Τρόποι βίωσης της “τουρκικότητας” στη γείτονα φίλη χώρα.

Νικόλαου Γ. Ιντζεσίλογλου*

Το πως βιώνουν την τουρκική υπηκοότητά τους και την “τουρκικότητά” τους διάφοροι Τούρκοι υπήκοοι έχει μεγάλη ποικιλία και διαβαθμίσεις. Θα αναφερθώ σε συγκεκριμένα εμπειρικά παραδείγματα (αποφεύγοντας να αναφέρω ονόματα και μη καταδεικνύοντας τον ακριβή τόπο, χωριό ή πόλη, όπου ζουν τα συγκεκριμένα πρόσωπα), από τα οποία μπορούν να προκύψουν γενικότερες κατηγοριοποιήσεις. Φυσικά υπάρχουν ακόμη και σήμερα οι Ρωμιοί Τούρκοι υπήκοοι, όπου και σ’ αυτούς υπάρχουν διαβαθμίσεις στον τρόπο με τον οποίο βιώνουν την “τουρκικότητα”. Υπάρχουν και οι Κούρδοι. Δεν αναφέρομαι όμως ούτε στους επισήμως αναγνωρισμένους Ρωμιούς κι ούτε στους Κούρδους.

Αναφέρομαι στις εξής περιπτώσεις:

Συνάντησα σε μια κωμόπολη στην Καππαδοκία έναν Τούρκο γηγενή Καππαδόκη, ο οποίος με ενθουσιασμό, συγκίνηση και δάκρυα στα μάτια, μου πρόσφερε το βιβλίο του, που ο ίδιος είχε γράψει σε τουρκική γλώσσα, με τίτλο “Biz istemedik” (“Εμείς δεν το θελήσαμε”) και με περιεχόμενο, που αναφερόταν στην αποχώρηση των Χριστιανών από την Καππαδοκία, λόγω της ανταλλαγής των πληθυσμών του 1923-1924.

Συνάντησα έναν άλλο γηγενή Καππαδόκη, του οποίου οι πρόγονοι ήταν Χριστιανοί ανταλλάξιμοι, αλλά όταν έφτασαν στη Μερσίνα (είναι η παραθαλάσσια πόλη στη νότια Τουρκία, απέναντι από την Κύπρο, από όπου οι ανταλλαγέντες Χριστιανοί επιβιβάστηκαν σε πλοία με προορισμό την Ελλάδα) και είδαν τον χαμό που γινόταν, επέστρεψαν στον τόπο καταγωγής τους (στην Καππαδοκία) λέγοντας: “Εμείς θα μείνουμε στον τόπο μας, που είναι δικός μας τόπος και κανείς δεν δικαιούται να μας διώξει από αυτόν. Κι ό,τι θέλει ο Θεός να γίνει, ας γίνει”. Σήμερα λένε: “Εμείς αλλάξαμε, αλλά ξέρουμε ποιοί είμαστε”.

Συνάντησα, σε διάφορες περιοχές της Τουρκίας, γηγενείς οικογένειες Τούρκων υπηκόων με κρυφά εικονοστάσια στα σπίτια τους, και πολύ μεγάλη αγάπη και φροντίδα για τους Έλληνες επισκέπτες.

Συνάντησα σε ένα μέρος στην Καππαδοκία έναν Τούρκο υπήκοο, του οποίου οι πρόγονοι είχαν έλθει ως ανταλλαγέντες από τη δυτική Μακεδονία, και ο οποίος, δημόσια και ενώπιον πλήθους συγχωριανών του, μου είπε, μεταξύ άλλων, και με στεντόρια τη φωνή ότι οι πρόγονοί του δεν γνώριζαν την τουρκική γλώσσα και ότι ο Κεμάλ δεν τους αγαπούσε, και ότι είχε σκοπό να τους στείλει στα τουρκο-ιρανικά σύνορα, αλλά “δεν πρόλαβε να πραγματοποιήσει το σκοπό του, γιατί ευτυχώς πέθανε”.

