Όλα είναι θέμα Παιδείας

του ΣΤΑΘΗ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΑΔΗ, Ομότιμου Καθηγητή ΑΠΘ.

Δεν είναι κάτι το καινούργιο να πούμε ότι οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ μαζί με όλα τα στραβά που έφεραν μαζί τους, και την πανάκριβη οπισθοδρόμηση που προκάλεσαν στην πορεία της χώρας προς τα μπροστά, προσέφεραν και δύο καλά.

Α. Απομυθοποίησαν την ιδεολογική ηγεμονία της Αριστεράς και τις ακραίες  ιδεοληψίες της. Απεδείχθη ότι όλες οι παθογένειες του «παλιού» και φθαρμένου πολιτικού συστήματος υιοθετήθηκαν και με άκομψο τρόπο (ίσως λόγω απειρίας) εφαρμόστηκαν από την νέα διακυβέρνηση. Το μεγάλο λαϊκό ρεύμα, με την αντισυστημική του ψήφο, που έδωσε και την πλειοψηφία στον ΣΥΡΙΖΑ, ξεφουσκώνει σιγά-σιγά. Είναι πλέον φανερό, ότι η έκδηλη αναποτελεσματικότητα και η έλλειψη κάθε θετικής προοπτικής έπεισε και κάποια από τα στελέχη ακόμη του ΣΥΡΙΖΑ ότι πρέπει να γυρίσουν υποχρεωτικά σε ρεαλιστικότερες λύσεις, όπου πρυτανεύει η κοινή λογική, που τόσο μας λείπει.

Β. Πέρασαν κάποια μέτρα και μεταρρυθμίσεις (με την πίεση των δανειστών μας βέβαια) χωρίς να «ανοίξει ρουθούνι». Όπως είπε άλλωστε και ο Βαρουφάκης στον FOCUS «Το 3^ο μνημόνιο (εγώ θα έλεγα 3^ο και 3^ο plus) θα μείνει στην ιστορία ως το πιο αποικιοκρατικό χαρτί, που υπέγραψε ποτέ Ελληνική κυβέρνηση. Θα μπορούσε ποτέ να περάσει το 3^ο μνημόνιο η ΝΔ; Θα είχε καεί το Σύνταγμα». Ας μην ξεχνάμε επίσης την τραγωδία της Marfin (10.5.2010), όπου τρεις νέοι άνθρωποι κάηκαν κατά τη διάρκεια μιας από τις μεγαλύτερες σε όγκο πορείες που έχει γνωρίσει η πρωτεύουσα, ενάντια στην επικείμενη ψήφιση του πρώτου μνημονίου.

Παρ’ όλη όμως τη στροφή του, που έγινε λίγο πριν και μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015 και συνεχίζεται να γίνεται, προς ρεαλιστικότερες προσεγγίσεις και παρ’ όλη την αποχώρηση των ακραίων (αλλά και συνεπών στα πιστεύω τους) στελεχών του, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχασε όλους τους παροδικούς ψηφοφόρους του, που του έδωσαν την ψήφο τους στις εκλογές του Ιανουαρίου 2015, οπότε και εκτοξεύθηκε στο 36 %. Οι σημερινές δημοσκοπήσεις τον φέρνουν στο 18% (δημοσκόπηση του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Οκτώβριος 2017), αλλά αυτό, κατά τη γνώμη μου, δεν δείχνει και την ωριμότητα του εκλογικού σώματος.

Βέβαια, η κυβερνητική επαγγελματική δεξιοτεχνία στην επικοινωνία και η τακτική του άλλα να λέμε έξω και άλλα μέσα, άλλα να λέμε στα διαγγέλματα και άλλα στα υπουργικά συμβούλια, άλλα να λέμε και άλλα να κάνουμε (πάγια τακτική, που έγινε προμετωπίδα στον ΣΥΡΙΖΑ), εμποδίζουν την απομάκρυνση των ψηφοφόρων και συντηρούν ένα υπέρ αυτού κλίμα. Κι αυτό γιατί οι αντισυστημικοί του ψήφοι δεν είχαν «θεωρητικό» υπόβαθρο και παγιωμένες πολιτικές θέσεις. Το κύριο επιχείρημα ήταν: «ας τους δοκιμάσουμε και αυτούς, που ξέρεις …» και η κρυφή ελπίδα πολλών «που ξέρεις, και τα μισά να κάνει, πάλι κερδισμένοι θα είμαστε».

