Γιωργος Τσίτσιος
Η Μόσχα βρίσκεται σήμερα παγιδευμένη σε ένα στρατηγικό αδιέξοδο. Ναι, διαθέτει ισχύ, ναι, μπορεί να καταλαμβάνει εδάφη. Αλλά δεν μπορεί να εμπνεύσει. Και χωρίς να εμπνεύσει, δεν μπορεί να κερδίσει.
Η ιστορία μάς δίνει ήδη τα παραδείγματα.
Αλσατία–Λωρραίνη: μια στρατιωτική νίκη που έγινε πληγή
Μετά τον Γαλλοπρωσικό πόλεμο του 1870–71, η Γερμανία προσάρτησε την Αλσατία–Λωρραίνη. Ο πληθυσμός της μιλούσε κυρίως γερμανικές διαλέκτους, αλλά μεγάλο μέρος αισθανόταν πολιτικά Γάλλος. Αντί για ειρήνη, η προσάρτηση έγινε εθνική ταπείνωση για το Παρίσι. Το σύνθημα «Revanche!» –εκδίκηση– κυριάρχησε επί δεκαετίες.
Αποτέλεσμα; Η περιοχή έγινε πυριτιδαποθήκη που τροφοδότησε τον Α΄ και τον Β΄ Παγκόσμιο. Χρειάστηκαν δεκαετίες, και τελικά η ευρωπαϊκή ενοποίηση, για να σβήσει η πληγή.
Το δίδαγμα είναι σαφές: χωρίς ιδεολογικό αφήγημα που να δίνει νομιμοποίηση και όραμα, η στρατιωτική ισχύς από μόνη της γεννά μόνο νέες συγκρούσεις.
Η Ρωσία χωρίς όραμα
Η Ρωσία σήμερα βρίσκεται ακριβώς σε αυτή τη θέση. Προβάλλει το σύνθημα της «αποναζιστικοποίησης». Είναι όμως ένα αρνητικό αφήγημα, που στηρίζεται μόνο στην καταστροφή του αντιπάλου. Δεν δίνει θετική προοπτική στον λαό της Ουκρανίας.
Αντίθετα, η Δύση –με ψέματα ή αλήθειες– μιλά για ΕΕ, ελευθερία μετακίνησης, δυτικό βιοτικό επίπεδο. Αυτό εμπνέει εκατομμύρια Ουκρανούς. Και κάνει τη Ρωσία να μοιάζει αδύναμη, γιατί δεν έχει τίποτα ανάλογο να αντιπροτείνει.
Το πρόβλημα είναι βαθύτερο: η ίδια η ρωσική αστική τάξη είναι δυτικόφιλη. Στέλνει τα παιδιά της στα πανεπιστήμια του Λονδίνου, επενδύει τα λεφτά της στις ευρωπαϊκές τράπεζες, ζει με τα πρότυπα των G7. Μια τέτοια τάξη δεν μπορεί να εμπνεύσει ούτε τους δικούς της πολίτες, πόσο μάλλον έναν ξένο λαό.
Η διστακτικότητα του Κρεμλίνου
Το είδαμε καθαρά το 2014. Όταν ξέσπασε το λαϊκό κίνημα στο Ντονμπάς, η Μόσχα δίστασε να το στηρίξει ενεργά, γιατί δεν ήθελε να χαλάσει τις σχέσεις της με τη Δύση. Αντί για στήριξη, ήρθαν οι συμφωνίες του Μινσκ. Χρόνια αργότερα, ο ίδιος ο Πούτιν παραδέχτηκε στον Τάκερ Κάρλσον ότι οι Δυτικοί τον εξαπάτησαν: οι συμφωνίες δεν ήταν τίποτα άλλο από ένα τέχνασμα για να κερδίσει χρόνο η Ουκρανία.
Το ίδιο μοτίβο επαναλήφθηκε και στην ανταλλαγή του Μεντβεντσούκ με τους ηγέτες του Αζόφ. Αντί να τιμωρηθούν παραδειγματικά οι επικεφαλής ενός τάγματος που η ίδια η Μόσχα χαρακτήριζε «ναζιστικό», παραδόθηκαν πίσω μέσω Ερντογάν, ενώ ο κουμπάρος του Πούτιν γύρισε στη Μόσχα. Το αποτέλεσμα; Οι Αζοβίτες παρουσιάστηκαν ως ήρωες στο Κίεβο και η Ρωσία έχασε κάθε ηθικό έρεισμα.
