Η μόνη επιτυχία που θα μπορούσε να καταλογίσει κάποιος στην κυβέρνηση είναι η επικοινωνιακή διαχείριση της κοινωνίας. Την ώρα που η χώρα διαλύεται ένα μέρος του πληθυσμού πιστεύει πως ο κ. Μητσοτάκης είναι ανατικατάστατος.
Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας του Κυρ. Μητσοτάκη προσέλαβε αμερικανούς επικοινωνιολόγους και είναι γνωστό πως εκεί βρίσκεται η πρωτοπορία του ελέγχου του εκλογικού σώματος.
Μεταξύ πολλών άλλων οι επικοινωνιολόγοι είσήγαγαν δύο έννοιες: το spin και το narrative. Η προσέγγιση του περιεχομένου τους αποκαλύπτει τον τρόπο που ο κυβερνητικός λόγος εντάσσεται σε επικοινωνιακή διαχείριση και όχι σε εημέρωση των ελλήνων πολιτών για τα κυβερνητικά πεπραγμένα.
Το spin και το narrative έχουν γίνει σχεδόν… τεχνικοί όροι στη σύγχρονη πολιτική επικοινωνία, και όχι άδικα. Έχουν δύναμη, διαμορφώνουν συνειδήσεις, μετακινούν το βλέμμα του πολίτη από το ουσιώδες στο βολικό.
Τι είναι το spin στην επικοινωνία
Το spin είναι η στρέβλωση ή αναπλαισίωση μιας είδησης ή ενός γεγονότος ώστε να παρουσιαστεί υπό το πιο ευνοϊκό φως για αυτόν που επικοινωνεί.
Δεν είναι απαραίτητα ψέμα — συχνά είναι επιλογή συγκεκριμένων στοιχείων, τόνου, γωνίας παρουσίασης.
Πώς χρησιμοποιείται:
- Επιλογή δεδομένων: «Λέμε μόνο το κομμάτι που μας συμφέρει.»
- Αλλαγή πλαισίου: παρουσιάζουμε μια αρνητική εξέλιξη ως θετική («ναι, είχαμε ύφεση, αλλά είναι μικρότερη από της Ευρώπης»).
- Μετατόπιση ευθύνης: «φταίνε οι προηγούμενοι», «φταίνε οι συνθήκες», «φταίνε οι άλλοι».
- Υπερφόρτωση με τεχνικούς όρους για να αποσυντονιστεί το κοινό.
Στόχος: να διατηρηθεί ο έλεγχος της αφήγησης χωρίς να αλλάξει η πραγματικότητα — μόνο η αντίληψή της.
Τι είναι το narrative
Το narrative είναι η μεγάλη ιστορία που θέλει να πει ένας πολιτικός, ένα κόμμα, ένας θεσμός.
Δεν αφορά ένα γεγονός· αφορά τη συνολική ερμηνευτική γραμμή για το πώς «πρέπει» να βλέπουμε τον κόσμο.
Πώς χρησιμοποιείται:
- Δημιουργεί ταυτοτική σύνδεση («εμείς είμαστε οι μεταρρυθμιστές», «εμείς είμαστε οι σταθεροί», «εμείς είμαστε με τον λαό»).
- Προδιαμορφώνει το πώς θα διαβαστεί ένα γεγονός:
Αν το narrative είναι «είμαστε επιτυχημένοι», τότε κάθε αποτυχία παρουσιάζεται ως μικρή παρένθεση. - Ευθυγραμμίζει τα ΜΜΕ και τους υποστηρικτές με κοινή γλώσσα και κοινά μοτίβα.
- Απλοποιεί τα ριζικά ερωτήματα σε εύπεπτα συνθήματα.
Στόχος: να δημιουργηθεί μια ερμηνευτική πραγματικότητα που προηγείται του γεγονότος — ώστε οι πολίτες να δουν το γεγονός μέσα από τα γυαλιά του narrative.
Πώς λειτουργούν μαζί: spin + narrative
Το narrative είνι το μεγάλο κάδρο και το spin το άμεσο εργαλείο.
