Τα παθήματα και τα μαθήματα μισού αιώνα μεταπολίτευσης και παράλληλα παράνομης τουρκικής παρουσίας στην Μεγαλόνησο Κύπρο συνδέονται με τρία πασίδηλα, και για όσους διαθέτουν πολιτική θέαση, καθημερινά καταμαρτυρούμενα μεγάλα ζητήματα των συγχρόνων Ελλήνων: Πρώτον, τις βαθμίδες δημοκρατίας μισό αιώνα μετά το πραξικόπημα στην Κύπρο και την πτώση της Χούντας το 1974. Δεύτερον, τα καταμαρτυρούμενα ελλείμματα της Ελληνικής εθνικής στρατηγικής υπό το πρίσμα του γεγονότος ότι, αφενός δεν εκπληρώθηκαν οι πρόνοιες του διεθνούς δικαίου της θάλασσας για την Ελληνική Επικράτεια, και αφετέρου, δεν τερματίστηκαν τα παράνομα τετελεσμένα της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Τρίτον, όσον αφορά τις αξιώσεις των Ελλήνων της Κύπρου για αυτοδιάθεση, ποιες ήταν οι διαπραγματευτικές θέσεις, οι στάσεις και οι αποφάσεις των Μεταπολεμικών κυβερνήσεων του Ελλαδικού κράτους;
Επειδή το παρόν γράφεται με αφορμή την επέτειο του Εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του ενός δέκατου του σύγχρονου Ελληνισμού της Κύπρου που εκδηλώθηκε με την έναρξη του αγώνα κατά της αποικιοκρατίας την 1η Απριλίου 1955, οι εμπειρίες και τα παθήματα προσφέρονται για άντληση συμπερασμάτων για την διαδρομή ογδόντα ετών του Μεταπολεμικού Ελληνικού κράτους. Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε στην διαδρομή δύο αιώνων μετά την Εθνεγερσία και την δολοφονία του Καποδίστρια, αλλά περιοριζόμαστε στην Μεταπολεμική ιστορική φάση.
Με όρους στάσεων και αποφάσεων στο Κυπριακό τι διδασκόμαστε; Επειδή για επετειακούς λόγους (μισό αιώνα Μεταπολίτευσης) πολλοί γράφουμε δοκίμια και βιβλία μπορούμε συνοπτικά και περιληπτικά να φωτιστούν τα εξής τα οποία δείχνουν, εν πολλοίς, ανυπαρξία εθνικής στρατηγικής. Κάποιοι θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ότι καταμαρτυρούν και απουσία ενός πραγματικά ανεξάρτητου κράτους. Πολύ συνοπτικά και περιληπτικά μερικές μόνο πτυχές που αναλύονται εκτενέστερα σε επερχόμενα κείμενα:
α) Μεταπολεμικά οι εθνικοαπελευθερωτικές αξιώσεις των Ελλήνων της Κύπρου αφορούσαν την αποαποικιοποίηση που συνεπαγόταν αυτοδιάθεση και τερματισμό της Βρετανικής αποικιοκρατικής κατοχής. Πως διαχειρίστηκε το αίτημα του ενός δέκατου του Ελληνισμού το Μητροπολιτικό κράτος των ανά τον κόσμο Ελλήνων;
β) Σύμφωνα με την Συνθήκη της Λοζάνης η Τουρκία δεν έχει νομικό και κατ’ επέκταση πολιτικό δικαίωμα ανάμειξης. Πως έδρασε η Ελλάδα, τι λάθη έκανε και γιατί δέχθηκε την εμπλοκή της Τουρκίας που εξυπηρετούσε την Βρετανική στρατηγική διαίρει και βασίλευε;
γ) Μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, με τους όρους που ενσωματώθηκαν στην Συνθήκη της Ζυρίχης που επέβαλε η Βρετανία και που η Ελλάδα «περιέργως» αποδέχθηκε η Κύπρος έγινε αντικείμενο ανελέητων πρακτικών μεθοδεύσεων του Βρετανικού διαίρει και βασίλευε. Πως αντιμετώπισε η Ελλάδα αυτή την Βρετανική στρατηγική;
δ) Το πραξικόπημα της Χούντας και η παράνομη Τουρκική εισβολή διατάραξαν την διεθνή τάξη με το να παραβιάσουν την κυριαρχία ενός ανεξάρτητου κράτους. Τι σημαίνει αυτό για την Μεταπολιτευτική Ελληνική εξωτερική πολιτική; Τι θα έκανε ένα οποιοδήποτε άλλο κράτος σε ανάλογη και αντίστοιχη περίπτωση; Εξ αντικειμένου, μισό αιώνα μετά την Τουρκική εισβολή εκκρεμεί ο τερματισμός των παράνομων τετελεσμένων και η διασφάλιση της ακεραιότητας του κυρίαρχου Κυπριακού κράτους το οποίο είναι ισότιμο μέλος τόσο του ΟΗΕ όσο και της ΕΕ. Κατά συνέπεια και εξ αντικειμένου, η αποκατάσταση της διεθνούς νομιμότητας σχετίζεται με συμπλεκόμενα κριτήρια και παράγοντες που αφορούν τους διεθνείς θεσμούς και κυρίως τον ΟΗΕ και την ΕΕ. Κατά συνέπεια, η στρατηγική της Ελληνικής πλευράς δεν μπορεί παρά να έχει ως υπέρτατο και αδιαπραγμάτευτο (εξ αντικειμένου θεμιτό και νομιμοποιημένο) σκοπό την αποκατάσταση της διεθνούς και ευρωπαϊκής νομιμότητας.
