Όταν η ηθική πυξίδα χάνεται σιωπηλά: The Sirens και Designated Survivor ως καθρέφτες της σύγχρονης εξουσίας

Υπάρχουν σειρές που σου λένε ξεκάθαρα τι σκέφτονται για την πολιτική, την εξουσία και το καλό με το κακό. Και υπάρχουν κι εκείνες που κάνουν κάτι πολύ πιο ανησυχητικό: δεν σου λένε τίποτα ευθέως, αλλά σε αφήνουν στο τέλος με την αίσθηση ότι κάτι μέσα σου έχει μετακινηθεί.
Σε αυτή τη δεύτερη κατηγορία ανήκουν τόσο η The Sirens όσο και το Designated Survivor.

Δύο εντελώς διαφορετικές σειρές. Άλλο ύφος, άλλη αφήγηση, άλλο κοινό. Κι όμως, αν τις δεις προσεκτικά καταλήγουν στο ίδιο σκοτεινό συμπέρασμα:
η ηθική δεν καταρρέει με θόρυβο· διαβρώνεται αθόρυβα.

Από την ψυχολογία στην πολιτική (χωρίς να το καταλάβεις)

Και οι δύο σειρές σε τραβούν πρώτα αλλού.
Το The Sirens ξεκινά σχεδόν υπαρξιακά και ψυχολογικά. Οι χαρακτήρες κινούνται σε έναν χώρο χωρίς σαφή εξουσία, χωρίς κράτος, χωρίς «μεγάλο κακό». Το Designated Survivor, αντίθετα, ξεκινά σχεδόν αφελώς πολιτικά: ο «καλός άνθρωπος» γίνεται πρόεδρος μέσα από μια τραγωδία και καλείται να σώσει τη δημοκρατία.

Αυτό που τις ενώνει όμως δεν είναι η αρχή. Είναι η διαδρομή.

Και οι δύο σου λένε:

Δεν χρειάζεται να είσαι κακός για να υπηρετήσεις κάτι κακό.

Designated Survivor: η ηθική μέσα στο κράτος

Το Designated Survivor πατά πάνω σε ένα παλιό, καθησυχαστικό αφήγημα:
αν ένας έντιμος άνθρωπος βρεθεί στην κορυφή, το σύστημα μπορεί να διορθωθεί.

Στην αρχή, ο πρόεδρος λειτουργεί ως ηθικό αντίβαρο:

• λέει «όχι» εκεί που άλλοι θα έλεγαν «ναι»
• διστάζει
• κουβαλά ακόμη την ενοχή της απόφασης

Όμως, όσο προχωρά η σειρά, κάτι αλλάζει. Όχι απότομα. Όχι θεαματικά.
Αλλά μέσω:

• εξαιρέσεων που «είναι προσωρινές»
• αποφάσεων που «δεν υπάρχει άλλος τρόπος»
• συμβιβασμών που βαφτίζονται αναγκαιότητα

Στο τέλος, δεν βλέπεις έναν διεφθαρμένο πρόεδρο.
Βλέπεις κάτι χειρότερο: έναν πρόεδρο που έχει μάθει να ζει χωρίς ηθικό δίλημμα.

Και αυτό είναι το πιο πολιτικό σχόλιο της σειράς:

Το κράτος δεν σε διαφθείρει — σε εκπαιδεύει.

The Sirens: η εξουσία χωρίς θεσμούς

Αν το Designated Survivor είναι πολιτική μέσα στους θεσμούς, το The Sirens είναι πολιτική μετά τους θεσμούς.

Εδώ δεν υπάρχει:

• κυβέρνηση
• νόμος
• εκλογές
• λογοδοσία

Υπάρχει μόνο ένα σύστημα σχέσεων, ρόλων και «ευκαιριών».
Και αυτό ακριβώς το κάνει πιο ανατριχιαστικό.

Οι χαρακτήρες:

• δεν εξαναγκάζονται
• δεν απειλούνται άμεσα
• δεν χειραγωγούνται χονδροειδώς

Αντίθετα, ενσωματώνονται.

Το σύστημα δεν τους φιμώνει.
Τους κάνει να αισθάνονται:

• σημαντικοί
• χρήσιμοι
• «μέσα»

Και κάπου εκεί, χωρίς να το καταλάβουν, η ευθύνη εξαφανίζεται.
Όχι επειδή δεν υπάρχει κακό.
Αλλά επειδή κανείς δεν νιώθει ότι του αναλογεί.

Το κοινό πολιτικό συμπέρασμα

Παρά τις διαφορές τους, οι δύο σειρές καταλήγουν στο ίδιο πολιτικό αδιέξοδο:

• Στο Designated Survivor, η φράση-κλειδί είναι:
  «Δεν γίνεται αλλιώς»
• Στο The Sirens, η φράση-κλειδί είναι:
  «Δεν φταίω εγώ»

Και οι δύο οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα:
καμία πράξη δεν βαραίνει πραγματικά κανέναν.

Αυτό δεν είναι απλώς αφήγηση.
Είναι περιγραφή του σύγχρονου κόσμου:

• της εργασίας
• των media
• της πολιτικής διαχείρισης
• ακόμη και του «καλού ακτιβισμού»
• 

Γιατί αυτές οι σειρές είναι πιο πολιτικές απ’ όσο δείχνουν

Καμία από τις δύο δεν φωνάζει «είμαι πολιτική σειρά».
Και αυτό είναι το πιο ειλικρινές τους στοιχείο.

Γιατί σήμερα η πολιτική:

• δεν μοιάζει με ιδεολογία
• δεν μοιάζει με σύγκρουση
• δεν μοιάζει με απόφαση

Μοιάζει με:

• management
• ψυχολογία
• αφήγημα
• «ρεαλισμό»

Και ακριβώς εκεί χάνεται η ηθική πυξίδα:
όχι επειδή κάποιος την πέταξε,
αλλά επειδή έπαψε να τη χρειάζεται.

Το πρόβλημα δεν είναι ότι το κακό κερδίζει.
Το πρόβλημα είναι ότι το καλό προσαρμόζεται.

Το Designated Survivor σου δείχνει πώς αυτό συμβαίνει μέσα στο κράτος.
Το The Sirens σου δείχνει πώς συμβαίνει χωρίς καν να υπάρχει κράτος.

Και μαζί, σχηματίζουν ένα ενιαίο, άβολο ερώτημα προς τον θεατή:

Σε ποιο σημείο θα είχες ήδη σταματήσει να αντιστέκεσαι — χωρίς να το καταλάβεις;