Πριν από ακριβώς 20 χρόνια το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ανέβηκε στην εξουσία. Ξεκίνησε ως πολυσυλλεκτικό συντηρητικό κίνημα και μετατράπηκε σε αυταρχικό κόμμα.
Καλπάζων πληθωρισμός, υψηλή ανεργία, τεράστιο δημόσιο χρέος και διαφθορά. Επιπλέον, παραιτήσεις στην κυβέρνηση και η αρρώστια του 77χρονου τότε πρωθυπουργού Μπουλέντ Ετσεβίτ. Το 2002 στην Τουρκία κυριαρχούσε μια από τις χειρότερες οικονομικές και πολιτικές κρίσεις στην ιστορία της. Προκηρύχθηκαν νέες εκλογές και ο λαός τιμώρησε τα κατεστημένα κόμματα στις 3 Νοεμβρίου. Μόνο δύο κόμματα μπήκαν στο κοινοβούλιο. Νικητής των εκλογών αναδείχθηκε το άπειρο ακόμα AKP, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης που ιδρύθηκε μόλις ένα χρόνο νωρίτερα, με ηγέτη τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Στις 3 Νοεμβρίου 2002 πήρε την απόλυτη πλειοψηφία ξεκινώντας από το μηδέν. Κατέλαβε 363 από τις 550 έδρες στο κοινοβούλιο και έκτοτε το AKP έχει κερδίσει όλες τις βουλευτικές εκλογές στην Τουρκία.
Το AKP δεσμεύτηκε να σεβαστεί τους διαφορετικούς τρόπους ζωής όλων των πολιτών, να ακολουθήσει ένα πρόγραμμα συνταγματικών μεταρρυθμίσεων που θα προωθούσαν τη δημοκρατία και επίσης θα προωθούσε την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ. Ισότητα, δικαιοσύνη και ευημερία ήταν οι πυλώνες της πολιτικής του, όπως τουλάχιστον ισχυριζόταν.
Οι πρώτες επιτυχίες του AKP
Οπαδοί ραίνουν με λουλούδια το αυτοκίνητο του Ερντογάν
Στα χρόνια που ακολούθησαν, το AKP κατάφερε να επιτύχει μια διαρκή οικονομική άνοδο. Μέχρι το 2012, το ΑΕΠ υπερτριπλασιάστηκε. Το AKP όχι μόνο ικανοποίησε τους ψηφοφόρους του αλλά κέρδισε την υποστήριξη Σοσιαλδημοκρατών, διανοουμένων και Κούρδων. Δημιούργησε τη δική του μεσαία τάξη και αργότερα τη δική του ανώτερη τάξη, την οποία συνεχίζει να υποστηρίζει μέχρι σήμερα.
Στο δεύτερο μισό της παραμονής του AKP στην εξουσία ωστόσο δεν έμεινε σχεδόν τίποτα από τις αρχικές υποσχέσεις για μεταρρυθμίσεις, ενίσχυση της δημοκρατίας και εκσυγχρονισμό της χώρας. Στις διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί στις αρχές του καλοκαιριού του 2013, επέδειξε ένα πολύ σκληρό πρόσωπο.
Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος στις 15 Ιουλίου 2016, ο Ερντογάν και το AKP του ενδιαφέρονται μόνο για τη διατήρηση της εξουσίας. Οι νόμοι αλλάζουν, οι εξουσίες του Ερντογάν αυξάνονται και το κοινοβούλιο παίζει όλο και λιγότερο σημαντικό ρόλο.
Για τον Κρίστιαν Μπράκελ, επικεφαλής του πολιτικού ιδρύματος Χάινριχ Μπελ στην Τουρκία, το AKP έχει αλλάξει ριζικά από τότε που ιδρύθηκε. Αυτό που ξεκίνησε πριν από 20 χρόνια ως ένα ευρύ πολυσυλλεκτικό συντηρητικό κίνημα, έχει μετατραπεί σε ένα κλαμπ λατρείας του Ερντογάν, λέει σε συνέντευξή του στη DW.
Τι μέλλει γενέσθαι;
O Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν
Σύμφωνα με τελευταίες δημοσκοπήσεις, το ΑΚΡ συγκεντρώνει σήμερα μεταξύ 30 και 32 % στην πρόθεση ψήφου. Ωστόσο, τα ποσοστά αποδοχής του Ερντογάν είναι πολύ υψηλότερα από αυτά του κόμματός του.
Υπάρχει όμως και κάτι νέο στην Τουρκία. Για πρώτη φορά, έξι πολύ διαφορετικά κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν σχηματίσει συμμαχία εναντίον του AKP. Οι Κούρδοι και οι Σοσιαλιστές έχουν σχηματίσει μια άλλη συμμαχία.
Τώρα το ερώτημα είναι εάν μετά από 20 χρόνια θα παραμείνουν η προεδρία και η κοινοβουλευτική πλειοψηφία στα χέρια του AKP στις επόμενες εκλογές ή όχι. Εάν η αντιπολίτευση κερδίσει την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο αλλά ο Ερντογάν παραμείνει στην εξουσία ως πρόεδρος, ο ειδικός σε θέματα Τουρκίας Κρίστιαν Μπράκελ πιστεύει ότι θα υπάρξουν ασταθείς κυβερνήσεις.
Από την άλλη πλευρά εάν η αντιπολίτευση διόριζε τον Πρόεδρο, θα μπορούσαν γρήγορα να σημειώσουν επιτυχίες σε βασικά ζητήματα όπως η μετανάστευση και η οικονομία, κάτι όμως που δεν είναι εύκολο. Σύμφωνα με τον Κρίστιαν Μπράκελ ο κίνδυνος το ευρύ μέτωπο της αντιπολίτευσης να καταρρεύσει είναι μεγάλος και τότε το AKP θα μπορούσε να επιστρέψει στις επόμενες δημοτικές εκλογές το 2024.
Ελμάς Τοπσού
Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου
DW