Υπενθυμίζεται ότι πριν και μετά τους δυο παγκοσμίους πολέμους εκδηλώθηκαν εθνικοαπελευθερωτικοί αγώνες που οδήγησαν σε δύο εκατοντάδες κράτη, την δημιουργία και εδραίωση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών («Εθνών» και όχι Οργανισμού Ηνωμένων «Κρατών») και την συγκρότηση δύο εκατοντάδων εθνοκρατών που αποτελούν το σύγχρονο εθνοκρατοκεντρικό διεθνές σύστημα. Οι Έλληνες της Κύπρου που ήταν πάνω από 80% των κατοίκων της Μεγαλονήσου ενώ επί μακρόν αξίωναν αυτοδιάθεση για να ενσωματωθούν στον Μητροπολιτικό κορμό την δεκαετία του 1940 και 1950 όπως είχαν κάθε θεμιτό και νομιμοποιημένοι συμφέρον αξίωναν αυτοδιάθεση και τερματισμό του βάναυσου, βάρβαρου και κτηνώδους Βρετανικού αποικιοκρατικού ζυγού.
Τα ζητήματα που αφορούν την διεθνή και ευρωπαϊκή νομιμότητα (συμπεριλαμβανομένων των Ψηφισμάτων του ΣΑ, βλ. στο τέλος τίτλους και συνδέσμους δοκιμίων και άρθρων), ενώ με ασυνήθιστο τρόπο προσφέρουν στην Κυπριακή Δημοκρατία ερείσματα τα οποία με κατάλληλη στρατηγική θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην αποκατάσταση της διεθνούς τάξης, η Ελληνική πλευρά επί μισό αιώνα στις διαδοχικές διαπραγματεύσεις αποδέχθηκε να διολισθαίνει σε διαδοχικές υποχωρήσεις που νομιμοποιούν τα παράνομα τετελεσμένα και καταργούν την κυρίαρχη Κυπριακή Δημοκρατία.
Μάλιστα, πολύ χαρακτηριστικά, μισό αιώνα αδιέξοδων προσεγγίσεων το κυπριακό ζήτημα έχει περίπου εξαφανιστεί από το πολιτικό λεξιλόγιο. Η «χαριστική βολή» που επιβεβαιώνει αυτό το γεγονός δόθηκε από κορυφαία προσωπικότητα των πολιτικών και ακαδημαϊκών πεδίων τον Μάρτιο 2024 όταν ξεκάθαρα και ειλικρινά δήλωσε πως προκειμένου να προχωρήσει η (κατευναστική) τακτική που ακολουθείται στα Ελληνοτουρκικά: «να προχωρήσουμε με τους Τούρκους χωρίς την Κύπρο. Με άλλα λόγια, τόσα χρόνια μπορέσαμε. Φοβάμαι ότι είναι μια πραγματικότητα ότι τόσα χρόνια δεν συνδέσαμε τις ελληνοτουρκικές διαφορές με το Κυπριακό. Οπότε, εάν είναι έτσι τα πράγματα που είναι και τώρα, δεν πρέπει να το συνδέσουμε». Ερωτάται εμφατικά: Μπορεί ένα οποιοδήποτε κράτος να ισχυριστεί ότι διαθέτει στρατηγική όταν διαβάζουμε τέτοιες δηλώσεις από πρόσωπα που κατείχαν ή κατέχουν θέσεις ευθύνης στην διακυβέρνηση της χώρας;
Χωρίς να επεκταθούμε μπορούμε να αναφερθούμε σε μερικά ακόμη χαρακτηριστικά στάσεων και αποφάσεων που διαμόρφωσαν ένα αδιέξοδο βαθύτατων προεκτάσεων όχι μόνο για τους Έλληνες της Κύπρου αλλά και για τον υπόλοιπο Ελληνισμό στο Ελλαδικό κράτος και αλλού.
Καταρχάς, δεν είναι δυνατό να έχει στρατηγική ένα κράτος όταν αγνοεί και παραβλέπει τους γεωστρατηγικούς και γωπολιτικούς συσχετισμούς; Αυτοί οι συσχετισμοί έχουν άριστης περιγραφής από τον πρώην πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου στο βιβλίο του «Στρατηγικό βάθος» και εξόφθαλμα αποτελούν τα κριτήρια χάραξης της Τουρκικής εθνικής στρατηγικής όλων των πολιτικών τάσεων. Χρήζει κάθε Έλληνας και ιδιαίτερα οι κατέχοντες θέσεις ευθύνης να διαβάσουν προσεκτικά αυτές τις θέσεις:
«Η Κύπρος που βρίσκεται μεταξύ των Στενών, που χωρίζουν την Ασία από την Ευρώπη, και της διώρυγας του Σουέζ, η οποία χωρίζει την Ασία από την Αφρική, επέχει επίσης τόπο μιας σταθερής βάσης και αεροπλανοφόρου που είναι σε θέση να ελέγχει τις περιοχές του Περσικού κόλπου και της Κασπίας και τις υδάτινες αρτηρίες του Άντεν και του Ορμούζ, οι οποίες αποτελούν τις σημαντικότερες υδάτινες περιοχές που συνδέουν Ευρασία και Αφρική. Δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει τη στρατηγική θέση της Κύπρου λόγω της οποίας οι Άγγλοι παρότι η μεγαλοπρεπής αποικιακή τους περίοδος έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί αποφάσισαν και μέχρι σήμερα διατηρούν σε αυτήν στρατιωτική βάση» … «Μια χώρα που παραμελεί την Κύπρο δεν είναι δυνατόν να έχει έναν αποφασιστικό λόγο στις παγκόσμιες και περιφερειακές πολιτικές. Δεν μπορεί να είναι δραστήρια στις παγκόσμιες πολιτικές, διότι αυτό το μικρό νησί κατέχει μία θέση που μπορεί να επηρεάσει άμεσα τους στρατηγικούς συνδέσμους μεταξύ της Ασίας και της Αφρικής, της Ευρώπης και της Αφρικής και της Ευρώπης και της Ασίας. Και δεν μπορεί να είναι δραστήρια στις περιφερειακές πολιτικές, διότι η Κύπρος με την ανατολική της άκρη ομοιάζει με ένα βέλος στραμμένο προς τη Μέση Ανατολή και με τη δυτική της άκρη συγκροτεί τον θεμέλιο λίθο των στρατηγικών ισορροπιών της Ανατολικής Μεσογείου, των Βαλκανίων και της Βόρειας Αφρικής» … «Ακόμη κι αν δεν υπήρχε ούτε ένας μουσουλμάνος Τούρκος εκεί, η Τουρκία όφειλε να διατηρεί ένα Κυπριακό ζήτημα. … είναι ένα είδος πλωτής βάσης, για τη συνολική ασφάλεια της χερσονήσου της Μικράς Ασίας. … σχετίζεται με τη θέση που κατέχει η νήσος για τις περιφερειακές και παγκόσμιες στρατηγικές. Καμία παγκόσμια και περιφερειακή δύναμη που κάνει στρατηγικούς υπολογισμούς στη Μέση Ανατολή, στην Ανατολική Μεσόγειο, στο Αιγαίο, στη διώρυγα του Σουέζ, στην Ερυθρά θάλασσα και στον Περσικό κόλπο δεν μπορεί να παραμελήσει την Κύπρο. Η Κύπρος βρίσκεται σε μία τόσο εγγύς απόσταση σε όλες αυτές τις περιοχές, ώστε να έχει την ιδιότητα μίας παραμέτρου η οποία είναι σε θέση να επηρεάζει άμεσα όλες μαζί». Το Στρατηγικό βάθος, η διεθνής θέση της Τουρκίας» (Εκδόσεις Ποιότητα) σσ. 274,275,279.
Το γεγονός της διαχρονικής και συνεχιζόμενης ελλειμματικής ή και ανύπαρκτης στρατηγικής του Ελληνικού κράτους για την Κύπρο (αλλά πλέον και σε όλο το φάσμα της Ελληνικών εξωτερικών σχέσεων), καταμαρτυρείται από τον τρόπο που διαχειρίστηκε τις αξιώσεις των Ελλήνων της Κύπρου για αυτοδιάθεση-ένωση που συμπεριελάμβαναν δημοψηφίσματα υπέρ της θεμιτής και νομιμοποιημένης αξίωσης για ελευθερία/αυτοδιάθεση.
Οι αξιώσεις αυτές κορυφώθηκαν με τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1955-59, ο οποίος, ανεξαρτήτως τυχόν επιφυλάξεων για το πως οργανώθηκε και το πως μεθοδεύτηκε, εντασσόταν σε μια λογική αξιώσεων συλλογικής ελευθερίας των κοινωνιών οι οποίες επί μακρόν βρίσκονταν υπό αποικιοκρατικό ζυγό. Μεταπολεμικά, επιτυχής διαχείριση των αξιώσεων των Ελλήνων της Κύπρου από το Ελληνικό κράτος –αλλά και η διαχείριση κάθε άλλου ζητήματος που αφορούσε την εθνική στρατηγική– εξ αντικειμένου και όπως ισχύει για όλα τα κράτη σε ανάλογες και αντίστοιχες περιστάσεις, προϋπόθετε, μεταξύ άλλων, τα εξής:
α) Επιδέξιες διαπραγματεύσεις με την Μεγάλη Βρετανία και τις ΗΠΑ στις συμμαχίες των οποίων η Ελλάδα ήταν ενταγμένη ως ισότιμο και κυρίαρχο κράτος. Ευρύτερα, επίσης, συναλλαγές συμφερόντων με τα ισχυρά δυτικά κράτη τα οποία Μεταπολεμικά, τις δεκαετίες του 1940 και 1950, ανάπτυσσαν πρωτοβουλίες που οδήγησαν, αφενός, στην Ατλαντική Συμμαχία, και αφετέρου, στην διαδικασία της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Για παράδειγμα, να υπογραμμιζόταν το γεγονός πως εάν η Κύπρος εντασσόταν στην Ελληνική Επικράτεια, ταυτόχρονα αυτό σήμαινε ένταξη στους θεσμούς και στις συμμαχίες που τελικά δημιουργήθηκαν από τις μεγάλες δυτικές δυνάμεις.
β) Αξιοποίηση των ιδιαίτερα ευνοϊκών Μεταπολεμικών πολιτικών προϋποθέσεων στις διεθνείς σχέσεις και στους διεθνείς θεσμούς που δημιούργησαν οι εθνικοαπελευθερωτικοί αντί-αποικιακοί αγώνες όλων βασικά των εθνών του πλανήτη που βρίσκονταν κάτω από αποικιοκρατικό ζυγό.
