Το νησί της Ικαρίας είναι γνωστό ως Γαλάζια Ζώνη λόγω ενός τρόπου ζωής που προάγει τη μακροζωία και συγκεντρώνει υψηλά ποσοστά αιωνόβιων, καθιστώντας το ελκυστικό για συνταξιούχους.
Για δεκαετίες, οι συνταξιούχοι που αναζητούσαν την καλή ζωή στο εξωτερικό κατευθύνονταν σε μέρη όπως η Κόστα Ρίκα, η Πορτογαλία και ο Παναμάς. Όμως τώρα, μια διαφορετική παραθαλάσσια χώρα ανεβαίνει αθόρυβα στην κατάταξη. Μια χώρα όπου οι ελιές, το ούζο και η θέα στη θάλασσα συνδυάζονται με οικονομική προσιτότητα, προσβασιμότητα και έναν αξιοζήλευτο ρυθμό ζωής.
«Βλέπουμε αυξανόμενο ενδιαφέρον για την Ελλάδα μεταξύ των συνταξιούχων και όσων πλησιάζουν στη συνταξιοδότηση», λέει η Jennifer Stevens, αρχισυντάκτρια του International Living, μιας έκδοσης που ειδικεύεται στη συνταξιοδότηση στο εξωτερικό. «Αν και οι φόροι εκεί είναι συνήθως υψηλότεροι από ό,τι στις ΗΠΑ, τα φορολογικά αυτά έσοδα χρηματοδοτούν ελκυστικές υπηρεσίες όπως η εξαιρετική υγειονομική περίθαλψη, και οι άνθρωποι το έχουν αντιληφθεί. Ακόμη και με υψηλότερους φόρους, το καθαρό κόστος ζωής εξακολουθεί να είναι χαμηλότερο σε σχέση με τις ΗΠΑ, και η ποιότητα ζωής υψηλότερη».
Για πολλούς, η Ελλάδα προσφέρει τον ιδανικό συνδυασμό: έναν πιο αργό, πιο υγιεινό τρόπο ζωής σε συνδυασμό με ένα ισχυρό νομικό πλαίσιο για μόνιμη διαμονή και ένα κόστος ζωής έως και 40 τοις εκατό χαμηλότερο σε σύγκριση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με έκθεση της Get Golden Visa, μιας εταιρείας που βοηθά πελάτες να επενδύσουν σε προγράμματα παγκόσμιας διαμονής και ιθαγένειας.
Η έκθεση βασίστηκε σε δεδομένα της Υπηρεσίας Κοινωνικής Ασφάλισης των ΗΠΑ για το 2023 (τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα), ένα από τα λίγα κριτήρια για τον πληθυσμό των συνταξιούχων. Διαπιστώθηκε ότι 13.251 Αμερικανοί λάμβαναν συνταξιοδοτικές παροχές των ΗΠΑ στην Ελλάδα — λιγότεροι από τους 26.397 στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά περισσότεροι από τους 10.723 στην Πορτογαλία και τους 8.698 στην Ισπανία — κατατάσσοντας τη χώρα στις δέκα κορυφαίες παγκοσμίως για Αμερικανούς συνταξιούχους.
«Περισσότεροι Αμερικανοί ετοιμάζουν πλέον ένα ‘σχέδιο εξόδου’», λέει ο Μουράτ Τσόσκουν, συνιδρυτής της Get Golden Visa, που φέρει το όνομά της από τη Χρυσή Βίζα — έναν τύπο θεώρησης που παρέχει δικαίωμα διαμονής σε πολλές χώρες με αντάλλαγμα σημαντική οικονομική επένδυση. «Η Πορτογαλία, η Ιταλία και η Ελλάδα βρίσκονται ανάμεσα στους κορυφαίους προορισμούς που εξετάζουν, όχι επειδή αναγκάζονται να φύγουν, αλλά επειδή θέλουν να έχουν επιλογές».
Τα πλεονεκτήματα της συνταξιοδότησης στην Ελλάδα: τρόπος ζωής και ευεξία
Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί είναι ελκυστική. Η Ελλάδα απολαμβάνει 310 ημέρες ηλιοφάνειας το χρόνο, έχει ενεργό εξωτερικό τρόπο ζωής και την περίφημη μεσογειακή διατροφή.
Αυτά ήταν αρκετά για να πείσουν τη συνταξιούχο Μίτσι Σμιθ Γκριν από τις ΗΠΑ, η οποία βρίσκεται στη διαδικασία μετεγκατάστασης στην Κρήτη. «Φαντάζομαι πολύ λιγότερο άγχος και έναν γενικά πιο υγιεινό τρόπο ζωής, όπως το να περπατάς αντί να οδηγείς, μια πιο υγιεινή διατροφή και την ελευθερία να συμμετέχω σε υπαίθριες δραστηριότητες όποτε το θέλω», λέει.