Όταν υπάρχει κρίση, βγαίνει το spin για να «σβήσει φωτιές».
Σε βάθος χρόνου, δουλεύει το narrative για να «ξαναχτίσει» το νόημα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα:
- Narrative: «Εμείς φέρνουμε σταθερότητα.»
- Spin σε σκάνδαλο: «Δεν είναι σκάνδαλο, είναι στοχοποίηση από κέντρα αποσταθεροποίησης.»
Το spin στη Φυσική
- Το spin είναι μια έννοια της φυσικής. Κατά κάποιον τρόπο το περιεχόμενό της ταιριάζει με την επικοινωνιακή χρήση του όρου.
- Το spin στο ηλεκτρόνιο είναι εγγενής κβαντική ιδιότητα, κάτι σαν “εσωτερική στροφορμή”.
Δεν είναι ότι το ηλεκτρόνιο πραγματικά περιστρέφεται στο χώρο — είναι μια κβαντική κατάσταση που παίρνει τιμές όπως spin-up και spin-down, με μετρήσιμα αποτελέσματα σε πεδία, ενεργειακές στάθμες, κ.λπ.Το spin στην επικοινωνία σημαίνει περιστροφή της αφήγησης, δηλαδή παρουσιάζω το ίδιο γεγονός από μια γωνία που με συμφέρει.
Δεν υπάρχει αντικειμενικότητα, δεν υπάρχει κβαντικός νόμος — υπάρχει μόνο πολιτική βούληση και τεχνική επικοινωνίας.Η σχέση είναι μεταφορική:
Όπως το ηλεκτρόνιο έχει μια “κατεύθυνση” spin που επηρεάζει πώς αλληλεπιδρά με τα πεδία, έτσι και η είδηση — όταν της δώσουν spin — αποκτά μια κατεύθυνση που επηρεάζει πώς θα αλληλεπιδράσει με το κοινό.
- στο ηλεκτρόνιο: spin είναι φυσική ιδιότητα που καθορίζεται από τη φύση
-
- Το narrative θέτει το πλαίσιο
- Το spin διαχειρίζεται τα επίκαιρα γεγονότα
- Τα ΜΜΕ λειτουργούν ως ενισχυτές
- Το κοινό σταδιακά χάνει τη δυνατότητα να αναγνωρίσει την αρχική πραγματικότηταστην επικοινωνία: spin είναι «περιστροφή της πραγματικότητας» για πολιτικό όφελος
-
Πώς εφαρμόζεται το spin στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα το spin χρησιμοποιείται κυρίως με τέσσερις τρόπους:
Κεντρικός έλεγχος του πλαισίου της είδησης
Τα κυβερνητικά επιτελεία δημιουργούν έτοιμες γραμμές που διανέμονται στα ΜΜΕ και στους «φιλικούς» αναλυτές.
Παράδειγμα:- «Το πρόβλημα δεν είναι η ουσία, είναι ο τρόπος που παρουσιάστηκε»
- «Υπάρχει οργανωμένη παραπληροφόρηση»
- «Δεν είναι σκάνδαλο, είναι παρεξήγηση / υπερβολή / μεμονωμένο περιστατικό»
Αυτό είναι spin που αλλάζει τον φακό της δημόσιας συζήτησης.
Παίζει πολύ το “λεξιλόγιο spin”, όπου συγκεκριμένες λέξεις ενεργοποιούν ενστικτώδεις συνειρμούς.
Π.χ.:- «Μεταρρύθμιση» αντί για «αύξηση κόστους/ιδιωτικοποίηση»
- «Επενδυτής» αντί για «πολυεθνική με φοροαπαλλαγές»
- «Ατομική ευθύνη» αντί για «κρατική ανεπάρκεια»
Η λέξη σπρώχνει τη σκέψη προς την επιθυμητή κατεύθυνση.
Μετατόπιση συζήτησης από τα δομικά στα ανώδυνα
Ελληνική ειδικότητα: όταν υπάρχει κρίση, έρχεται το spin και μεταφέρει την κουβέντα στο «περιτύλιγμα».