γ) Υιοθέτηση πολιτικά νομιμοποιημένων και γι’ αυτό θεμιτών στάσεων και αποφάσεων που θα αποθάρρυναν Βρετανικές στρατηγικές διαίρει και βασίλευε. Για παράδειγμα, ορισμό κόκκινων γραμμών όσον αφορά την από-αποικιοποίηση και την αυτοδιάθεση των Κυπρίων. Ταυτόχρονα, ετοιμότητα διαπραγματεύσεων για ενδεχόμενες/πιθανές μεταβατικές φάσεις που θα συνεκτιμούσαν τους πέραν της Κύπρου Βρετανικούς στρατηγικούς σκοπούς. Κύριο επιχείρημα θα μπορούσε να είναι, για παράδειγμα, ότι εάν διασφαλιζόταν η ένωση αυτό θα ήταν συμβατό με τους στρατηγικούς σκοπούς των Συμμαχιών για την δημιουργία των οποίων πρωτοστατούσε η Μεγάλη Βρετανία. Λογικά και ορθολογιστικά αυτές οι προσεγγίσεις μπορούσαν να γίνουν μετά το 1945 και ιδιαίτερα μετά το δημοψήφισμα του 1950 με το οποίο με συντριπτικό ποσοστό (95.7% όλων των κυπρίων) υπερψήφισε το αίτημα για αυτοδιάθεση. Αντί αυτού, πέραν της ελλειμματικής προετοιμασίας του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα από τους πρωτεργάτες, μόλις άρχισε (ο αγώνας), η Αθήνα το 1955 αποδέχθηκε να συμμετάσχει σε τριμερή διάσκεψη που κατέστησε την Τουρκία ενδιαφερόμενο και εμπλεκόμενο μέρος.
δ) Προσδιορισμό κόκκινων διαπραγματευτικών γραμμών και οπωσδήποτε άρνηση των συμφωνιών τύπου Ζυρίχης η οποία εξ αντικειμένου και αναμενόμενα επικύρωσε την εμπλοκή της Τουρκίας και δημιούργησε ένα μη βιώσιμο κράτος που καταμαρτυρούμενα αποτέλεσε πηγή αστάθειας και διαιρέσεων εντός των δυτικών συμμαχιών.
Οι πιο πάνω στάσεις και αποφάσεις, επαναλαμβάνεται και τονίζεται, είναι αυτονόητες σε κάθε ανάλογη και αντίστοιχη περίπτωση όταν ένα βιώσιμο και αξιόπιστο κράτος διαπραγματεύεται και συναλλάσσεται με ισότιμους όρους εντός των συμμαχιών στις οποίες είναι ενταγμένο.
Συντομεύοντας και συνοψίζοντας υποστηρίζεται ότι η απουσία στρατηγικής και η αλληλουχία λαθών οδήγησε στην Ζυρίχη και σε μακρόχρονη αστάθεια. Πιο συγκεκριμένα, μετά τις παλινωδίες των πρώτων χρόνων της δεκαετίας του 1960 και εν μέσω μεγάλων πολιτικών διαιρέσεων στην Ελλάδα, τα στελέχη της χούντας που καταδυνάστευαν την Ελληνική κοινωνία επί μια επταετία, εκτέλεσαν το πραξικόπημα στην Κύπρο το 1974 προκαλώντας ανατροπή των ισορροπιών και καθιστώντας το ένα δέκατο του Ελληνισμού όμηρους της Τουρκίας και της Μεγάλης Βρετανίας. Αναμενόμενα, η τελευταία για να διαιωνίσει την παρουσία της στην Μεγαλόνησο κινήθηκε και συνεχίζει να κινείται με όρους διαίρει και βασίλευε.
Ακόμη πιο σημαντικό, μετά το 1974 και παρά την παράνομη παρουσία δεκάδων χιλιάδων στρατιωτών στο κατεχόμενο τμήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, αντί του αυτονόητου νόμιμου, νομιμοποιημένου και θεμιτού δικαιώματος αποτελεσματικής εξισορρόπησης της αναθεωρητικής και επιτιθέμενης Τουρκίας, για την Αθήνα έκτοτε δεδηλωμένα αλλά και εμπράγματα η Κύπρος «κείται μακράν». Κατά βάση, όμως και με διάφορους τρόπους, διέπει τις διαχρονικές προσεγγίσεις των κυβερνήσεων στην Αθήνα. Έκτοτε (πλην της περιόδου 1994-6 με υπουργό άμυνας τον Γεράσιμο Αρσένη και πρωθυπουργό τον Ανδρέα Παπανδρέου, όταν επιχειρήθηκε να δημιουργηθεί ο Ενιαίος Αμυντικός Χώρος), η Αθήνα υιοθέτησε προσεγγίσεις που ελάχιστα συνεκτιμούσαν την ύπαρξη παράνομων τετελεσμένων. Όπως ήδη υπαινιχθήκαμε, τονίζεται ότι λογικά και ορθολογιστικά, η Ελλάδα, ως εγγυήτρια δύναμη και Μητρόπολη το ενός δέκατου του Ελληνισμού που ζει στην Κύπρο, όφειλε –και νομικά, πολιτικά και στρατηγικά είχε κάθε λόγο και δικαίωμα– να εξισορροπήσει την Τουρκία στην Κύπρο μέχρι τον τερματισμό των Τουρκικών παράνομων τετελεσμένων.
Ενώ υπάρχουν διαδοχικές αποφάσεις του ΣΑ του ΟΗΕ με τις οποίες ορίζεται με ακρίβεια ότι τα τετελεσμένα είναι παράνομα και δεν θα πρέπει να αποτελέσουν βάση διαπραγματεύσεων για την επίλυση της κρίσης (βλ. άρθρα και δοκίμια εντός υποσημειώσεων), η Ελληνική πλευρά από θέση αδυναμίας που δημιούργησαν στάσεις και αποφάσεις που μνημονεύονται στο παρόν κείμενο και με βάση το ρητά ή εξ αντικειμένου υιοθετούμενο «δόγμα» η «Κύπρος κείται μακράν», προσερχόταν και συνεχίζει να προσέρχεται στις διαπραγματεύσεις με θέσεις που οδηγούν σε αδιέξοδο ή εάν γίνουν αποδεκτές οι προτάσεις διάφορων μεσολαβητών σε πλήρη έλεγχο της Τουρκίας. Όπως πάντα ισχύει στις διεθνείς διενέξεις σε κάθε νέα διαπραγμάτευση οι συνομιλίες διεξάγονται από μηδενική βάση που στην περίπτωση της Κύπρου μετά την εισβολή είναι οι αποφάσεις του ΣΑ για την παραβίαση της διεθνούς τάξης το 194,1975, 1983 και 1984.