Εδώ βρίσκεται και το μεγάλο πρόβλημα, γιατί την ίδια λογική είχαν και πολλοί που δεν ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ. Ήταν πολλοί αυτοί που «ήλπιζαν» μια «αντιμνημονιακή» πολιτική. Μια ιδεοληψία, απίστευτης ελαφρότητος, σαν να μας φταίνε τα μνημόνια. Ένας συγκερασμός από έλλειψη πολιτικής αγωγής, σοβαρής ενημέρωσης και κυρίως έλλειψη της λογικής των αυτονοήτων. Φταίχτες: η νοοτροπία της ήσσονος προσπάθειας, η έλλειψη κουλτούρας στην αντιμετώπιση πολιτικών καταστάσεων με τη σωστή κατεύθυνση της ψήφου, όπου δυστυχώς υπερισχύει η κομματική επιλογή έναντι του εθνικού συμφέροντος, η «ανατολίτικη» νοοτροπία, όπου πάνω απ’ όλα είναι ο εαυτός μας, η αφερεγγυότητα του κράτους μαζί με την έλλειψη εμπιστοσύνης των πολιτών απέναντί του, αλλά και άλλα πολλά που θα μπορούσαν να μας πουν οι κοινωνικοί επιστήμονες. Το πρόβλημα είναι πολυπαραμετρικό και γι’ αυτό δυσεπίλυτο.

Βλέπουμε καθημερινά κοινωνικά σύνολα που είναι κατά των εμβολιασμών, που πιστεύουν στο Σώρρα, που πιστεύουν ότι μας ψεκάζουν, που πιστεύουν ότι τα ζώδια επηρεάζουν την μοίρα μας, που πιστεύουν τον εθνικό μύθο ότι όλοι μας ζηλεύουν και μας επιβουλεύονται, ή ότι άλλο μικρότερο ή μεγαλύτερο ευτράπελο, όλα ενδεικτικά της απίστευτης απαιδευσιάς τους. Ασχολήθηκαν άραγε ποτέ οι κοινωνιολόγοι και οι ψυχαναλυτές με αυτή την αρρωστημένη κατάσταση; Μελέτησαν τις παθογένειες; Προσπάθησαν να τις εξηγήσουν και να προτείνουν θεραπείες; Συγχρόνως διαπιστώνουμε ότι οι πολίτες είναι αδιάφοροι και απρόθυμοι να ενεργήσουν θετικά, όταν στις τελευταίες εθνικές εκλογές (Σεπτέμβριος 2015) η αποχή έφθασε στο 45%. Διαπιστώνουμε επίσης ότι βλέπουν μόνο ότι βρίσκεται μπροστά τους. Για όλους αυτούς η Μυτιλήνη με τις ατέλειωτες προσφυγικές/μεταναστευτικές ροές και η Θράκη με τους Έλληνες Μουσουλμάνους της είναι πολύ μακριά. Αλλά μήπως και σε αυτά τα συμπτώματα είδαμε κάποια κοινωνική ανάλυση ή έστω διερεύνηση του φαινομένου και προτάσεις αντιμετώπισης της απαράδεκτης αυτής, για τη λειτουργία της δημοκρατίας, κατάστασης;

Τι είναι όμως αυτό που ως κοινός παράγοντας ενισχύει όλες αυτές τις συνιστώσες, από τις οποίες δεν μπορούμε να ξεφύγουμε;

1. Το ένδοξο παρελθόν, που μας φουντώνουν κάθε λίγο ακόμη και σοβαροί ξένοι ηγέτες (πρόσφατα ο Ομπάμα και ο Μακρόν) οι οποίοι προσερχόμενοι εκθειάζουν το λαμπρό παρελθόν μας.

