. Η Ελλάδα της προόδου περιλαμβάνει τις ομάδες συμφερόντων που αναμένεται να βελτιώσουν την θέση τους με την αλλαγή και η αλλαγή αυτή όμως θα βελτιώσει συνολικά το βιοτικό επίπεδο της χώρας.
Η πρώτη μάχη μεταξύ των δυο «Ελλάδων» δίνεται αμέσως μετά την απελευθέρωση. Η μια Ελλάδα, του Καποδίστρια, περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τους Έλληνες της διασποράς και τους Φαναριώτες που ήλθαν στην Ελλάδα. Η άλλη Ελλάδα περιλαμβάνει τις ομάδες συμφερόντων που αντιπροσώπευαν οι υπέρμαχοι της διατήρησης τους προϋπάρχοντος status quo, με κύριους εκπροσώπους την προτεραία «άρχουσα» τάξη όπως οι Μαυρομιχαλαίοι κ.α. Η δολοφονία του Καποδίστρια οδηγεί στην επικράτηση των ομάδων συμφερόντων της συντήρησης και της διατήρησης ενός παραγωγικού μοντέλου που ήταν συνέχεια αυτού των τελευταίων δεκαετιών της Οθωμανικής κυριαρχίας. Η συνήθης άσκηση της πολιτικής από το Ελληνικό κράτος είχε χαρακτήρα ιδιαίτερα λαϊκίστικό, με κύριο εκπρόσωπο τον Θ. Δηλιγιάννη. Όπως φαίνεται στο διάγραμμα, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, ως δείκτης του βιοτικού επιπέδου της χώρας, αυξήθηκε πολύ αργά, μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης από το 1833 έως το 1910 1,1%.
Στα τέλη του 19ου αιώνα, ο λαϊκισμός οδηγεί αφενός μεν στις εθνικές χρεωκοπίες και αφετέρου στην ήττα του 1897. Η περίοδος της πολιτικής αστάθειας των αρχών του 20ου αιώνα και η αρνητική εικόνα που έχει σχηματίσει η Ελληνική κοινωνία για τον πολιτικό λαϊκισμό οδηγούν τελικά στην επικράτηση της Ελλάδας της προόδου και των επιλογών για την μεταρρύθμιση του κράτους και της οικονομίας. Η προοδευτική Ελλάδα εκπροσωπείται από τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Το μεταρρυθμιστικό κύμα μεταβάλει ραγδαία την παραγωγική δομή της Ελληνικής οικονομίας, με συνέπεια την απογείωση της Ελληνικής οικονομίας μετά το 1910. Παρά τους πολέμους της δεκαετίας του 1910, την μικρασιατική καταστροφή και την εισροή εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων και την κρίση του 1929, η Ελλάδα αναπτύχθηκε με μέσο ετήσιο ρυθμό 3,3% μέχρι την έναρξη του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου.
Η λήξη του πολέμου βρίσκει τη χώρα με σημαντική μείωση του εισοδήματος και υπερπληθωρισμό. Η νέα δραχμή εισάγεται στα τέλη του 1944 και χάνει μέσα σε λίγα χρόνια την αξία της κυρίως λόγω των συνθηκών που επικρατούν στην χώρα, όπως ο εμφύλιος αλλά και η λαϊκίστική άσκηση της οικονομικής πολιτικής, όπως πολύ γλαφυρά παρουσιάζεται στις διαφορές εκθέσεις της εποχής και ειδικά στην περίφημη έκθεση του απεσταλμένου της κυβέρνησης των ΗΠΑ, P. Porter. Στην χώρα πάλι παλεύουν οι δύο Ελλάδες, αυτή που βλέπει ότι το μέλλον της χώρας απαιτεί αναδιάρθρωση της παραγωγής και αυτή της συντήρησης. Το μεταρρυθμιστικό μέτωπο εκπροσωπείται αρχικά από τον Γ. Καρτάλη υπουργό οικονομικών της Κυβέρνησης Πλαστήρα, ο οποίος πρώτος έθεσε τη βάση για την σταθεροποίησης της οικονομίας και τον Σ. Μαρκεζίνη, ο οποίος με την υποτίμηση του 1953 και την αναπροσαρμογή της δραχμής, με το «κόψιμο» τριών μηδενικών, έθεσε τις τελικές βάσεις για ένα σταθερό μακροοικονομικό περιβάλλον. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είναι η ηγετική φυσιογνωμία του προοδευτικού οικονομικού μοντέλου που συνδυάζει την σταθερότητα του νομίσματος, για την προστασία των φτωχότερων στρωμάτων του πληθυσμού, με μέτρα πολιτικής για την ταχεία βιομηχανική, αγροτική και κοινωνική ανάπτυξη. Από το 1950 μέχρι την πρώτη κρίση του πετρελαίου ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης της χώρας ήταν 6,1%.