Συνοψίζουμε αυτό το μείζονος σημασίας ζήτημα: Η Ελληνική πλευρά σε κάθε νέα διαπραγμάτευση αντί να απαιτεί συνομιλίες στην βάση των αποφάσεων του ΣΑ για την παραβίαση της διεθνούς τάξης, βασικά, λόγω ανυπαρξίας εθνικής στρατηγικής που θα συμπεριελάμβανε την εξισορρόπηση της Τουρκίας στην Κύπρο, αποδεχόταν να συζητεί για την νομιμοποίηση των παράνομων τετελεσμένων του 1974 αλλά και πολλών μεταγενέστερων. Το ΣΑ καταχρηστικά, επειδή αυτό αποτελεί επέμβαση στο εσωτερικό καθεστώς ενός κυρίαρχου κράτους-μέλους, με διαδοχικές μεταγενέστερες δηλώσεις/»αποφάσεις» καλούσε για συνομιλίες από το σημείο των Ελληνικών υποχωρήσεων των προγενέστερων συναντήσεων οι οποίες (υποχωρήσεις) παρά το γεγονός πως δεν κατέληγαν σε συμφωνία δεν αποσύρονταν. Αντίθετα η Τουρκική πλευρά διαρκώς δημιουργούσε και συνεχίζει να δημιουργεί νέα τετελεσμένα και να εγείρει ολοένα μεγαλύτερες αναθεωρητικές αξιώσεις (έποικοι, Αμμόχωστος, ανακήρυξη ανεξάρτητου Τ/Κ ψευδοκράτους κτλ)». Συνοψίζουμε ξανά καθότι είναι μείζονος σημασίας: Όταν οι μεσολαβητές καλούσαν για νέες διαπραγματεύσεις άρχιζαν από το σημείο όπου η Ελληνική πλευρά από θέση αδυναμίας υποχρεωνόταν να υποχωρεί. Αυτά και πολλά άλλα πρακτικά σημαίνουν ότι οι αποφάσεις της Ελληνικής πλευράς στερούνται μακροχρόνιων θεμιτών σκοπών και στρατηγικών σχεδίων.
Αυτή η διαπίστωση δεν αφορούν μόνο την περίοδο μετά την παράνομη εισβολή του 1974. Πέραν των προαναφερθέντων για το πως η Ελλάδα διαχειριζόταν Μεταπολεμικά τις σχέσεις της με τις δυτικές δυνάμεις εντός των συμμαχιών στις οποίες εντάχθηκε ως ισότιμο κράτος-μέλος, αποτελεί μείζονος σημασίας λάθος τόσο η αποδοχή της τριμερούς το 1955 που αντίθετα με τις πρόνοιες της Συνθήκης της Λοζάνης συμμετείχε και η Τουρκία, όσο και η αποδοχή το 1959 των συμφωνιών της Ζυρίχης που ουσιαστικά τερμάτισαν τους αγώνες των κυπρίων για αυτοδιάθεση και ένωση με την Ελλάδα. Υπογραμμίζεται εμφατικά ότι ένα από τα μεγαλύτερα Μεταπολεμικά λάθη του Ελληνικού κράτους ήταν το γεγονός ότι όπως ήδη τονίστηκε αποδέχθηκε την τριμερή του 1955 η οποία ενέπλεξε την Τουρκία.
Σύμφωνα με τα λόγια του Βρετανού υπουργού εξωτερικών και μετέπειτα πρωθυπουργού Μακμίλλαν ενώ το Λονδίνο μπλόφαρε προς μεγάλη του έκπληξη οι Έλληνες δέχθηκαν την σύγκλισή της. Αυτό συνιστούσε σαφή παραβίαση της Συνθήκης της Λοζάνης επειδή επανάφερε την Τουρκία ως ενδιαφερόμενο μέρος. Το 1954 προηγήθηκε το «ουδέποτε» του Βρετανού υφυπουργού αποικιών Χόπκινσον και η αποτυχία της Ελλάδας να διεθνοποιήσει το Κυπριακό στον ΟΗΕ. Παράλληλα η Άγκυρα με την ανοχή ή την συνεργασία του Λονδίνου καλλιέργησε την θέση ότι παρά την Λοζάνη έχει δικαιώματα στην Κύπρο και ενθάρρυνε τους τουρκοκύπριους (18%) να ασκούν πιέσεις ενάντια στην αξίωση των Ελλήνων της Μεγαλονήσου (82%) να ασκήσει το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης. Ο Μακμίλλαν απερίφραστα ανέφερε στα απομνημονεύματά του ότι σκοπός της διάσκεψης του 1955 ήταν να παγιδευτούν οι Έλληνες και να αναιρεθεί το δικαίωμα αυτοδιάθεσης. Χαρακτηριστικό των Ελληνικών στάσεων, ο τότε βασιλιάς Παύλος έστειλε μήνυμα ικανοποίησης για την Βρετανική πρωτοβουλία σύγκλισης τριμερούς και παρά τις αντιρρήσεις της κυπριακής πολιτικής ηγεσίας ο Στέφανος Στεφανόπουλος συμμετείχε χωρίς όρους ή επιφυλάξεις.
