Ρωσοφοβία: το όπιο της Δύσης

Το πρωτοσέλιδο της γαλλικής Λιμπερασιόν στις 28 – 11- 2016, όταν ο δεξιός υποψήφιος για την Προεδρία Φρανσουά Φιγιόν ανακοίνωσε ότι στο πρόγραμμά του προβλέπονται συνομιλίες με τη Ρωσία: “O Πούτιν χρίει βασιλιάδες; “. Τι ήταν να το πει;

[Ένα φάσμα – για να θυμηθούμε και τον Μαρξ – πλανάται πάνω από τη Δύση που ακούει στο όνομα Ρωσία, άλλοτε με αφορμή πραγματικά περιστατικά – προσάρτηση Κριμαίας –και άλλοτε με σκηνοθετημένα: παρέμβαση στις αμερικανικές εκλογές υπέρ του Τραμπ, Μπρέξιτ, μέχρι και ‘’δολοφονίες’’ δημοσιογράφων που νεκρανασταίνονται! Δέσμια της Δύσης η Ελλάδα προσχώρησε σ’ αυτή την ψύχωση, αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις στα εθνικά μας θέματα. Ο Ιωακείμ Ιμάντ, επικεφαλής του ομίλου ”Κριτική του ευρωπαϊκού λόγου”, με σπουδές στις διεθνείς σχέσεις και τη συγκριτική λογοτεχνία, ρίχνει φως σε αυτή την αναβίωση του ψυχρού πολέμου, μέσω της Figaro. Ε.Δ.Ν.]

Στο κινηματογραφικό έργο “Ο άνθρωπος της Μαντζουρίας”, ένα αριστούργημα του αμερικανικού σκηνοθέτη Τζων Φρανκενχάιμερ, που προβλήθηκε το 1962, οι σοβιετικοί εμπειρογνώμονες στήνουν μια ύπουλη μηχανορραφία για να αποσταθεροποιήσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες και να θριαμβεύσει στις ΗΠΑ η κομμουνιστική ιδεολογία. Απελευθερώνουν τον Ρέιμοντ Σώου, έναν Αμερικανό στρατιώτη που πολεμούσε στην Κορέα, και καταφεύγουν στην ύπνωση και τα ναρκωτικά για να τον καταστήσουν εξαρτώμενο και να τον ωθήσουν να δολοφονήσει τον αμερικανικό πρόεδρο. Αυτή η ταινία αποκαλύπτει βαθιά την αντιρωσική παράνοια που κατείχε την Αμερική, ακριβώς μόλις είχε αφήσει πίσω της το κυνήγι των μαγισσών του γερουσιαστή Mακ Κάρθυ.

Δύο μέτρα και δύο σταθμά

Παρά την ιστορική καμπή του τέλους του ψυχρού πολέμου, οι ανησυχίες για τη Ρωσία παραμένουν και εποχή μάλλον δεν δικαιώνει τις προσδοκίες μας. Στον κυρίαρχο λόγο, η Ρωσία παρουσιάζεται πολύ συχνά ως δύναμη με πολλά πλοκάμια, πάντα με τάση να συνωμοτεί ενάντια στις εύθραυστες και κουρασμένες δυτικές δημοκρατίες. Το θέμα των υποτιθέμενων παρεμβάσεων της Μόσχας προκύπτει συνεχώς και οι κατηγορίες αφθονούν: υποστήριξη στον Ντόναλντ Τραμπ, συμβολή στη νίκη της Brexit και την άνοδο των αποσχιστικών τάσεων στην Καταλονία, παρεμβολές στη γαλλική προεδρική εκστρατεία σε βάρος του Εμμανουήλ Mακρόν, κ.λπ. Μετά τη δημοσίευση μιας μελέτης από την ΜΚΟ DisinfoLab ΕΕ, για την περίπτωση Μπεναλά το… κύμα επεκτάθηκε και στη Γαλλία. Όλες οι αισχρότητες που χτυπάνε τις δυτικές ελίτ και τη νεοφιλελεύθερη τάξη θα ήταν έτσι αποτέλεσμα ιδιαίτερα ύπουλων ρωσικών χειρισμών.

Μόνο αφελείς θα μπορούσαν να αρνούνται την ύπαρξη δικτύων ρωσικών επιρροών στην Ευρώπη ή στις Ηνωμένες Πολιτείες. Θα ήταν μάλιστα και παράλογο, μιας και όλες οι μεγάλες δυνάμεις βασίζονται στην ‘’ήπια δύναμή’’ τους για να υπερασπιστούν τα ζωτικά τους συμφέροντα στο εξωτερικό και  καταφεύγουν σε διάφορες ενέργειες για το σκοπό αυτό. Το πρόβλημα δεν βρίσκεται εκεί.

