Τουρκία και Ευρωπαϊκή Άμυνα: Το σχέδιο του ΝΑΤΟ για Τουρκικό Σώμα Στρατού στη Γερμανία

του Δημητρίου-Μερκουρίου Κόντη* 

Αν σε κάποιος φαίνεται αδιανόητο σήμερα οι ηγέτες των ευρωπαϊκών χωρών να συνομιλούν με την Τουρκία για την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφαλείας, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η παραπάνω σκέψη είχε ζυμωθεί και διατυπωθεί στα κατεξοχήν αρμόδια ευρωπαϊκά think tanks από το 1972.

Ο βρετανός ταξίαρχος Anthony Heywood, ενώ εργαζόταν για το  NATO Defense College με έδρα τη Ρώμη, δημοσίευσε τον Οκτώβριο του 1972 άρθρο με τίτλο «Filling the Gap in the Central Region». Σε γενικές γραμμές η πρόταση του Heywood ήταν: εάν οι ΗΠΑ υποχρεωνόντουσαν να αποσύρουν αμερικανικές δυνάμεις από τη Δυτική Γερμανία, λόγω των εσωτερικών πιέσεων που είχε δημιουργήσει ο πολέμος στο Βιετνάμ, αυτές να αντικατασταθούν από τούρκους μισθοφόρους στρατιώτες. Στόχος ήταν να δημιουργηθεί ένα τουρκικό σώμα στρατού με τούρκο διοικητή, το οποίο σε καιρό ειρήνης θα υπαγόταν σε αμερικανική διοίκηση.

Σε μια αναλογία με τη σημερινή κατάσταση και στη λογική της εξωτερικής πολιτικής του «America First», ο Heywood θεωρούσε ότι η αμερικανική κοινή γνώμη πίστευε ότι η παραμονή αμερικανικών δυνάμεων στην Ευρώπη επηρεάζε αρνητικά το ισοζύγιο πληρωμών, προκαλώντας κρίση στην οικονομία των ΗΠΑ. Επίσης, ο αμερικανικός λαός φρονούσε ότι τα ευρωπαϊκά έθνη θα έπρεπε να μοιραστούν ένα μεγαλύτερο μέρος του κόστους, που αφορούσε στη δική τους άμυνα.

Οι Τούρκοι ήταν η καταλληλότερη επιλογή, σύμφωνα με τον Heywood, για τους παρακάτω λόγους:

1. 1. Οι Τούρκοι είναι παραδοσιακά υπέροχοι μαχητές-στρατιώτες, γνωστοί για τα κατορθώματά τους στον Πόλεμο της Κορέας (1950-53)
   2. Έχουν άφθονο εργατικό δυναμικό, ανεργία και οικονομικά προβλήματα
   3. Τουλάχιστον μισό εκατομμύριο συμπατριώτες τους εργάζονται στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας

Η πρόταση του βρετανού ταξίαρχου ήταν οι ΗΠΑ να προμηθεύσουν στο τουρκικό στρατιωτικό σώμα τα βαρέα όπλα, που θα άφηναν πίσω τους οι αμερικανικές δυνάμεις όταν θα εγκατέλειπαν τη Δυτική Γερμανία. Οι αμοιβές και τα επιδόματα των τούρκων μισθοφόρων θα καλύπτονταν από τις χώρες της Ευρώπης, ως ένδειξη προς τις ΗΠΑ ότι τα ευρωπαϊκά κράτη ήταν διατεθειμένα να πληρώσουν το μεγαλύτερο μερίδιο για τη δική τους άμυνα. Ο Heywood  θεωρούσε ότι η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας θα ήταν πρόθυμη να καλύψει το μεγαλύτερο τμήμα των εξόδων. Επίσης, θα μπορούσαν να γίνουν οι απαραίτητες διευθετήσεις με τις ΗΠΑ, ώστε το τουρκικό σώμα στρατού που θα δημιουργούνταν να έχει πρόσβαση σε τακτικά πυρηνικά όπλα. Απώτερος στόχος του όλου εγχειρήματος ήταν οι ευρωπαϊκές στρατιωτικές δυνάμεις να διαθέτουν την απαραίτητη αποτρεπτική ισχύ, ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τη σοβιετική απειλή.

