BREXIT: Δείκτης κρίσης πολιτισμού

Συνέντευξη του ιστορικού και φιλόσοφου Theodore Zeldin* στη Figaro 

Ο Theodore Zeldin πιστεύει ότι τριακόσια χρόνια τώρα – με την εμφάνιση του Ορθολογισμού – η πορεία της Ευρώπης προς την ευημερία και την πρόοδο είναι λανθασμένη.

 LE FIGARO. – Πώς εξηγείτε αυτή τη δυσαρέσκεια ενός μεγάλου μέρους των Βρετανών προς την Ευρώπη;

Theodore ZELDIN. – Όταν η Μάργκαρετ Θάτσερ ήρθε στην εξουσία, έδωσε την εντύπωση ότι θα τους απελευθέρωνε από τη φτώχεια, από την ύφεση, ότι η Μεγάλη Βρετανία θα γινόταν και πάλι μεγάλη χώρα, χωρίς πλέον ταπεινώσεις. Και το ποσοστό των ανθρώπων υπέρ της Ευρώπης ανέβηκε στο 77%, επειδή οι άνθρωποι ήλπιζαν σε μια καλύτερη ζωή και ότι η Ευρώπη θα προσέφερε προοπτικές για τους νέους. Σήμερα, η ατμόσφαιρα είναι διαφορετική. Πολλοί Βρετανοί βρίσκονται σε κατάσταση οικονομικής και πολιτιστικής φτώχειας. Το νόημα της ψήφου του 2016 για το Brexit είναι το εξής: “Αφού κανείς δεν μας ακούει, θα αποφασίσουμε και μεις μόνοι μας. Δεν ξέρουμε πραγματικά τι θα αποφασίσουμε, αλλά θα αποφασίσουμε εμείς… ”

Ποια είναι η ευθύνη της ΕΕ γι’ αυτό το χάσμα;

Αυτό που ήταν κρίσιμο ήταν η εξουσία των υπαλλήλων στις Βρυξέλλες. Οι Βρετανοί, παράδειγμα, θεώρησαν προσβολή όταν αποφασίστηκε ότι έπρεπε να χρησιμοποιούν το δεκαδικό σύστημα και να ξεχάσουν τις αυτοκρατορικές μονάδες μέτρησης. Μέσα σε 24 ώρες έλεγαν στον Βρετανό πολίτη – όπως και στον πατέρα του και στον παππού του – που χρησιμοποιούσε αυτό το σύστημα ότι ήταν ηλίθιος. Οι γραφειοκράτες δεν κατάλαβαν ότι τα άτομα έχουν ισχυρούς λόγους να συμπεριφέρονται με ιδιάζοντα  τρόπο. Δεν κυβερνάται ένα ευρύ φάσμα χωρών μόνο με κανονισμούς. Ενα πολιτικό και οικονομικό σχέδιο, είναι απαραίτητο να διεγείρει την αγάπη, το συναίσθημα. Τα έθνη το γνωρίζουν αυτό καλά, έτσι δημιουργήθηκαν. Και η Ευρώπη δεν ξέρει τι είναι η αγάπη. Όλες οι προσαρμογές των σχεδίων γίνονταν από δικηγόρους. Οι Βρετανοί δεν γνώριζαν αυτούς τους ευρωπαίους υπαλλήλους, οι οποίοι δεν τους ζητούσαν και τη γνώμη. Έτσι, τους έδιωξαν. Χωρίς να συνειδητοποιούν ότι οι υπάλληλοι του Λονδίνου δεν τους ακούν πια …

Είναι μια αμφισβήτηση των “ελίτ”;

