Του Σπύρου Δημητρέλη
Βρισκόμαστε στο 2022. Η χώρα το 2010 χρεοκόπησε για πέμπτη φορά στην ιστορία της. Οι αιτίες της χρεοκοπίας, λίγο πολύ, είναι ίδιες κάθε φορά. Χρεοκοπία αξιών, χρεoκοπία κανόνων και στο τέλος οικονομική χρεοκοπία. Θύλακες της συμπεριφορών που παράγουν τις συνθήκες για την επόμενη χρεοκοπία της Ελληνικής Δημοκρατίας, παρά τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις που έγιναν στο πλαίσιο των δαιμονοποιημένων “Ελληνικών Προγραμμάτων” που έμειναν στην ιστορία με τη λέξη μνημόνια, υπάρχουν ακόμη. Και με κάθε ευκαιρία δείχνουν προθέσεις, στάσεις, αντιλήψεις και “αγωνιστική διάθεση”. Τα παραπάνω ήρθαν να μας θυμίσουν με τον πιο εκκωφαντικό τρόπο δυο συνδικαλιστικά όργανα του δημόσιου τομέα.
Η Ομοσπονδία Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης, η γνωστή ΟΛΜΕ και η Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδας, η γνωστή ΔΟΕ. Πρόκειται για δυο συνδικαλιστικά όργανα που στο παρελθόν έχουν ταλαιπωρήσει ουκ ολίγες φορές την ελληνική κοινωνία. Η τακτική είναι πάντα ίδια. Στα λόγια μιλάμε για το καλό της κοινωνίας και στην ουσία ενδιαφερόμαστε μόνο για το συμφέρον, όπως οι ίδιες το αντιλαμβάνονται, των εργαζομένων που εκπροσωπούν, δηλαδή καθηγητών μέσης εκπαίδευσης και δασκάλων. Τα ίδια γίνονταν κατά κόρον τις δεκαετίες του ’70, ’80 και ’90. Με ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ, ΟΜΕ- ΟΤΕ, ΑΔΕΔΥ κοκ.
Η απόφαση των ΟΛΜΕ και ΔΟΕ να προκηρύξουν στάση εργασίας πάνω στις εξετάσεις της ελληνικής PISA δεν μπορεί παρά να προκαλεί γέλια. Αλλά και κλάματα. Ο διεθνής διαγωνισμός μαθησιακών επιδόσεων PISA διενεργείται εδώ και πολλές δεκαετίες στις χώρες του ΟΟΣΑ, μέλος του οποίου αποτελεί και η Ελλάδα. Πρόκειται για πλήρως ανώνυμες για μαθητές, εκπαιδευτικούς και εκπαιδευτικές δομές εξετάσεις που έχουν έναν και μοναδικό σκοπό. Να διαπιστώσουν και να συγκρίνουν σε διεθνές επίπεδο τις επιδόσεις των μαθητών σε βασικές γνώσεις μαθηματικών και νεοελληνικής γλώσσας. Είναι ένας αξιόπιστος τρόπος για να πληροφορηθούμε όλοι πόσο μετρά το ελληνικό βασικό εκπαιδευτικό σύστημα διεθνώς. Ενώ θα περίμενε κανείς ότι οι εκπαιδευτικοί μας να ήταν πρώτοι στο αίτημα για αποτίμηση της ποιότητας της ελληνικής βασικής και μέσης εκπαίδευσης, τα συνδικαλιστικά σωματεία που τους εκπροσωπούν έστησαν κανόνια κατά της διαδικασίας. Τι υποστηρίζουν; Ανοησίες και παρόλες περί “παιδαγωγικών αρχών” και “αφόρητο ανταγωνισμό στην εκπαιδευτική κοινότητα”. Η πραγματικότητα είναι βέβαια πολύ διαφορετική. Οι συνδικαλιστές της ΟΛΜΕ και της ΔΟΕ φοβούνται ότι η ανάδειξη της ποιότητας του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος σε σύγκριση με τα αντίστοιχα συστήματα των δυτικών χωρών θα πιστοποιήσει τις ανάγκες αλλαγών. Και φοβούνται ότι αυτές οι αλλαγές στο τέλος θα προκαλέσουν αλλαγές και στους ίδιους του εργαζόμενους που εκπροσωπούν. Φοβούνται ότι θα δημιουργηθούν πραγματικά σχήματα αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας και του επιπέδου κάθε εκπαιδευτικού. Φοβούνται την ανάδειξη των άξιων εκπαιδευτικών και την έκθεση των ανίκανων και ράθυμων. Υπάρχουν και οι τρεις κατηγορίες σε όλους τους κλάδους εργαζομένων. Οι εκπαιδευτικοί δεν αποτελούν εξαίρεση. Υπάρχουν φωτεινά παραδείγματα Ελλήνων εκπαιδευτικών. Ενδεικτικά, είναι αυτοί που εκτός ωραρίου και χωρίς καμία πρόσθετη αμοιβή βοηθούν τους μαθητές να πάρουν μέρος στον διαγωνισμό μαθητικής επιχειρηματικότητας Junior Achievement Greece. Διακρίνονται οι μαθητές τους στο διαγωνισμό, παρά το γεγονός ότι τα σχολεία που υπηρετούν βρίσκονται στην περιφέρεια. Εκεί που υπάρχουν λιγότερες ευκαιρίες και ερεθίσματα. Είναι οι εκπαιδευτικοί της Ελλάδας του θέλουμε. Υπάρχει, όμως και η Ελλάδα που θέλει η ΟΛΜΕ και η ΔΟΕ. Της ισοπέδωσης προς τα κάτω, της ήσσονος προσπάθειας, της μετριότητας, της αναξιοκρατίας, του παραγοντισμού, του ωχαδερφισμού, του παρασιτισμού και της σίγουρης χρεοκοπίας.