Συνάντησα πολλούς Τούρκους υπηκόους, οι οποίοι κατάγονται από χώρες των Βαλκανίων και ήλθαν (είτε οι ίδιοι είτε οι γονείς τους) στην Τουρκία είτε λόγω διώξεων και καταπίεσης από τα κομμουνιστικά καθεστώτα (κυρίως από τη Βουλγαρία) είτε κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου που συνόδευσε τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας (κυρίως από τη Βοσνία). Αυτοί χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Οι πιο μορφωμένοι (πανεπιστημιακοί) προσπαθούν να υποστηρίξουν την άποψη ότι οι απώτεροι πρόγονοί τους κατάγονται από την Καππαδοκία (και την Καραμανία γενικότερα) και ότι μετοίκησαν στα Βαλκάνια κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι λιγότερο μορφωμένοι σίγουρα, αλλά και μερικοί μορφωμένοι, ως ένα βαθμό, επιχαίρουν κάθε φορά που διαπιστώνονται όσα μη γνήσια τουρκικής προέλευσης στοιχεία έχει είτε η τουρκική γλώσσα (π.χ. όταν μαθαίνουν ότι η λέξη “Ανατολία” παράγεται από την ελληνική λέξη “Ανατολή”, που σημαίνει τον τόπο από όπου ανέρχεται ο ήλιος, κι όχι από την τουρκική λέξη “anadolu”, όπως τους λένε, και που σημαίνει τον τόπο που είναι γεμάτος μητέρες) είτε η ιστορία των περιοχών όπου σήμερα βρίσκεται η Τουρκία. Μου δίνουν, επίσης, την εντύπωση ότι χαίρονται όταν αισθάνονται ότι όχι μόνο αυτοί οι ίδιοι (ως πρόσφυγες) είναι πρόσφατοι κάτοικοι του τόπου της νέας εγκατάστασής τους, αλλά και πολλοί άλλοι, που εμφανίζονται ως οι μόνιμοι (ανέκαθεν) κάτοικοι.

Συνάντησα πολλούς Τούρκους πανεπιστημιακούς, που ανεξάρτητα από τον τόπο της καταγωγής τους, λατρεύουν την Ελλάδα, για την ελευθερία, τη δημοκρατία και τον ευρωπαϊκό της προσανατολισμό, και περνούν τις καλοκαιρινές τους διακοπές στα ελληνικά νησιά, για να αναπνεύσουν, μεταξύ άλλων, ελεύθερα την ελληνική κουλτούρα.

Τέλος, υπενθυμίζω ότι στις τελευταίες δημοτικές εκλογές, ο Πρόεδρος Ερντογάν      κατηγορήθηκε από τους πολιτικούς του αντιπάλους ότι έχει ποντιακή ελληνική καταγωγή και ότι για τον λόγο τούτο δεν διεκδικεί με τρόπο δυναμικό και αποτελεσματικό τα 18 νησιά και βραχονησίδες του Αιγαίου Πελάγους (που διεκδικεί η Τουρκία) και ότι απλά κοροϊδεύει τον τουρκικό λαό με λεκτικούς και ρητορικούς λεονταρισμούς. Στην κατηγορία αυτή ο Πρόεδρος Ερντογάν απάντησε από το μπαλκόνι σε μια μαζική λαϊκή προεκλογική συγκέντρωση λέγοντας: «Για κοιτάξτε ποιοι με κατηγορούν. Ο …..(τάδε) και ο … (δείνα) και ο…(άλλος), οι οποίοι έχουν δημοσιεύσει άρθρα γεμάτα θαυμασμό για τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία.». Και με το χέρι του κράδαινε φωτοτυπίες των εν λόγω άρθρων.

Και ο νοών νοείτω!

*Ο κ. Νικόλαος Ιντζεσίλογλου είναι Ομότιμος Καθηγητής ΑΠΘ
τέως Κοσμήτορας της Σχολής ΝΟΠΕ του ΑΠΘ
Επίτιμος δικηγόρος του ΔΣΘ