Τα γεγονότα, οι μαρτυρίες και οι δηλώσεις για την ελλειμματική ή και ανύπαρκτη Ελληνική στρατηγική στο κυπριακό αλλά και σε πολλά άλλα που αφορούν τις σχέσεις εντός και εκτός των συμμαχιών είναι πολλές. Για παράδειγμα, ήδη από την δεκαετία του 1940 μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η κυβέρνηση των Αθηνών ήταν ανέτοιμη ή αρνητική να θέση το θέμα στην διάσκεψη του Παρισιού το 1946 και η δήλωση του πρωθυπουργού Τσαλδάρη ότι «η Κύπρος δεν αποτελεί εθνικήν διεκδίκησιν της Ελλάδος».
Παρόμοια, ο Γ. Παπανδρέου αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Πλαστήρα το 1950 είπε στον δήμαρχο Λευκωσίας Θ. Δέρβη ότι «Η Ελλάς αναπνέει σήμερον με δύο πνεύμονας, τον μεν αγγλικόν, τον δε αμερικανικόν, και δι’ αυτό δεν ημπορεί, λόγω του Κυπριακού, να διακινδυνέψει να πάθη ασφυξίαν». Το 1955 ο αρχηγός της Αμερικανικής CIA έγγραφο προς τον υπουργό εξωτερικών των ΗΠΑ «Σχόλια του Βασιλέα Παύλου και του Κ. Καραμανλή σχετικά με την ελληνική πολιτική κρίση» όπου αναφέρει: «ο κ. Καραμανλής εξακολουθεί να ελπίζει ότι οι ΗΠΑ μπορούν να βοηθήσουν την Ελλάδα να βρει τρόπους να μπει στο ράφι το Κυπριακό με έντιμο τρόπο, ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίσει τα εσωτερικά οικονομικά προβλήματα. Δημοσίως, θα ανακοινώσει ότι η πολιτική της Ελλάδος στο Κυπριακό θα συνεχιστεί, αλλά θα αλλάξουν μόνο οι μέθοδοι για την υλοποίησή της».
[παραπομπές και εκτενέστερη ανάλυση γίνονται σε επερχόμενα εκτενέστερα δοκίμια και ένα βιβλίο]
Καταληκτικά, με κάθε νοητό πολιτικό και διπλωματικό κριτήριο η αυτοδιάθεση που αναμενόμενα θα οδηγούσε σε ένωση ήταν νομιμοποιημένη και θεμιτή με όρους αποαποικιοποίησης ενώ η Τουρκία όπως ήδη αναφέρθηκε με την Συνθήκη της Λοζάνης δεν ήταν ενδιαφερόμενο μέρος. Επιπλέον, εξ αντικειμένου εάν επιτυγχανόταν θα εκτίνασσε τα γεωπολιτικά ερείσματα του νεοελληνικού κράτους και θα ενδυνάμωνε την αποτρεπτική του στρατηγική ως αμυνόμενο και μη αναθεωρητικό κράτος. Η Κυπριακή και Ελλαδική πλευρά είχαν και συνεχίζουν να έχουν κάθε πολιτικό και νομικό δικαίωμα και θεμιτό στρατηγικό συμφέρον να υιοθετούν αποφάσεις οι οποίες διαφυλάττουν την ακεραιότητα της Επικράτειας του κυρίαρχου Κυπριακού κράτους, οι οποίες απορρίπτουν προτεινόμενες «λύσεις» που νομιμοποιούν τα παράνομα τετελεσμένα και καταλύουν την Κυπριακή Δημοκρατία, οι οποίες δημιουργούν ένα μη βιώσιμο κρατίδιο υπό Τουρκική επικυριαρχία και οι οποίες όπως ήδη υπαινιχθήκαμε αναπόδραστα αποτελούν πηγή αστάθειας και προβλημάτων. Αυτή είναι η διεθνής πρακτική όλων των κρατών: Δεν αποδέχονται και δεν νομιμοποιούν τα τετελεσμένα όσο και να κρατήσει. Αλλαγές συνόρων που οροθετούνται με νέες Συνθήκες έχουμε μετά από ένα πόλεμο και εις βάρος του αναθεωρητικού και επιτιθέμενου κράτους.
Η επέτειος του Εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του ενός δέκατου του Ελληνισμού είναι λόγος για να τεθεί το ερώτημα: Γιατί η Ελληνική πλευρά αφήνει τρίτους, όποιοι και να είναι αυτοί, να εκπέμπουν ιδέες αδιέξοδων ρυθμίσεων που νομιμοποιούν, ακριβώς, την παράνομη άσκηση βίας, τα παράνομα τετελεσμένα και που όχι μόνο καταργούν ένα κυρίαρχο κράτος αλλάζοντας με νέα Συνθήκη την διεθνή τάξη αλλά επιπλέον αναπόδραστα οδηγούν σε αστάθεια που θέτει σε κίνδυνο την διεθνή και περιφερειακή ασφάλεια. Επειδή το Ελλαδικό κράτος έχει κάθε νομικό και νομιμοποιημένο συμφέρον για την ασφάλεια του ενός δέκατου του Ελληνισμού, γιατί δεν εξισορροπεί την Τουρκία στην Κύπρο; Μήπως υπάρχει κάποιος ή κάτι που υπερισχύει των Υψηλών Αρχών του καθεστώτος της κρατικής κυριαρχίας και των νόμιμων, νομιμοποιημένων και γι’ αυτό θεμιτών συμφερόντων ενός αμυνόμενου κράτους; Νομικά, πολιτικά και διαπραγματευτικά μιλώντας, η απάντηση είναι: Απολύτως όχι.
