Πόση είναι αυτή τη στιγμή η έκταση που έχει καταλάβει η Ρωσία στην Ουκρανία μετά από ένα -και πάνω- μήνα μαχών, καθώς οι εχθροπραξίες να ξεκίνησαν στις 24 Φεβρουαρίου; Οι χάρτες που κυκλοφορούν έχουν αρκετές διαφορές μεταξύ τους. Για παράδειγμα η απεικόνιση που χρησιμοποιείται αρκετά στα δυτικά ΜΜΕ, είναι αυτή του αμερικανικού think tank Institute for the Study of War, το οποίο κάνει καθημερινή ανανέωση.

Επίσης πολύ καλή απεικόνιση και με εντοπισμό στρατιωτικών μονάδων κάνει ο χρήστης Jomini of the West, στο Twitter που συλλέγει στοιχεία και από τις δύο πλευρές, με επίσης ημερήσια ανανέωση.

Πριν λίγες μέρες όμως είχαμε και χάρτες από τη ρωσική πλευρά όταν έγινε ενημέρωση προς τα ΜΜΕ με τονισμό μάλιστα ότι «έχει ολοκληρωθεί η πρώτη φάση των επιχειρήσεων».

Εμείς κάναμε το εξής: Με χρήση των Google Maps ολοκληρώσαμε μια -όσο το δυνατόν πιο προσεκτική- εμβαδομέτρηση των εκτάσεων, ξεκινώντας από εκείνες που η ίδια η Ρωσία καταγράφει πως έχει καταλάβει. Τονίζουμε το εξής, πως καμία από τις απεικονίσεις που κυκλοφορούν δεν τη θεωρούμε πλήρη, καθώς ανάλογα την πλευρά και την πληροφόρηση, εμπόλεμες ζώνες θεωρούνται ότι έχουν καταληφθεί ενώ μπορεί να είναι αμφισβητούμενες, ή να υπάρχουν στα μετόπισθεν ουκρανικοί θύλακες αντίστασης. Επίσης κάποιοι χάρτες εμφανίζουν ζώνες με διαφορετικές σημάνσεις όπως π.χ. «ρωσική προώθηση» υπονοώντας πάλι πως δεν είναι εκεί ολοκληρωτικός ο έλεγχος. Συν βέβαια την όποια παραπληροφόρηση κυκλοφορεί, άθελα ή δόλια.

Τι έδειξε η δική μας μέτρηση; Πως οι Ρώσοι φαίνεται να έχουν καταλάβει κάπου 97.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα της Ουκρανίας. Το νούμερο αυτό το δίνουμε με επιφύλαξη αλλά τελικά δεν διαφέρει σημαντικά από άλλες απεικονίσεις, καθώς οι διαφορές μεταξύ χαρτών εντοπίζονται κυρίως μεταξύ βορρά και νότου (π.χ. η απεικόνιση του Institute for the Study of War δείχνει μεγαλύτερη έκταση στο νότο, αλλά μικρότερη στο βορρά), που όμως σε μεγάλο βαθμό εξισορροπούνται μεταξύ τους. Για απλοποίηση τα 97.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα που εμείς μετρήσαμε, θα τα στρογγυλοποιήσουμε στα 100.000.

Σε τι αντιστοιχεί αυτή η έκταση; Η Ουκρανία είναι συνολικά 603.548 τετραγωνικά χιλιόμετρα αλλά από αυτά η Ρωσία, ήδη από το 2014, ήλεγχε την Κριμαία και τις περιοχές στο Ντονμπάς που είχαν αποσχισθεί. Αυτές -μαζί- είναι σχεδόν 42.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Άρα η Ουκρανία το 2022 πριν την ρωσική εισβολή, ουσιαστικά ήλεγχε κάπου 561.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα της έκτασης της.

Οπότε η Ρωσία μετά από ένα μήνα μαχών έχει καταλάβει (περίπου) το 17,8% της Ουκρανίας. Τονίζουμε ξανά πως αυτό το 17,8% αφορά την έκταση που ήλεγχε το Κίεβο μετά το 2014. Στο σύνολο όμως της χώρας, τα 100.000 τ.χλμ. υπό κατάληψη είναι 16,6%, ενώ άλλο ένα 7% είναι Κριμαία-Ντονμπάς, συνολικά δηλαδή το 23,6%.

Αν και 100.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα δεν είναι καθόλου λίγα (η έκταση αντιστοιχεί στα ¾ της Ελλάδας) το ποσοστό παραμένει “λογικό” καθώς η Ουκρανία είναι πράγματι μια αχανής χώρα, η δεύτερη μεγαλύτερη στην Ευρώπη, με πρώτη βέβαια την απέραντη Ρωσία.