Στη Βρετανία, επινοήσαμε το κοινοβουλευτικό σύστημα, αλλά ήμασταν πολύ έξυπνοι. Εδωσαν το δικαίωμα ψήφου στις μεσαίες τάξεις, αλλά με αυτό το κόλπο: «Θα ψηφίζετε αλλά θα παραμένουμε στην εξουσία». Η συντριπτική πλειονότητα των υπουργών είναι πρώην χρηματιστές. Η βρετανική αριστοκρατία, αντίθετα από τη γαλλική, ήξερε πώς να κρύψει την νοημοσύνη της αντί να την διακηρύξει. Και μπόρεσε να κρατήσει την εξουσία. Θεωρητικά, οι βόρειοι Αγγλοι θα έπρεπε να μισούν τους “πλούσιους” και παρόλα αυτά τους εκλέγουν … Ο Πρωθυπουργός μας σπούδασε στο Ητον**, δεν είναι άνθρωπος του λαού.

 Το Brexit είναι αντανάκλαση μιας δημοκρατικής κρίσης στην Ευρώπη;

Όλες οι δημοκρατίες στην Ευρώπη βρίσκονται σε κρίση, επειδή η πολιτική υστερεί σε σχέση με τις άλλες “επιστήμες”. Στην ιατρική, η γενετική έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο και οι θεραπείες εξατομικεύονται, επειδή τα ίδια φάρμακα δεν είναι κατάλληλα για όλους. Λοιπόν, το ίδιο ισχύει στην πολιτική, η ίδια δημοκρατία δεν μπορεί να ταιριάζει σε όλους. Πρέπει να ανακαλύψουμε τι έχει στο μυαλό ο καθένας, να λάβουμε υπόψη το παρελθόν του, το ασυνείδητό του. Δεν μπορούμε να έχουμε σχέσεις με κάποιον που δεν γνωρίζουμε.

Αυτή η κρίση προκαθορίζει και άλλες;

Αυτό που βιώνουμε δεν είναι μια απλή βρετανική κρίση, αλλά μια κρίση του πολιτισμού. Βγαίνουμε από μια εποχή 300 ετών στην οποία πιστεύαμε ότι είμαστε αλάνθαστα σε πορεία προς την πρόοδο και την ευημερία. Ωστόσο, ό, τι κάναμε τρεις αιώνες, είτε πρόκειται για τη γεωργική και βιομηχανική επανάσταση είτε για την αστικοποίηση, δεν λειτουργεί πλέον. Σκοτώνουμε τη γη, δηλητηριάζουμε τη θάλασσα, μολύνουμε τον αέρα. Η “ένδοξη ανάπτυξη” παρήγαγε τελικά καταστροφή και η τεχνολογία δεν είναι σε θέση να λύσει τα προβλήματα που έχουμε δημιουργήσει. Δεν πρέπει να θρηνούμε γι’ αυτή την ηλίθια καταστροφή του Brexit, αλλά αυτή η κρίση πρέπει να μας προκαλέσει, να μας διεγείρει. Πρέπει επίσης να κατανοήσουμε ότι οι διαθέσεις των λαών έχουν αλλάξει. Πριν οι άνθρωποι δέχονταν  να είναι υπάκουοι, συμμορφωμένοι, να αντιγράψουν εκείνους που φαντάζονταν  καλύτερους απ’ αυτούς. Σήμερα, δεν υπακούουν πλέον τυφλά στο αφεντικό με το πρόσχημα ότι τους προστατεύει. Από τώρα και στο εξής, θέλουμε να μας ακούνε, να μας εκτιμούν, παρά τις αδυναμίες μας και τα λάθη μας.

*Εβραϊκής καταγωγής, γεννήθηκε το 1933 στην Παλαιστίνη και είναι Βρετανός ιστορικός, κοινωνιολόγος και φιλόσοφος.

**Ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα που ιδρύθηκε τον 15^ο αιώνα. Ο Μπόρις Τζόνσον είναι ο 20ός πρωθυπουργός που αποφοίτησε από το Ητον.

Μετάφραση: Ευάγγελος Δ. Νιάνιος

https://pierreratcliffe.blogspot.com/2020/02/theodore-zeldin-le-brexit-indice-dune.html