O Heywood κατέληγε ότι η Τουρκία θα είχε οικονομικά οφέλη από την υλοποίηση της παραπάνω πρότασης, ενώ οι τούρκοι στρατιώτες θα έπρεπε να αισθάνονται σαν στο σπίτι τους στη Γερμανία ανάμεσα σε μισό εκατομμύριο συμπατριώτες τους. Τέλος, θα ήταν λογικό η Τουρκία να στείλει ανθρώπινο δυναμικό στη Γερμανία, αφού θα βοηθούσε παράλληλα στην άμυνά των συμπατριωτών τους.

Μια παραλλαγή της πρότασης Heywood είχε υιοθετηθεί από τον επίσης βρετανό ταξίαρχο Kenneth Hunt, υποδιευθυντή του IISS[1] του Λονδίνου από το 1967 μέχρι το 1977, η οποία δημοσιεύτηκε τον Νοέμβριο του 1973.[2] Η παραπάνω πρόταση κυκλοφόρησε στον βρετανικό και τουρκικό τύπο, φτάνοντας μέχρι και τον υπουργό των Εξωτερικών των ΗΠΑ Henry Kissinger, ο οποίος έδωσε άμεσα εντολή στους συνεργάτες του να ερευνήσουν εάν υπήρχε νατοϊκό σχέδιο, που προέβλεπε την αποστολή τουρκικών δυνάμεων στη Γερμανία.[3] Τελικά η πρόταση Heywood, βρέθηκε και μεταφέρθηκε στο State Department από τον Donald Rumsfeld, επικεφαλής της αμερικανικής μόνιμης αντιπροσωπίας στο ΝΑΤΟ και μετέπειτα υπουργό Άμυνας των ΗΠΑ.[4]

Σήμερα ο τούρκος υπουργός των Εξωτερικών Hakan Fidan μπορεί να υπερηφανεύεται στους Ευρωπαίους ότι «ο τουρκικός στρατός είναι ισχυρός με δοκιμασμένες δυνάμεις στο πεδίο της μάχης». «Πόσους τέτοιους στρατούς μπορείτε να βρείτε στην Ευρώπη;» ρώτησε ο ίδιος, όπως μεταδίδει από την Κωνσταντινούπολη ο ανταποκριτής του ΣΚΑΪ Μανώλης Κωστίδης.

*Ο Δημήτριος-Μερκούριος Κόντης είναι υποψήφιος διδάκτορας διπλωματικής ιστορίας της Νομικής Σχολής του Α.Π.Θ. Ακολουθεί η πρόταση Heywood από τα αμερικανικά αρχεία:

FILLING THE GAP IN THE CENTRAL REGION

When the current NATO strategic doctrine of flexible response was adopted in 1967, it was recognized that strong conventional forces must be retained as an essential part of the shield so as not to lower the nuclear threshold. Since 1967, many NATO governments have found it increasingly difficult to provide conventional forces up to the numbers requested by the NATO commanders.

In spite of increased spending by the Soviets on defense and constant improvements to the quality and effectiveness of the Warsaw pact forces facing SACEUR’s command, the contributions by the allies of conventional ground forces have diminished. Sometimes, this has been called “restructuring” but it has nevertheless reduced the ground forces in the central region to a level at which, in the words of General Bennecke, “they are just enough to do the job”. There are few reserves even at army group level and the policy of forward defense stretches resources to the limit.

The U.S. government, due to the Vietnam war, is facing pressures within the U.S.A. for the withdrawal of all or at least part of the 310,000 personnel in Europe. Besides the air force and navy, the U.S. Seventh army in the Federal Republic, the largest component, amounts to some 195,000 men and is organised into two corps. Fifth U.S. corps, 50,000 strong based on Frankfurt; seventh U.S. corps, 55,000 strong centred on Stuttgart and the Berlin Brigade. The corps include four and one third divisions of which two are armoured divisions and the others mechanised infantry. The other two thirds of one division are dual-based in the U.S.A. in addition, there are 2nd and 11th armoured cavalry regiments totalling 6,000 men patrolling the border to the east.