Μερικά δοκίμια, μελέτες και άρθρα
- Κατευνασμός: κάλεσμα πολέμου ή ήττα χωρίς πόλεμο https://piotita.gr/?p=2885
- https://piotita.gr/2014/11/22/%ce%ba%ce%b1%cf%84%ce%b5%cf%85%ce%bd%ce%b1%cf%83%ce%bc%ce%bf%cf%83-%ce%ba%ce%b1%ce%bb%ce%b5%cf%83%ce%bc%ce%b1-%cf%80%ce%bf%ce%bb%ce%b5%ce%bc%ce%bf%cf%85-%ce%ae-%ce%ae%cf%84%cf%84%ce%b1%cf%83-%cf%87/
- «ΟΙ ΑΦΕΤΗΡΙΕΣ ΤΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΚΑΙ Ο ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ» https://piotita.gr/2017/08/24/%cf%80-%ce%ae%cf%86%ce%b1%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%82-%ce%bf%ce%b9-%ce%b1%cf%86%ce%b5%cf%84%ce%b7%cf%81%ce%b9%ce%b5%cf%83-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%bd%ce%b5%ce%bf%ce%b5%ce%bb%ce%bb%ce%b7%ce%bd/ – http://wp.me/p3OqMa-1oL
- Ο Ιωάννης Καποδίστριας και οι διπλωματικές διαπραγματεύσεις με τις Μεγάλες Δυνάμεις: Σχέσεις ισχυρών και λιγότερο ισχυρών κρατών στο σύγχρονο διεθνές σύστημα https://piotita.gr/2020/03/23/%cf%80-%ce%ae%cf%86%ce%b1%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%82-%ce%bf-%ce%b9%cf%89%ce%ac%ce%bd%ce%bd%ce%b7%cf%82-%ce%ba%ce%b1%cf%80%ce%bf%ce%b4%ce%af%cf%83%cf%84%cf%81%ce%b9%ce%b1%cf%82-%ce%ba%ce%b1%ce%b9/ http://wp.me/p3OqMa-1p5
- Η Ελληνική Επανάσταση του 1821, ο Καποδίστριας, η δολοφονία του και οι προεκτάσεις μέχρι και σήμερα (Ημερίδα, βίντεο 03:18:00). Α. Κοκορίκος, Γ. Κοντογιώργης, Γ. Καραμπελιάς, Π. Ήφαιστος, Ναταλία Καποδίστρια https://wp.me/p3OlPy-284
- 1821 και σήμερα: Η Ελληνική Επανάσταση και η αξίωση για δημοκρατικό προσανατολισμό και Εθνική Ανεξαρτησία. https://piotita.gr/2018/03/24/%cf%80-%ce%ae%cf%86%ce%b1%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%82-1821-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%cf%83%ce%ae%ce%bc%ce%b5%cf%81%ce%b1-%ce%b7-%ce%b5%ce%bb%ce%bb%ce%b7%ce%bd%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%ce%b5%cf%80%ce%b1%ce%bd/
- Η Εθνική Ανεξαρτησία ως η κοινή Κοσμοθεωρία όλων των Εθνών και η Ελληνική Επανάσταση του 1821 https://piotita.gr/?p=8505
- Από τη δολοφονία του Καποδίστρια στον εθνομηδενισμό https://piotita.gr/2019/03/30/%cf%80-%ce%ae%cf%86%ce%b1%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%82-%ce%b1%cf%80%cf%8c-%cf%84%ce%b7-%ce%b4%ce%bf%ce%bb%ce%bf%cf%86%ce%bf%ce%bd%ce%af%ce%b1-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%ba%ce%b1%cf%80%ce%bf%ce%b4%ce%af/?fbclid=IwAR16vZzPYqaT32LNk2db5Js39T0HQ-Jpn0q5TqCcGkCum8lg6NTw8Ns68p0
Ελληνική Εθνική Στρατηγική: Η τριπλή στρατηγική. Έννοια σκοποί προϋποθέσεις επιτυχούς εκπλήρωσης: η περίπτωση της ευρωπαϊκής προοπτικής της Κύπρου https://piotita.gr/?p=2557
In Memoriam Γιάννου Κρανιδιώτη. “Ειρηνική” επίλυση των ελληνοτουρκικών “διαφορών” https://piotita.gr/?p=2730
Πλαίσιο Αρχών για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού με γνώμονα το Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Διεθνές Συμβούλιο Εμπειρογνωμόνων 4 LANGUAGES https://piotita.gr/2016/10/26/%ce%ba%cf%85%cf%80%cf%81%ce%b9%ce%b1%ce%ba%ce%b7-%ce%b4%ce%b7%ce%bc%ce%bf%ce%ba%cf%81%ce%b1%cf%84%ce%b9%ce%b1-%cf%80%ce%bb%ce%b1%ce%af%cf%83%ce%b9%ce%bf-%ce%b1%cf%81%cf%87%cf%8e%ce%bd-%ce%b3/
Τουρκία: Εγκλήματα πολέμου – Καταστατικός Χάρτης ΟΗΕ, Διεθνές Δίκαιο by Alfred de Zayas, Geneva, THE ANNAN PLAN AND THE IMPLANTATION OF TURKISH SETTLERS IN NORTHERN CYPRUS. https://piotita.gr/2016/10/19/by-alfred-de-zayas-geneva-the-annan-plan-and-the-implantation-of-turkish-settlers-in-northern-cyprus-%ce%ad%cf%80%ce%bf%ce%b9%ce%ba%ce%bf%ce%b9-%ce%b5%ce%b3%ce%ba%ce%bb%ce%ae%ce%bc%ce%b1%cf%84/