Βρίσκεται πρωτίστως στο γεγονός ότι οι αντανακλαστικές κατηγορίες εναντίον της Ρωσίας είναι συχνά ανέντιμες. Η ικανότητα της Ρωσίας να επηρεάζει και, γενικότερα, η ισχύς της, μόνιμα υπερτιμώνται από τις δυτικές ελίτ. Αγνοούν πλήρως τα όρια της Ρωσίας: έναν στρατιωτικό προϋπολογισμό σχεδόν δέκα φορές χαμηλότερο από αυτόν του ΝΑΤΟ, δημογραφική παρακμή, ανεπαρκώς διαφοροποιημένη οικονομία και υπερβολικά εξαρτώμενη από υδρογονάνθρακες κ.λπ. Η Ρωσία δεν έχει ούτε τις ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες που της αποδίδονται συχνά ούτε τα μέσα για αυτές τις φιλοδοξίες. Εφαρμόζει μια πολιτική υπεράσπισης των συμφερόντων της στις χώρες που την περιβάλλουν και θέλει να αποτελέσει εξισορροπιστική δύναμη στην τρέχουσα διεθνή τάξη. Άλλες χώρες προχωρούν πολύ περισσότερο από ό, τι αυτή στις παρεμβάσεις τους στο εξωτερικό, όταν θεωρούν ότι η κατεύθυνση που ακολουθεί αυτή ή η άλλη κυβέρνηση είναι αντίθετη προς τα συμφέροντά τους και δεν υποχωρούν μπροστά σε τίποτα, ακόμη και μπροστά στο διεθνές δίκαιο. Τα παραδείγματα της εισβολής στο Ιράκ και της ανατροπής του Καντάφι στη Λιβύη το έχουν απέδειξαν πολύ καλά. Αλλά η δύναμη των δύο μέτρων και δύο σταθμών είναι τέτοια που οι δυτικές ελίτ τείνουν μάλλον να κλείνουν τα μάτια σε ορισμένες χώρες παρά στη Ρωσία.

Εάν επικεντρωθούμε, παράδειγμα, στην τελευταία αμερικανική προεδρική εκστρατεία, είναι λογικό να πιστεύουμε ότι η Ρωσία ενδιαφερόταν για τη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ. Το σχέδιό του να εμβαθύνει και να ειρηνεύσει τις ρωσοαμερικανικές σχέσεις ήταν τελείως αντίθετο με την έκδηλη εχθρότητα που έδειξε η Χίλαρι Κλίντον εναντίον της Μόσχας. Ορισμένα ρωσικά δίκτυα σίγουρα εργάστηκαν για τη νίκη του Ρεπουμπλικανικού υποψηφίου, αλλά αυτό είχε μικρή επίπτωση στο τελικό αποτέλεσμα. Τίποτα που να δικαιολογούσε σε καμία περίπτωση το πολιτικό και μιντιακό βάρος που έλαβε η υπόθεση. Όπως επισημαίνει ο ερευνητής François-Bernard Huyghe, η μόνη συνέπεια της εξάπλωσης των υποτιθέμενων «ψεύτικων ειδήσεων» κατά της Κλίντον ήταν να αποφασίσουν οριστικά την εκλογική του προτίμηση ψηφοφόροι που σε κάθε περίπτωση ήταν ήδη σε ρήξη με το αμερικανικό κατεστημένο και την υποψήφια των Δημοκρατικών.

Πρωτόγονη ρωσοφοβία

Στην περίπτωση της υπόθεσης Μπεναλά, οι αντιδράσεις ορισμένων πολιτικών που κατηγόρησαν τη Ρωσία, ακολουθώντας την κεντροδεξιά ομάδα “Act”, ήταν τόσο επιθετικές ώστε η EU DisinfoLab, η βελγική ΜΚΟ που ανακίνησε την υπόθεση, σε μια οριστική μελέτη, αναγκάστηκε να μην επιμείνει τόσο στα αρχικά της συμπεράσματα και να εξηγήσει ότι δεν είχε αποδείξεις οργανωμένης παρέμβασης.

Σε τέτοιες συγκεχυμένες καταστάσεις, η στρατηγική να κατηγορούμε το Κρεμλίνο για όλα τα δεινά που υπονομεύουν τις «φιλελεύθερες δημοκρατίες» είναι εξαιρετικά επικίνδυνη. Αυτή η προδιάθεση συχνά στοχεύει, με τη βοήθεια μιας ορισμένης οπτικής γωνίας ανάλυσης της πραγματικότητας, να απαλλάξει τις ελίτ από τα λάθη τους και να αποφύγει να αναρωτηθούμε για τις συνέπειες των πολιτικών επιλογών κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών. Το Brexit, για παράδειγμα, προέρχεται από πολύ βαθιά προβλήματα εγγενή στη βρετανική κοινωνία και τη δομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης: εξαθλίωση της μεσαίας τάξης και δυσαρέσκεια για τις ανισότητες, πολιτισμική ανασφάλεια και σύγχυση από τη μετανάστευση, βούληση ανάκτησης της πολιτικής ανεξαρτησίας σε ένα έθνος που χτίστηκε γύρω από την κυριαρχία του Κοινοβουλίου, κ.λπ. Εξηγώντας το μέσω του πρίσματος των ρωσικών ελιγμών δείχνουμε  εκπληκτική ανηθικότητα.