Ένα δεύτερο αξιοσημείωτο είναι πως παρά τις μεγάλες και αιματηρές μάχες ο εισβολέας Ρωσία δεν έχει ακόμη καταφέρει να καταλάβει μεγάλες πόλεις. Προς το παρόν έχει μπει στη Χερσώνα (290.000 κάτοικοι), στη Μαριούπολη (400.000), στη Μελιτόπολη (150.000) και το Μπερντιάνσκ (110.000) αλλά παραμένει να πολιορκεί το Χάρκοβο (1,4 εκατομμύρια), το Σούμι (260.000), το Τσερνίχιβ (280.000) και βέβαια το Κίεβο (2,9 εκατομμύρια), από όπου πλέον φαίνεται πως υποχωρεί λαμβάνοντας αμυντικές θέσεις στην περιφέρεια του.

Πως μπορεί κανείς να αποτιμήσει αυτή την κατάληψη εδάφους; Η οικονομική σημασία του είναι σημαντικότερη της έκτασης, καθώς περιλαμβάνει ζώνες αρκετά υψηλών εισοδημάτων. Μιας και η Ουκρανία είχε την βιομηχανική της ζώνη περισσότερο συγκεντρωμένη στα ανατολικά, με τα δυτικά να είναι κυρίως αγροτικής ανάπτυξης.

Ακόμη η απαράδεκτη ρωσική εισβολή έχει καταστρέψει ή αναστείλει τις εργασίες πολλών κορυφαίων ουκρανικών εταιριών ή και έχει προκαλέσει σημαντικές ζημιές στις εγκαταστάσεις τους. Ενδεικτικά στην περιοχή του Κιέβου έχει έδρα η αεροδιαστημική Antovov, η ενεργειακή Naftogaz και η Ukrnafta, η Ukrainian Automobile (η παλαία ZAZ), η τηλεπικοινωνιών Ukrtelecom, η τροφίμων Roshen, όλες οι μεγάλες τράπεζες της χώρας και οι ασφαλιστικές, όπως και πολλές αμυντικές εταιρίες του ομίλου Ukroboronprom. Στη Μαριούπολη είναι η μεταλλουργία Azovstal, στη Ζαπορίζια η Motor Sich (που παράγει κινητήρες αεροσκαφών, και για τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη), η μεταλλουργία Zaporizhstal, επίσης ένα εργοστάσιο της ΖΑΖ, στο Μικολάιφ η λιπασμάτων Nibulon και βέβαια τα μεγάλα ναυπηγεία της περιοχής.

Επιπρόσθετα αν η Ρωσία καταλάβει ή έστω ελέγξει πλήρως (αυτό το έχει ήδη καταφέρει μέσω ναυτικού αποκλεισμού) την πρόσβαση της Ουκρανίας στη θάλασσα, τότε αποκτά όχι μόνο όλη την εμπορική κίνηση της Μαύρης Θάλασσας αλλά και τα όποια κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου υπάρχουν στα ανοιχτά.

Τέλος, οι ζώνες που τώρα κατέχει η Ρωσία έχουν σημαντικό ποσοστό ρωσόφωνων πολιτών. Εκεί στηριζόταν η εκτίμηση της Μόσχας πως δεν θα συναντήσει μεγάλη αντίσταση, όπου υποτίθεται τα στρατεύματα της θα έβρισκαν “φιλικό πλήθος”. Μια ερμηνεία (και αρκετών Ελλήνων αναλυτών…) που δεν επαληθεύθηκε βέβαια, με τον τοπικό πληθυσμό να αντιδρά έντονα και βίαια στην εισβολή, παρόλες τις πολιτισμικές συγγένεις.

Τελικό ερώτημα: Αυτά τα κάπου 100.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα της κατάληψης η Ρωσία θα τα διαπραγματευτεί για μια συμφωνία ειρήνης; Όλα όπως κάποια στιγμή είχε αφήσει να εννοηθεί λέγοντας πως “δεν είναι πρόθεση μας η κατάληψη της Ουκρανίας”; Μερικά; Και ποια; Και με τι κόστος αστυνόμευσης, οχύρωσης, ελέγχου, ανοικοδόμησης; Και τι θα αποτιμήσει ως “λάφυρο”, “τρόπαιο”, “αποζημίωση”, ώστε να μπορέσει να αιτιολογήσει στο ρωσικό κοινό την σφαγή τόσων ημερών, τις διεθνείς κυρώσεις, την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής τους και την απώλεια τόσων χιλιάδων παιδιών της;