«Ο τρόπος ζωής εδώ είναι απλώς πιο υγιεινός», επιβεβαιώνει η Μίνα Άγνος, ειδικός στα ταξίδια στην Ελλάδα και ιδρύτρια του γραφείου πολυτελών ταξιδιών Travelive, που μοιράζει τον χρόνο της μεταξύ Φλόριντα και Αθήνας. «Ο κόσμος περπατά περισσότερο, τρώει φρέσκο φαγητό, κολυμπά σε αλμυρό νερό. Βλέπεις παππούδες και γιαγιάδες να κάνουν τα ψώνια τους με τα πόδια. Αυτή η καθημερινή κίνηση μετράει».
Το νησί της Ικαρίας είναι μία από τις Γαλάζιες Ζώνες του κόσμου, όπου οι κάτοικοι συχνά ζουν μέχρι τα 90 τους και παραπάνω. Στοιχεία από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, που συγκεντρώνει κυρίως χώρες με υψηλό εισόδημα και δημοκρατικά καθεστώτα για την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης, του δίκαιου εμπορίου και της κοινωνικής προόδου, δείχνουν ότι η Ελλάδα, συνολικά, έχει καλύτερη απόδοση από τον μέσο όρο στο 47 τοις εκατό των δεικτών υγείας (όπως το προσδόκιμο ζωής και η κατανάλωση αλκοόλ).
Για τη Μάγδα Καντζαβέλου, 69 ετών, η οποία συνταξιοδοτήθηκε πριν από τρία χρόνια από τη δουλειά της σε εταιρεία χονδρικής πώλησης οπωροκηπευτικών στο Λος Άντζελες, αυτό το αίσθημα ανανέωσης ήταν βαθύ.
«Νιώθω ότι μου δόθηκε μια δεύτερη ευκαιρία να ζήσω», λέει. «Θέλω να ντύνομαι όμορφα κάθε μέρα, να βγαίνω βόλτες, να προσεύχομαι και να ζω στο έπακρο — κάτι που δεν ένιωθα πριν».
Τι πρέπει να γνωρίζετε για τη συνταξιοδότηση στην Ελλάδα: βίζες, φόροι και τα ψιλά γράμματα
Για τους Αμερικανούς, η Ελλάδα προσφέρει μία από τις πιο προσβάσιμες και οικονομικά συμφέρουσες διαδρομές για διαμονή στην Ευρώπη.
«Οι συνταξιούχοι συνήθως εξετάζουν τη βίζα Οικονομικά Ανεξάρτητου Προσώπου (FIP), τη Χρυσή Βίζα ή τη Βίζα Ψηφιακού Νομά», εξηγεί η Αικατερίνη Σισσάνη, δικηγόρος με ειδίκευση στη μετανάστευση με έδρα την Αθήνα.
Η βίζα FIP είναι κατάλληλη για συνταξιούχους με παθητικό εισόδημα και απαιτεί αποδείξεις για 3.500 ευρώ (περίπου 2.300 δολάρια ΗΠΑ) τον μήνα (συν επιπλέον 20% για σύζυγο)· τα έσοδα από την Κοινωνική Ασφάλιση υπολογίζονται. Η Χρυσή Βίζα απαιτεί επένδυση τουλάχιστον 250.000 ευρώ (περίπου 270.000 δολάρια ΗΠΑ) σε ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα· αυτό παρέχει πενταετή ανανεώσιμη άδεια διαμονής και δυνατότητα απόκτησης ιθαγένειας μετά από επτά χρόνια, χωρίς απαίτηση πλήρους διαμονής.
«Προσφέρει πιθανότατα την καλύτερη Χρυσή Βίζα στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή», λέει η Στίβενς. «Είναι ευκαιρία συγκριτικά με την Ισπανία ή την Πορτογαλία, οι οποίες έχουν αυξήσει τα όρια ή έχουν καταργήσει [την κατηγορία] επενδύσεων σε ακίνητα».
Η Πορτογαλία, που κάποτε φημιζόταν για τη φιλόξενη Χρυσή Βίζα της, αναθεώρησε το πρόγραμμα το 2023. Πλέον, οι αιτούντες πρέπει να επενδύσουν 500.000 ευρώ σε εγκεκριμένα επενδυτικά κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου, 250.000 ευρώ σε πολιτιστικά έργα ή 500.000 ευρώ σε επιχείρηση που δημιουργεί πέντε θέσεις εργασίας, καθώς οι επενδύσεις σε ακίνητα δεν πληρούν πλέον τα κριτήρια.