H δικτατορία ανακόπτει αυτή την πορεία εκσυγχρονισμού της χώρας και σε συνδυασμό με τις δύο κρίσεις, του πετρελαίου και των πρώτων υλών, επιβραδύνεται ο εκσυγχρονισμός των παραγωγικών δομών. Στην συνέχεια, η οικονομική πολιτική της πρώτης οκταετίας του ΠΑΣΟΚ και η πολιτική αστάθεια στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και των αρχών της δεκαετίας του 1990, οδήγησαν σε επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ να αυξάνει μόλις κατά 1,4% ετησίως.
Η εικοσαετία της μακροοικονομικής αστάθειας με τους χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, τον υψηλό πληθωρισμό και τα υψηλά επιτόκια φαίνεται να εξάντλησαν την κοινωνία η οποία αναζήτησε την πορεία του εκσυγχρονισμού και την ταχύτερη σύγκλιση προς τα αναπτυγμένα κράτη της Ευρώπης. Το 1994, ο Ανδρέας Παπανδρέου δίνει το σύνθημα για ένταξη στον σκληρό πυρήνα της ΕΕ και ο Κώστας Σημίτης στην συνέχεια αναλαμβάνει αυτήν την πορεία. Αποτέλεσμα από το 1993 έως το 2010, η μέση ετήσια αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ ανήλθε σε 2,4%. Το θετικό μέλλον απαιτούσε όμως σημαντικές μεταρρυθμίσεις και τόσο ο Κ. Σημίτης όσο και ο Γ. Αλογοσκούφης βρήκαν απέναντι τους σημαντικές ομάδες συμφερόντων (ακόμη και μέσα στα κόμματα τους) που τελικά δεν επέτρεψαν την εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου μεταρρυθμιστικού προγράμματος που θα οδηγούσε την Ελλάδα στην πλήρη ένταξη της στις αναπτυγμένες χώρες του πλανήτη. Αντίθετα φτάσαμε στην χρεωκοπία!
Συμπέρασμα. Η χώρα γνωρίζει ταχεία οικονομική και κοινωνική πρόοδο όταν αναλαμβάνουν την εξουσία σημαντικές μεταρρυθμιστικές προσωπικότητες, ενώ αντίθετα ο λαϊκισμός στην οικονομική και κοινωνική πολιτική επιβραδύνει την οικονομική πρόοδο και στο παρελθόν οδήγησε σε χρεωκοπία.
Σήμερα ποια Ελλάδα θα κερδίσει;
Η αφέλεια των πανεπιστημιακών μας τσακίζει κόκκαλα. Και το «δημοκρατικό» τους θράσος να πλασάρονται για «διαμορφωτές της κοινής γνώμης», απερίγραπτο.
Τι γλυκούλικα διχαστικό το συμπέρασμα για την κακή και την καλή Ελλάδα!
Και τι συγκινητικό το γλαφυρό ιστορικό με ήρωες όπως ο Σημίτης και ο Αλογοσκούφης που «βρήκαν απέναντί τους τις ομάδες συμφερόντων»! Τι σύμπτωση μάλιστα ! Την ώρα που βλέπουμε τα νέα αγκαλιάσματα του Σημίτη και των περί αυτόν με τον Σκάι και την Καθημερινή…
Τυχαίο; Δεν νομίζω. Η συνέντευξη Σημίτη εντάσσεται στις απανωτές κινήσεις προώθησης του νέου σχεδίου των «καλών» της Διαμαντοπούλου όπως πχ με τη νέα προβολή του Αλέκου Παπαδόπουλου, τη νέα επίθεση κατά Στουρνάρα και το νέο συγγραφικό εγχείρημα Παπαχελά για την ανάγκη να γίνεται η δουλειά με «προοδευτικό» προσωπείο, αφού τέτοια θέλει η πλειοψηφία των Ελλήνων.
Ανάμεσα στη συντηρητική και την προοδευτική Ελλάδα, πάντα η Ελλάδα του Συστήματος, η επιτήδεια…Αυτή που παραλύει τη σκέψη μας κατηγορώντας τους άλλους για λαϊκισμό, που φέρνει στην πατρίδα μας τον «εκσυγχρονισμό» με κάθε μέσο που ισοπεδώνει τα πάντα. Να μην ξεχνάμε την εκπομπή για τους σημαντικότερους Έλληνες που εξομοίωνε τον Σωκράτη και τον Μέγα Αλέξανδρο με δικτάτορες και ποδοσφαιριστές….