Το ερώτημα δεν μπορεί να αποφευχθεί: πόσες φορές θα εξαπατηθεί ο πρώην πράκτορας της ΚGΒ από τη Δύση; πόσες φορές η νοσταλγία του για την «αποδοχή» της θα τον οδηγεί σε λάθος κινήσεις;
Το σοσιαλιστικό όραμα που λείπει
Η Σοβιετική Ένωση, με όλες της τις αντιφάσεις, πρόσφερε όραμα: γη, εκβιομηχάνιση, παιδεία, κοινωνική άνοδο. Σήμερα η Ρωσία του Πούτιν δεν έχει τίποτα να αντιπροτείνει. Το μόνο πραγματικό εναλλακτικό αφήγημα θα μπορούσε να είναι ένας νέος σοσιαλιστικός δρόμος –μια προοπτική ισότητας και δικαιοσύνης. Όμως αυτό είναι αδύνατο να προκύψει από μια ολιγαρχική εξουσία που ζει με δυτικά πρότυπα.
Το παράδειγμα του Βιετνάμ
Οι ΗΠΑ στον πόλεμο του Βιετνάμ είχαν απόλυτη στρατιωτική υπεροχή. Βομβάρδιζαν ανηλεώς, κέρδιζαν μάχες. Και όμως έχασαν. Γιατί; Γιατί ο Χο Τσι Μινχ πρόσφερε στον λαό του ένα όραμα: εθνική απελευθέρωση και σοσιαλισμό. Το μήνυμα ήταν καθαρό: ανεξαρτησία από τον ξένο δυνάστη, γη στους αγρότες, μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση. Αυτό ενέπνευσε όχι μόνο τους Βιετναμέζους αλλά και ολόκληρο τον κόσμο. Οι Αμερικανοί κέρδιζαν τις μάχες, αλλά έχασαν τον πόλεμο.
Ο φόβος της επιστράτευσης
Η έλλειψη οράματος φαίνεται και στο εσωτερικό. Το Κρεμλίνο φοβάται να κηρύξει γενική επιστράτευση. Γιατί; Γιατί δεν μπορεί να πείσει τον ίδιο τον ρωσικό λαό ότι πολεμά για κάτι περισσότερο από τη διατήρηση της εξουσίας Πούτιν. Όταν λείπει το ιδεολογικό πλαίσιο, η θυσία μοιάζει κενή. Και έτσι ακόμη και οι στρατιωτικές επιτυχίες μετατρέπονται σε πολιτικές ήττες.
Συμπέρασμα: εθνική επιβίωση ή κοινωνική αλλαγή
Η Ρωσία δεν μπορεί να κερδίσει μόνο με τανκς και drones. Δεν μπορεί να εμπνεύσει με το σύνθημα της «αποναζιστικοποίησης». Δεν μπορεί να εμπνεύσει όταν η δική της αστική τάξη μιμείται τη Δύση.
Το πραγματικό δίλημμα είναι υπαρξιακό: είτε θα αλλάξει κοινωνικό σύστημα και θα βαδίσει σε σοσιαλιστικό δρόμο, είτε θα μείνει σε στρατηγικό αδιέξοδο.
Μόνο μια δίκαιη, σοσιαλιστική Ρωσία μπορεί να δώσει πνοή όχι μόνο στους πολίτες της, αλλά και στους ρωσικούς πληθυσμούς που καταπιέζονται εκτός συνόρων –στις Βαλτικές, όπου τα δικαιώματά τους καταπατώνται καθημερινά.
Αν το Κρεμλίνο δεν το καταλάβει, τότε κάθε «νίκη» στο πεδίο θα είναι στην πραγματικότητα μια ήττα που προετοιμάζει την επόμενη.
https://www.militaire.gr/to-stratigiko-adiexodo-tis-rosias/
Σοσιαλισμός ή χάος;
Καληνύχτα σας.