Η προκήρυξη της στάσης εργασίας πάνω στις εξετάσεις PISA θα μπορούσε να είναι και παρωδία συνδικαλιστικής δράσης από άλλες εποχές. Θα μπορούσε να είναι μια ρετρό κατάσταση που προκαλεί γέλια. Είναι, όμως, πραγματική. Και δυστυχώς θα πρέπει να προκαλεί μόνο κλάματα. Διότι αυτοί στους οποίους θα έπρεπε να λογοδοτούν εκπαιδευτικοί και ηγεσία του υπουργείου Παιδείας δεν είναι ο ένας στον άλλο. Αυτός στον οποίο οφείλουν να λογοδοτούν είναι ο Έλληνας φορολογούμενος που πληρώνει αδρά από το υστέρημά του με φόρους το ελληνικό σχολείο και εμπιστεύεται τη μόρφωση του παιδιού του στο δημοτικό και το γυμνάσιο της γειτονιάς του με την ελπίδα ότι θα του δώσει εφόδια για ένα καλύτερο αύριο. Δεν είναι ο πλούσιος των Κολεγίων και των σπουδών στην Αμερική. Αυτός είναι ο εργοδότης. Από τους συνδικαλιστές των ΟΛΜΕ και ΔΟΕ, φαίνεται δυστυχώς, ότι δεν μπορούμε να περιμένουμε και πολλά περισσότερα. Δίνουν μάχη χαρακωμάτων λέγοντας όχι σε οτιδήποτε θα ανοίξει ένα παράθυρο αξιολόγησης των εκπαιδευτικών. Από την ηγεσία, ωστόσο, του υπουργείου Παιδείας αυτής της κυβέρνησης ίσως να περιμέναμε περισσότερα αναφορικά με την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και όχι αυτή τη φοβικότητα με την οποία προσεγγίζει το ζήτημα. Μια φοβικότητα που έχει τη δυσοσμία του κατευνασμού. Ο κατευνασμός προκαλεί το θράσος. Όπως αυτό της στάσης εργασίας πάνω στις εξετάσεις PISA.
Οι διεθνείς αυτές στατιστικές μελέτες τύπου PISA συνήθως δεν έχουν επαφή με την πραγματικότητα, απλά και μόνο επειδή η πραγματικότητα είναι απείρως πιο πολύπλοκη, από ότι οι εξιδανικευμένες αυτές μελέτες μπορούν και προνοούν. Για παράδειγμα άκρως αστικές χώρες, όπως η Σιγκαπούρη, ή η Ολλανδία, χωρίς σχεδόν καθόλου επαρχία, δεν μπορεί να συγκριθούν ποιοτικώς οι δικοί τους μαθητικοί πληθυσμοί με της Ελλάδος, η οποία έχει σημαντικότατο αριθμό μαθητών στην επαρχία, δηλαδή με άλλες κατευθύνσεις και προσδοκίες ως επί το πλείστων. Όσα στατιστικά και να επεξεργάζεται το PISA, συγκρίνει παντελώς διαφορετικά σύνολα μαθητών, ανά χώρα, με άλλες κατευθύνσεις και προσδοκίες έκαστο. Το διαγώνισμα PISA δεν είναι ο απόλυτος μετρητής της παγκόσμιας εκπαίδευσης. Αυτό, προφανώς, μόνο στο φαντασιακό αυτών που θέλουν και το πιστεύουν έτσι.