Αυτή η πρωτόγονη ρωσοφοβία θέτει τελικά ένα τελευταίο μείζον πρόβλημα, διότι δικαιολογεί την εκ νέου επίθεση σε μια ελευθερία έκφρασης που ήδη έχει θρυμματιστεί πολύ στη Γαλλία τα τελευταία σαράντα χρόνια. Το νομοσχέδιο για τις ψευδείς ειδήσεις, για παράδειγμα, προβλέπει, στο τρίτο άρθρο του,  στο Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο να τιμωρεί, κυρίως με αφαίρεση αδειών, τα ξένα μέσα ενημέρωσης που ασκούν «παραπληροφόρηση». Είναι προφανές ότι το μέτρο αυτό δεν στοχεύει το  al-Jazeera, αλλά το RT και το Radio Sputnik, δηλαδή τα μέσα ενημέρωσης που επιδοτούνται από το Κρεμλίνο, με τα οποία ο Εμμανουέλ Mακρόν έχει προσωπική διαμάχη. Ο Γάλλος πρόεδρος τα κατηγορεί ότι είχαν όντως συνωμοτήσει για να αποτρέψουν την άνοδό του στην εξουσία. Έτσι, λόγω μιας αντιρωσικής παράνοιας και στο όνομα μιας έννοιας «ψεύτικων ειδήσεων» με εξαιρετικά ασαφή περιγράμματα, επιτίθενται στο οικοδόμημα που επιτρέπει τον δημοκρατικό διάλογο και την άσκηση των θεμελιωδών ελευθεριών. Αν και η πραγματικότητα ποτέ δεν  κατανοείται από μία μοναδική οπτική γωνία, διαφωνίες για τα γεγονότα και την ερμηνεία τους χρησιμεύουν ως πρόσχημα σε όσους ασκούν την εξουσία να ενοχοποιούν μια κοσμοθεωρία ή να αποκλείουν έναν ιδεολογικό αντίπαλο. Η πολιτική καταντά έτσι αγώνας μεταξύ του στρατοπέδου της αλήθειας, του γνωστού «κύκλου της λογικής» του Aλαίν Μινκ και των πλήθους που χειραγωγείται από τη Μόσχα και ευρύτερα από τους λαϊκιστές και ένοχους επειδή δεν ψήφισαν σωστά.

‘’Θα σας στερήσουμε τον εχθρό’’

Αυτό το τελευταίο σημείο είναι θεμελιώδες, διότι η σχεδόν συστηματική ρωσοφοβία που εκδηλώνεται σήμερα στη Δύση μας λέει ότι η πολιτική έχει γίνει μια μανιχαϊκή αντιπαράθεση μεταξύ του ανθρωπισμού και των εχθρών του. Αποδίδοντας στη Ρωσία τα χαρακτηριστικά του κακού στην χημικά καθαρή του μορφή σημαίνει ότι αρνούμαστε τόσο την ουσία της πολιτικής όσο και το γεγονός ότι η ένταση μεταξύ καλού και κακού εκδηλώνεται παγκόσμια. Ισως ο Ρώσος στοχαστής, Αλεξάντερ Σολτζενίτσιν, καταγράφει καλύτερα τους κινδύνους αυτής της παρέκκλισης στο έργο του Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ: «Λίγο και λίγο, ανακάλυψα ότι η διαχωριστική γραμμή μεταξύ καλού και κακού δεν χωρίζει κράτη ή τάξεις ή κόμματα, αλλά περνάει από την καρδιά κάθε ανθρώπου και ολόκληρης της ανθρωπότητας ».

Όσοι αρνούνται την πολυπλοκότητα του κόσμου, από ειλικρινή ανησυχία για το μέλλον του φιλελευθερισμού στις κοινωνίες τους ή από αδυναμία ανοχής του γεγονότος ότι η Ρωσία έχει ανακάμψει μετά τον διαμελισμό της ΕΣΣΔ, δεν εξυπηρετούν τη δημοκρατική αντιπαράθεση που ισχυρίζονται ότι υποστηρίζουν. Την αποτρέπουν και άρα συμβάλλουν να γίνει πιο σκοτεινή η  πραγματικότητα.

Το 1991, ο διπλωματικός σύμβουλος του Γκορμπατσόφ, Γκεόργκι Αρμπάτοφ είχε προειδοποιήσει τους Δυτικούς με την ακόλουθη πρόβλεψη: “Θα σας προσφέρουμε τη χειρότερη υπηρεσία, θα σας στερήσουμε τον εχθρό!” Ο Αρμπάτοφ έκανε λάθος. Ο ρωσικός εχθρός είναι ακόμα παρών. Όπως και η συνωμοσία, αλλά όχι πάντα εκεί που την περιμένουμε.

Mετάφραση: Ευάγγελος Δ. Νιάνιος

Πηγή: http://www.lefigaro.fr/vox/politique/2018/08/09/31001-20180809ARTFIG00172-bots-russes-dans-l-affaire-benalla-en-finir-avec-la-russophobie-pavlovienne.php