1. Η απατηλή εικόνα ότι επειδή έχουμε ένα εξαιρετικό «οικόπεδο» με θάλασσα και ήλιο, με βιοποικιλότητα και αρμονικές εναλλαγές εικόνων, να νομίζουμε ότι το ειδικό βάρος της χώρας μας είναι πολύ μεγαλύτερο των γεωπολιτικών και γεωστρατιωτικών της δυνατοτήτων. Και ότι αυτό από μόνο του μας κάνει πρωταγωνιστές σε διεθνές επίπεδο. Η ψευδαίσθηση αυτή επιτείνεται από την απαράδεκτη έλλειψη μακρόπνοης στρατηγικής και την εμφανή αδυναμία μας να εκμεταλλευτούμε και να ενισχύσουμε τα πλεονεκτήματά μας σε όλους τους τομείς, είτε είναι η ευφυΐα του λαού μας (ενίσχυση της καινοτομίας), είτε ο τουρισμός, είτε ο ορυκτός μας πλούτος, είτε η ποιότητα των αγροτικών μας προϊόντων, είτε οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, είτε …

3. Τα ΜΜΕ και κυρίαρχα η τηλεόραση, που προάγουν ένα κακό νεοελληνικό πολιτισμό και μια μαζική κουλτούρα μειωμένης ποιότητος, χάριν της τηλεθέασης καθώς και η πανθομολογούμενη διαπλοκή τους (όσης βέβαια τους έχει απομείνει ακόμη), με κατάχρηση της υπάρχουσας ή την προοπτική της μέλλουσας εξουσίας, χάριν οικονομικών ωφελημάτων.

4. Η κοινωνία των πολιτών και οι εθελοντικές οργανώσεις που έχουν στρέψει τις δραστηριότητές τους αποκλειστικά στις «καλές πράξεις» προς πάσα κατεύθυνση και φυσικά καλά κάνουν. Διότι τις έχουμε απόλυτη ανάγκη, αφού καλύπτουν τα ατέλειωτα κενά του κρατικού μηχανισμού κοινωνικής πρόνοιας. Η ίδια όμως αυτή κοινωνία των πολιτών δεν έχει δώσει, με προεξάρχουσα φυσικά την πνευματική της ηγεσία, σοβαρούς ομίλους σκέψης, που θα μελετούσαν τα δεδομένα και θα κατέληγαν σε συμπεράσματα και προτάσεις. Προτάσεις στις οποίες, λόγω επιστημονικού καθήκοντος, αλλά και επιχειρηματολογικής λογικής, θα πρυτάνευε το συλλογικό και εθνικό συμφέρον.

5. Κυρίως όμως οι πολιτικές ηγεσίες, που δεν έχουν τα «κότσια», παρ’ όλες ενδεχομένως τις καλές προθέσεις (αν και όταν υπάρχουν) να απεγκλωβιστούν από τους κομματικούς στρατούς, που έχουν ως όραμα και μοναδικό στόχο την κατάληψη της εξουσίας. Σ’ αυτούς νομίζω ότι αναλογεί το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης, διότι μπορούν αν θέλουν, ιδιαίτερα στην αρχή της θητείας τους, όταν ακόμη έχουν το «φωτοστέφανο» της νίκης και άφθαρτο το πολιτικό τους κεφάλαιο, να κάνουν τις κατάλληλες κινήσεις προς την σωστή κατεύθυνση. Ή έστω, μαχόμενοι να πέσουν για μια καλύτερη Ελλάδα. Πολιτικές προσωπικότητες, που δεν έχουν τη λεβεντιά της αυταπάρνησης να θυσιάσουν τον πολιτικό τους εαυτό, καταγγέλλοντας τους ιδιοτελείς και τις παθογένειες, που υπονομεύουν τη χώρα. Αυτό δεν είναι φυγομαχία, αλλά μια ύψιστη πατριωτική συμπεριφορά και το καλύτερο «μάθημα» προς τον Λαό μας και κυρίως τους νέους, που ζητούν παραδείγματα και εμπνευσμένους ηγέτες. Τολμείστε κύριοι πολιτικοί αρχηγοί και προσφέρετε στο λαό σας ένα παράδειγμα, το οποίο θα αναφέρεται κάποτε στα βιβλία ιστορίας των Ελληνικών σχολείων.