Παράλληλα, για όσους είναι μερικώς συνταξιούχοι, υπάρχει η Βίζα Ψηφιακού Νομά της Ελλάδας. Ξεκίνησε το 2021 και απευθύνεται σε απομακρυσμένους εργαζομένους με εισόδημα τουλάχιστον 3.500 ευρώ τον μήνα, και ο ενιαίος φόρος 7 τοις εκατό στις ξένες συντάξεις παραμένει ένας από τους πιο ελκυστικούς στην Ευρώπη (στην Πορτογαλία, για παράδειγμα, η φορολόγηση είναι 10 τοις εκατό).
Πώς συγκρίνεται η Ελλάδα με άλλους προορισμούς συνταξιοδότησης
Αν και η Πορτογαλία βρίσκεται εδώ και καιρό στην κορυφή των λιστών με τους «καλύτερους τόπους για συνταξιοδότηση», η οικονομική προσιτότητα και η ευελιξία της Ελλάδας βοηθούν τη χώρα να καλύψει ταχέως τη διαφορά.
Το κόστος ζωής στην Πορτογαλία είναι περίπου 40 τοις εκατό χαμηλότερο από ό,τι στις ΗΠΑ, και η στέγαση περίπου 33 τοις εκατό φθηνότερη, σύμφωνα με το International Citizens Group, το οποίο καθοδηγεί τους αποδήμους στις λεπτομέρειες της μετεγκατάστασης στο εξωτερικό. Ένα διαμέρισμα ενός υπνοδωματίου στη Λισαβόνα νοικιάζεται έναντι 900 έως 1.100 δολαρίων, ενώ σε μικρές πόλεις οι τιμές κυμαίνονται από μόλις 315 έως 385 δολάρια.
Σε σύγκριση, ένα διαμέρισμα ενός υπνοδωματίου στην Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη νοικιάζεται κατά μέσο όρο για 415 έως 890 δολάρια, με ακόμη χαμηλότερες τιμές εκτός των πόλεων, σύμφωνα με το Numbeo. Η επίσκεψη σε ιδιώτη γιατρό ξεκινά από 60 ευρώ (περίπου 70 δολάρια ΗΠΑ), ένα απλό γεύμα κυμαίνεται από 15 έως 30 ευρώ (17,50 έως 35 δολάρια ΗΠΑ), και η μηνιαία κάρτα για το μετρό της Αθήνας κοστίζει 20 ευρώ (περίπου 23 δολάρια ΗΠΑ).
Η Καντζαβέλου σημειώνει ότι από την εμπειρία της μπορούσε να προμηθευτεί σχεδόν όλα της τα φάρμακα από το φαρμακείο χωρίς ιατρική συνταγή και να δει γιατρούς άμεσα χωρίς να χρειάζεται να περιμένει μήνες για ραντεβού. Επίσης, ξοδεύει περίπου 170 δολάρια την εβδομάδα για είδη παντοπωλείου, σε σύγκριση με 300 δολάρια την εβδομάδα στην Καλιφόρνια.
Οι τιμές καταναλωτή στην Ελλάδα είναι 38 έως 42 τοις εκατό χαμηλότερες σε σχέση με τις ΗΠΑ και οι τιμές στα εστιατόρια 50 τοις εκατό φθηνότερες, σύμφωνα με την Get Golden Visa. Ο δείκτης επιπέδου τιμών της Ελλάδας είναι 64 (μέσος όρος ΕΕ: 100), καθιστώντας τη μία από τις καλύτερες επιλογές «σχέσης ποιότητας-τιμής» στην Ευρώπη.
«Όταν συνδυάζεις κόστος, ασφάλεια και πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη», λέει η Στίβενς, «η Ελλάδα μετατρέπεται ταχέως σε έναν από τους πιο πρακτικούς και όμορφους τόπους συνταξιοδότησης στον κόσμο».
Ένας τουλάχιστον επιβαρυντικός παράγοντας, σημειώνει η Κέι Φίλαξ, Αμερικανίδα συνταξιούχος από το Οχάιο που ζει στην Αθήνα, είναι η γραφειοκρατία. «Η ζωή εδώ είναι πανέμορφη, αλλά οι άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν ότι μπορεί επίσης να είναι αγχωτική», λέει. «Οι τράπεζες κλείνουν στις 2 μ.μ. Μπορεί να σου πάρει μισή μέρα να στείλεις ένα δέμα. Το σύστημα υστερεί σε σύγκριση με τις Ηνωμένες Πολιτείες».