The continued presence of U.S forces in Europe is vital to NATO and president Nixon has stated that U.S forces will remain. However, it is unrealistic to suppose that the pressure of public opinion in the U.S.A may not in the future force the U.S.A. to reduce the current strength of the seventh army possibly by as much as the removal of one of the two corps. It has been said that unless the corps is disbanded, it will cost more to dual-base it in the U.S.A. leaving its heavy equipment in Germany so it can re-deploy in times of tension as is practised in the reforger exercise programme. Whether this dual-basing of so large a proportion of the operational strength is a credible deterrent is open to question.

U.S. public opinion is aware that the stationing of U.S. forces in Europe is adversely affecting the balance of payments causing crisis in the U.S economy and the people look to European nations to share a greater proportion of the cost of their own defence.

Currently the U.S army is recruiting a voluntary army and although pay and allowances have been increased and recruiting is satisfactory at present, officials and senior officers are not prepared to predict the re-enlistment rate or the effect of the removal next June of the “big stick” – the draft which has in the past enabled the navy and air force to fill their ranks with volunteers. It may well be that commitments will have to be cut when the ceiling up to which the army can recruit has been determined.

Should the axe fall on the seventh army, it would probably be politically impossible for the Federal Republic to raise an extra corps to fill the gap. However, there is one NATO country which could and that is Turkey. The Turks are traditionally wonderful fighting soldiers and their exploits in the Korean War are fresh in everyone’s memory. They have abundant manpower, unemployment and economic problems and no less than half a million of their nationals work in the Federal Republic.

The Turkish government might be invited to raise an additional army corps of, say, two mechanised infantry divisions and one armoured division with appropriate corps troops under a Turkish corps commander to be stationed in the Federal Republic and to be assigned in peacetime to central army group under the operational command of the U.S. General COMCENTAG. It would replace either fifth or seventh corps and enable the U.S to retain three “M Day” divisions at full strength thus dispensing with the dual-based ground forces which are of doubtful value. The armoured cavalry regiments should not be provided by Turkish units and the U.S must retain responsibility for patrolling the frontier.

The equipment for this Turkish corps including the tactical nuclear weapons under custodial arrangements could be provided at no cost by the U.S and the annual recurring costs of maintaining the corps (to include pay and allowances) could be met by the Euro-Group as an indication to the U.S. that the European nations are prepared to pay a higher share for their own defence. A very large proportion would doubtless be volunteered by the Federal Republic.

Besides the economic advantages accruing to Turkey, the stationing of Turkish forces in the Federal Republic would enable the Turkish army to provide “overseas service” as an inducement to recruitment and to rotate their forces in Turkey with those in Germany. The soldiers should feel at home in Germany amongst half a million of their fellow countrymen and it seems logical that Turkey should commit manpower in Germany to help in their defence.

Furthermore, the enlargement of the Turkish army by one powerful corps would provide a better career structure for officers and NCO’s, provide the army with experience in using more modern equipment, improve training and provide inducements for learning German and English and hopefull help morale already high in the Turkish army.

For NATO, the acquisition of a corps of fine fighting soldiers which could quickly be trained to a high standard and, by agreement, be maintained fully manned up to establishment would compensate for the loss of a U.S. corps. The presence of Turkish troops in the central region would add to NATO solidarity and yet maintain the essential presence of U.S forces in Europe, albeit at a lower strength.

[1] International Institute for Strategic Studies

[2] NARA, AAD, DS 1973 NATO 05559, PRESS REPORTS OF PLAN TO SEND TURKISH TROOPS TO GERMANY, 1973 November 19; Hunt, K. (1973). The Alliance and Europe: Part II: Defence with Fewer Men: Introduction. The Adelphi Papers, 13(98), 1–2. https://doi.org/10.1080/05679327308448301

[3] NARA, AAD, DS 1973 STATE 222908, PRESS REPORTS OF PLAN TO SEND TURKISH TROOPS TO GERMANY, 1973 November 12

[4] NARA, AAD, DS 1973 NATO 05792, PRESS REPORTS OF PLAN TO SEND TURKISH TROOPS TO GERMANY, 1973 November 29