Παράδειγμα:- Αντί η συζήτηση να είναι για ευθύνες, πάει στο «τόνο της αντιπολίτευσης», «ποιότητα του δημοσίου διαλόγου», «fake news».
- Αντί για ουσία (π.χ. διαφθορά), συζητάμε για «πολιτική τοξικότητα».
Επανάληψη μέχρι να γίνει πραγματικότητα
Η Ελλάδα είναι μικρή χώρα και η καθημερινή επανάληψη ενός spin σε πανελλαδικής εμβέλειας κανάλια λειτουργεί καθοριστικά.
Π.χ. ένα αφήγημα επαναλαμβάνεται σε δελτία, πρωινάδικα, panels, ειδήσεις ιστότοπων — έτσι αποκτά μια αίσθηση «κοινής λογικής».Πώς εφαρμόζεται το narrative
Τα narratives είναι πιο βαθιά και λειτουργούν σε βάθος χρόνου.
Εδώ βλέπουμε τρία κυρίαρχα «μεγάλα αφηγήματα» που χρησιμοποιούνται από όλες τις κυβερνήσεις.«Εμείς είμαστε η κανονικότητα»
- Η κυβέρνηση παρουσιάζεται ως «μηχανή σταθερότητας»
- Η αντιπολίτευση παρουσιάζεται ως «πηγή αναταραχής»
- Οποιαδήποτε κριτική βαφτίζεται «τοξικότητα»
Έτσι, ακόμη και σοβαρά ζητήματα (υποκλοπές, σιδηροδρομικό δυστύχημα, θεσμικές παρεκκλίσεις) πλαισιώνονται μέσα στο αφήγημα:
«Ναι, υπάρχουν προβλήματα, αλλά εμείς είμαστε το μόνο ανάχωμα στο χάος».
«Ελλάδα – μικρή χώρα, δύσκολη γειτονιά»
Πολύ παλιό narrative, που δικαιολογεί:
- εξωτερική πολιτική χαμηλής αυτονομίας
- υψηλή ανοχή σε υπερδυνάμεις
- δημιουργία εσωτερικών «εχθρών»
- ταύτιση εθνικού συμφέροντος με τις επιλογές συγκεκριμένων κυβερνήσεων
Είναι αφήγημα που καλλιεργεί φόβο και υποταγή, μειώνοντας τη δημόσια απαιτητικότητα.
«Ο πολίτης φταίει»
Ένα από τα πιο διαβρωτικά.
Το κράτος παρουσιάζει τις αποτυχίες του ως… αποτυχίες της κοινωνίας.Παραδείγματα:
- «Φταίει ο Έλληνας οδηγός / πολίτης / νέος»
- «Δεν τηρούνται οι κανόνες»
- «Οι πολίτες δεν καταλαβαίνουν»
Πολύ ισχυρό αφήγημα για μια εξουσία που θέλει να αποφύγει ευθύνες.
Πιο απλά:
- Το narrative είναι το σπίτι που χτίζεται με τα χρόνια.
- Το spin είναι η μπογιά που βάζεις για να καλύψεις τις ρωγμές.
Στην Ελλάδα, τα δύο δουλεύουν μαζί:
“Την ώρα που η χώρα διαλύεται ένα μέρος του πληθυσμού πιστεύει πως ο κ. Μητσοτάκης είναι ανατικατάστατος”
Υπερβολές! Ξέρετε εσείς κανέναν να υποστηρίζει τέτοια πράγματα;;;;;;; 🙂
narrative: Μάλιστα, τώρα κατάλαβα πώς έγινε τής μόδας το “αφήγημα”, ως λέξη παντός καιρού, σαν την κόκα-κόλα, που πάει μ’ όλα.
Για την πρώτη σας αναφορά περί αναντικατάστατου. Μάλλον δεν έχετε επαφή με τα κοινωνικά δίκτυα.
Έχω, με τις ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ. Είδατε εσείς κανέναν να εδώ μέσα να λέει τέτοια πράγματα ;;;; 🙂
Οι Ανιχνεύσεις είναι ιστολόγι. Δεν είναι κοινωνικό δίκτυο. Κοινωνικά δίκτυα είναι το fb το X το Linkedin
Έχετε δίκιο, αλλά δεν έχω λογαριασμό σε κανένα κ.δ. Πάντως και τα ιστολόγια την ίδια δουλειά κάνουν, όσον αφορά στα σχόλια εννοώ.