Το έθνος μας κατά την μακραίωνη ιστορία του πέρασε πολλές περιόδους ακμής και παρακμής. Ακμής που φωτοδότησε την ανθρωπότητα, αλλά και πτώσεις, που όμως δεν ήταν ικανές για την οριστική του εξαφάνιση. Το φαινόμενο είναι βέβαια απεριοδικό, αλλά δεν είναι τυχαίο. Οι περίοδοι ακμής βασίστηκαν σε δομημένους θεσμούς και πεφωτισμένους ηγέτες. Στη δημοκρατία όμως είναι καθοριστική και η συμμετοχή του λαού. Σήμερα ζούμε σε μια μιζέρια, απόρροια πολλών ετών «δημοκρατικών» στρεβλώσεων, που κρατά το λαό μας σε μια ανεξήγητα παθητική στάση. Η δημοκρατία για να λειτουργήσει σωστά χρειάζεται ενημερωμένους και υπεύθυνους  πολίτες, συνειδητοποιημένους και σκεπτόμενους πατριώτες, πεπαιδευμένους και ενεργούς νέους, που θα πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους. Δυστυχώς απέχουμε πολύ από αυτό. Η παιδεία που παρέχεται από όλους τους φορείς της δεν παρέχει δυστυχώς σήμερα τη «φύτρα» εκείνη που εμφυτευόταν στις παλαιότερες γενιές και η οποία, όταν έβρισκε το κατάλληλο περιβάλλον θεσμών και ηγετών, ανάτασσε το άτομο, εξύψωνε το σύνολο και δημιουργούσε τις προϋποθέσεις για το ξεπέταγμα του έθνους. Υφιστάμεθα σήμερα μια κρατικά κατευθυνόμενη παιδεία που πλακώνει, με τις ατέλειωτες κανονιστικές της διατάξεις και τις απίστευτες ιδεολογικές της αγκυλώσεις, αντί να διεγείρει και να ελευθερώνει τις υγιείς δυνάμεις του έθνους.

Αυτός είναι κατά τη γνώμη μου ο κοινός παρονομαστής όλων όσων αναφέρθηκαν παραπάνω και το υπόβαθρο, πάνω στο οποίο έχει κωλύσει η νεολαία και μέσα στο οποίο θάβονται οι μεγάλες αρετές του λαού μας.

Πόσο αισιόδοξοι μπορούμε να είμαστε σήμερα; Προσωπικά δεν άκουσα ακόμη κανένα να λέει ότι πρέπει να αλλάξουν ΟΛΑ. Μόνο στρογγυλεμένες κουβέντες, για να αρέσουν σε όσο πιο πολλούς γίνεται ή να δυσαρεστήσουν τους λιγότερο δυνατόν. Το μόνο που μας μένει είναι να προσευχηθούμε στο Θεό και να ζητήσουμε τη βοήθειά Του.

Γνωρίζω ότι οι σκέψεις αυτές θα διαβαστούν από ελάχιστους και η όποια επίδρασή τους στην ελλειμματική πολιτική μας κουλτούρα, θα είναι μηδενική. Τις έγραψα όμως για μένα, από μια ενδόμυχη διάθεση συμβολής στη μελέτη, που θα ήθελα να κάνουν (και θα έπρεπε να κάνουν) ειδικοί επιστήμονες.

Στάθης Πολυχρονιάδης

Ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ

Θεσσαλονίκη Νοέμβριος 2017