Σταθερά και μεταβλητά κριτήρια του κυπριακού ζητήματος πριν και μετά το 1974 και τα αίτια του ελλείμματος εθνικής στρατηγικής Αλλαγή https://wp.me/p3OqMa-1gv (Κέντρο Μελετών Τάσσος Παπαδόπουλος, συνέδριο)
«Διαπραγματευτικό κεκτημένο», η διεθνής και ευρωπαϊκή νομιμότητα, το ΣΑ και ο Καταστατικός Χάρτης του ΟΗΕ. https://piotita.gr/?p=36913
Η ριζική επανατοποθέτηση είναι μονόδρομος. H κατάργηση της Κυπριακής Δημοκρατίας τίποτα δεν επιτυγχάνει, ενώ οδηγεί όλους σε παγίδα αστάθειας. https://www.huffingtonpost.gr/entry/e-rizike-epanatopothetese-einai-monodromos_gr_60950e61e4b0ae3c687cdddd
Η Κυπριακή Δημοκρατία και το Ελλαδικό κράτος στην κόψη του ξυραφιού. Νομική, θεσμική, πολιτική αιτιολόγηση για ριζική επανατοποθέτηση. https://wp.me/p3OqMa-21E Εκτενέστερη εκδοχή του ανωτέρω δημοσιευμένη στο https://www.huffingtonpost.gr/entry/e-kepriake-demokratia-sten-kopse-toe-xerafioe_gr_60dd6dfce4b0b94d34de5322 : Π. Ήφαιστος, Η Κυπριακή Δημοκρατία στην κόψη του ξυραφιού. Νομική, θεσμική, πολιτική αιτιολόγηση για ριζική επανατοποθέτηση. Εισαγωγή: Οι εντολοδόχοι αφέθηκαν να γίνουν εντολείς
Κυπριακό-Ελληνοτουρκικά μετά τη Γενεύη: Επιτακτική ανάγκη νέας στρατηγικής. Δεν καταργείται η Κυπριακή Δημοκρατία. Αποφάσεις συμβατές με τον Χάρτη του ΟΗΕ και την πράξη προσχώρησης στην Ε.Ε https://piotita.gr/?p=29902
Η Ελληνική πλευρά αυτοπαγιδευμένη. Συμφορά μας, ικετεύει για … ΔΔΟ και … μόνο ολίγον Αιγαίο. https://wp.me/p3OqMa-1Un
Αυτοκτονία του ενός δέκατου του Ελληνισμού στην Κύπρο με ΔΔΟ. https://wp.me/p3OqMa-2Qq[https://simerini.sigmalive.com/article/2023/8/6/autoktonia-tou-enos-dekatou-tou-ellenismou-sten-kupro-me-ddo/]
Π. Ήφαιστος, Ελληνοτουρκικά, Κυπριακό και αυτοκτονικές τάσεις. https://wp.me/p3OqMa-2Rp
Κυπριακή Δημοκρατία: Διαφύλαξη ή αυτοπαγίδευση; Γιατί κινδυνεύει να χαθεί η Κυπριακή Δημοκρατία. Πόσο κινδυνεύει η Κύπρος και η Ελλάδα. https://www.huffingtonpost.gr/entry/kepriake-demokratia-diafelaxe-e-aetopayideese_gr_5fe43a6dc5b6acb53456f25c
Κυπριακό: Η μεγάλη παγίδα https://piotita.gr/?p=8048
Αλλαγή στρατηγικής για το Κυπριακό: Διεθνής και ευρωπαϊκή νομιμότητα. Επανατοποθέτηση του Κυπριακού στην βάση της διεθνούς και Ευρωπαϊκής νομιμότητας και το «Διαπραγματευτικό κεκτημένο» https://piotita.gr/?p=8066
ΚΥΠΡΙΑΚΟ: ΔΙΑΦΘΕΙΡΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΘΕΣΜΟΥΣ, ΑΥΤΟΚΤΟΝΟΥΜΕ ΠΟΛΙΤΙΚΑ / ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΡΟΝΟΥΜΕ ΤΗΝ ΔΙΕΘΝΗ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑ. https://piotita.gr/?p=4101
THE CYPRUS ISSUE: SLIDING ON A KNIFE-EDGE”, European Parliament, conference 31.1.2017 (it includes the report on «International and European law» in four languages) http://wp.me/p3OqMa-1kT
THE DEMOCRATIC CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF CYPRUS AS A CORNERSTONE OF RULE OF LAW AND REGIONAL STABILITY https://wp.me/p3OqMa-1Y7
Κυπριακή Δημοκρατία: Διαφύλαξη ή αυτοπαγίδευση; Γιατί κινδυνεύει να χαθεί η Κυπριακή Δημοκρατία. Πόσο κινδυνεύει η Κύπρος και η Ελλάδα. https://www.huffingtonpost.gr/entry/kepriake-demokratia-diafelaxe-e-aetopayideese_gr_5fe43a6dc5b6acb53456f25c
Διπλωματία και στρατηγική: Οι ειδοποιοί διαφορές είναι η ουσία. Περί «Πολιτικής ισότητας», το ΣΑ και ο Χάρτης του ΟΗΕ. https://www.philenews.com/f-me-apopsi/paremvaseis-ston-f/article/1664801/diplomatia-kai-stratigki-oi-eidopoioi-diafores-einai-i-oysia?fbclid=IwAR1mGK7tYRM5XigthvvkuHlBUm_GH-dqrKcoM5JkxCdB41XSnv-9KLiA9iQ
[…] Πηγή […]