Κοινότητα, σύνδεση — και ανάπτυξη
Παρά τις όποιες απογοητεύσεις, οι περισσότεροι απόδημοι ερωτεύονται βαθιά τη φιλοξενία της Ελλάδας — την κουλτούρα της ζεστασιάς και της αποδοχής.
«Οι ντόπιοι σε καλούν για δείπνο, μοιράζονται γεύματα και φροντίζουν τους γείτονες», λέει η Σισσάνη.
Η Άγνος συμφωνεί: «Οι Έλληνες είναι εκφραστικοί, παθιασμένοι και γενναιόδωροι. Εδώ μπορείς να χτίσεις αληθινές φιλίες».
Αυτό το αίσθημα του ανήκειν συγκλόνισε περισσότερο την Καντζαβέλου όταν ξανασυνδέθηκε με ξαδέλφια που είχε να δει 50 χρόνια.
«Όταν τους είδα, ήταν σαν να μην είχαμε ποτέ χωρίσει», λέει. «Αυτή η δυνατή ελληνική αγάπη. Τη νιώθεις παντού».
Δεν είναι περίεργο που οι κοινότητες μεγαλώνουν και η χώρα προσαρμόζεται. Σύμφωνα με την International Trade Administration, ο τομέας υποδομών της Ελλάδας προβλέπεται να αυξηθεί κατά 4,2 τοις εκατό το 2025, με έργα αξίας άνω των 13 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε εξέλιξη. Το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών και το ΤΑΙΠΕΔ ηγούνται της επέκτασης σε αεροδρόμια, αυτοκινητόδρομους και συστήματα μετρό.
Δεκατέσσερα περιφερειακά αεροδρόμια, μεταξύ των οποίων η Σαντορίνη (JTR) και η Θεσσαλονίκη (SKG), έχουν ήδη αναβαθμιστεί, ενώ το Διεθνές Αεροδρόμιο Αθηνών (ATH) επεκτείνεται για να καλύψει την αυξανόμενη ζήτηση. Στην Κρήτη, το Αεροδρόμιο Καστελλίου έχει ολοκληρωθεί κατά πάνω από 40 τοις εκατό, ενώ η Αθήνα αποκτά 950 νέα ηλεκτρικά λεωφορεία και αναβαθμισμένους συρμούς μετρό.
Η Ελλάδα δεν είναι τέλεια. Αλλά για πολλούς Αμερικανούς, μια ζωή γεμάτη ήλιο, ασφάλεια και απλότητα αξίζει την αλλαγή.
«Δεν συνταξιοδοτείσαι σε μια χώρα τόσο όσο σε μια κοινότητα», λέει η Στίβενς. «Η Ελλάδα προσφέρει και την ηρεμία της Μεσογείου και μια κουλτούρα που σου θυμίζει να ζεις πραγματικά».
Ή, όπως το λέει η συνταξιούχος Καντζαβέλου: «Έλα, διασκέδασε, ζήσε τα όνειρά σου εδώ. Το φαγητό, οι άνθρωποι και οι παραλίες είναι εκπληκτικά. Αλλά το καλύτερο είναι πόσο πιο εύκολη και χαρούμενη μοιάζει η ζωή στην Ελλάδα».
Meagan Drillinger
Η Meagan Drillinger είναι δημοσιογράφος ταξιδιών και ειδικός στο Μεξικό. Έχει γράψει για πολλά μέσα ενημέρωσης στον χώρο των ταξιδιών και του τρόπου ζωής, όπως τα Lonely Planet, Travel Weekly και Business Insider.
Πρέπει να μπει πια ένα φρένο, να υπάρξει κάποιο όριο για τους αλλοδαπούς που δεν έχουν ελληνική καταγωγή. Πριν ολοκληρωθεί η μετατροπή της χώρας σε χώρο, ένας χυλός εθνοτήτων χωρίς τίποτε συνεκτικό, τίποτε που να τους συνδέει με το βαθύτερο “είναι” αυτού του τόπου, μια χώρα εξοχικό των ανά την υφήλιο συνταξιούχων σε βάρος των ντόπιων, γιατί σε βάρος μας είναι η μετατροπή μας σε τουριστική αποικία. Εκτός όλων των άλλων, στο πεδίο της οικονομίας, η καταναλωτική άνεση των ευκατάστατων ξένων συμβάλλει περαιτέρω στη διαμόρφωση και εμπέδοση ως κανονικότητας μιας κοινωνίας δυο ταχυτήτων πάντα σε βάρος των φτωχοποιημένων ελλήνων.