Αυτό που λέει η Μαρία.
Όποιος έχει το μαχαίρι έχει και το καρπούζι.
Ακόμα και τις περιώνυμες ομάδες συμφερόντων, τις έχει το ίδιο σύστημα θεσμοθετημένες για να παίζουν ρόλους προωθώντας παράλληλα τα συμφέροντά τους.
Καμία σχέση με την κοινωνία.
Επιπλέον, θα παρουσίαζε ενδιαφέρον να λεχθεί πως γιγαντώθηκε το χρέος.
Οι σοβαροφανείς “μεταρρυθμιστικές” πολιτικές, απλώς κατήργησαν την κοινότητα και με εύσχημους τίττλους “Καποδίστριας”,”Καλλικράτης”) μετέφεραν τον υδροκεφαλισμό του κράτους στην περιφέρεια.
Η περιφέρεια αποδιοργανώθηκε πλήρως αντί να διαμορφωθεί μια σοβαρή περιφερειακή πολιτική.
Οι εκθέσεις για τον δείκτη διαφθοράς στους ΟΤΑ πήραν “φωτιά” και αυτές οι αντιλήψεις των ελίτ, περί “καλού” και “κακού λαού” είναι για το θεαθήναι.
Ξέρω εκτρωματικό παράδειγμα συνένωσης πρώην κοινοτήτων ..εντελώς ανεδαφικής ,που όλως τυχαίως ευνόησε το πασόκ εκείνη την εποχή στην περιοχή αναφοράς, αλλά και η διαφθορά, η κακοδιοίκηση η κατάχρηση εξουσίας υπήρξαν καθημερινά φαινόμενα.
Μια πρακτική που είναι αλήθεια η ΝΔ του σημερινού ΠτΔ δεν παρέλειψε να διατηρήσει και ενισχύσει παράλληλα με ένα σύστημα πελατειακού εκφαυλισμού της δημόσιας διοίκησης, όπου αντί εξετάσεων στο κράτος εισήχθη η …μοριοδότηση (ξέρουμε καλά “τι” είδους κεκτημένα δικαιώματα διαμορφώθηκαν εκεί από τις νομενκλατούρες).
Επομένως, από μεγάλα λόγια και μετατόπιση ευθυνών χορτάσαμε.
Η χώρα χρειάζεται Καποδίστριες και όχι “καποδίστριες”.
Η δικαιοσύνη Τερτσέτηδες, Πολυζωίδηδες κοκ…
Αλλά για να ευδοκιμήσουν τέτοιες πολιτικές και θεσμικές συμπεριφορές οφείλει να αλλάξει το κακώς εννοούμενο ελιτίστικο πολιτικό σύστημα και η στρεβλή αντίληψη του ‘εκσυγχρονισμού’ και της ‘μεταρρύθμισης’, που απολήγουν στην μετατροπή της χώρας σε χώρο.
μισό λεπτό,
νά φωνάξω τήν Αλλαγίτσα…
Όταν η βιωματική εμπειρία ως συσσωρευμένο απόθεμα που οδηγεί στην γνώση, πηγαίνει, η κομματική στενομυαλιά και η “χθεσινή” παντογνωσία έρχεται (και παρέρχεται).
Όταν πήγαινα εσύ ερχόσουν.
Ασχολήσου με κανέναν άλλο γιατί δεν σχολιάζω εδώ για να δώσω εξετάσεις “επάρκειας” σε κανέναν…
πουλιά στόν αέρα, πιάνεις
παντειότροπος Γιώργης γιά π.τ.δ.,
λέω
ενεργείς ως ένα ανθρωπάκι που θυμίζει χαφιεδίσκους των απλών ελληνικών ταινιών.
Δεν με νοιάζει κανένα πρόσωπο, δεν αντιμετωπίζω έτσι (με φθόνο, συμπάθειες ή αντιπάθειες) πρόσωπα που φέρουν δημόσιο λόγο, και δεν έχω (όπως εσύ) ανησυχία για την προσωπική εξέλιξη κανενός.
Αυτά είναι δικά σου ψυχολογικά διλήμματα, που δεν ανήκουν στον δικό μου κόσμο, και τρόπο σκέψης.
παλιών ελληνικών ταινιών