Εννοείται ότι ξέρω ότι ο Μητσοτάκης πληρώνει ένα σωρό κ.δ. για να τού κάνουν προπαγάνδα, αλλά οι επικοινωνιολόγοι του είναι μα το Θεό χάλια. Τού μαθαίνουν μία φράση, π.χ. “σωστή πλευρά τής Ιστορίας”, την οποία μετά αυτός παπαγαλίζει, με έχοντας την γνώση και την ικανότητα να καταλάβει ότι λέει ανοησίες.
Τώρα πρέπει να μάθουμε πώς έγινε της μόδας και το δίδυμο αδελφάκι του αφηγηματος, το…αποτύπωμα.
Και όλα αυτά που υπάρχουν και χρησιμοποιεί η επικοινωνία -η επίσημη έννοια της προπαγάνδας- , που και αυτήν την εφηύραν οι Έλληνες σοφιστές -με πρώτον τον Θρακιώτη (Αβδηρίτη) Πρωταγόρα – και η οποία εκφράστηκε με την περιεκτική φράση ”τον ήττω λόγον κρείττω ποιείν” , ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΛΛΗΝΑΣ ΠΟΥ ΝΑ ΠΙΣΤΕΥΕΙ ότι μπορεί να τα κατανοήσουν και να τα χειριστούν Έλληνες κρατικοί λειτουργοί και υπάλληλοι με τέτοια επιτυχία για ”να βγάζουν ασπροπρόσωπη ”την σημερινή κυβέρνηση και οι οποίοι στην πλειοψηφία τους είναι αντικυβερνητικοί και παλαιοκομματικοί ;;;.
Όχι -πολλές φορές όχι -αγαπητέ κύριε Σαββίδη .
Μα τότε τι συμβαίνει και δεν μπορεί να αρθρώσει λέξη και να γίνει πειστική η αντιπολίτευση , θα διερωτηθούν πολλοί, για να πάρουν την εύκολη απάντηση με δύο σκέλη .
Πρώτο ότι μετά το 1989 έχουν έχουν κατανικηθεί παντού -και στην Ευρώπη μας φως φανάρι-οι ιδέες και οι πρακτικές της Αριστεράς (στην Ελλάδα μας οδυνηρά μετά το 2010 και 2015) και
Δεύτερο ΟΛΗ η αντιπολίτευση, που θέλει την αλλαγή κυβερνήσεως στην Ελλάδα ΚΑΙ αναμασά αυτές τις ”πεθαμένες” ιδέες ΚΑΙ συνάμα είναι και βαθιά και δολερά διχασμένη ,αλλά και μανιακή για εξουσία , ειδικά τώρα που ”μπαίνει στο παιχνίδι ” -ο άχαστος από τον κ. Μητσοτάκη το 2019 -συγγραφέας κ. Αλέξης Τσίπρας -που θα κινηθεί -αυτήν την φορά-περισσότερο επαγγελματικά από τον κ. Μητσοτάκη για να κερδίσει τις εκλογές του 2031, σε ηλικία 57 ετών.
Ως τότε θα έχουμε σταθερή κυβέρνηση αυτοδύναμη ή με κορμό την Νέα Δημοκρατία , τώρα που ανοίγουν τα μέτωπα στην Ρωσία και στην Ανατολική Μεσόγειο -κάτι που αντιλαμβάνονται και θα ”πληροφορηθούν” οι Έλληνες πολίτες προ των εκλογών του 2027.
Σε κάθε περίπτωση να μη περιμένουμε ότι θα αυτοκτονήσει η σημερνή κυβέρνησή και η Νέα Δημοκρατία , που την στηρίζει .
Πέρα από τις τεχνικές υπάρχει και η ουσία: δεν υπάρχει υπεύθυνη αντιπολίτευση με σοβαρή εναλλακτική πρόταση. Κατά κύριο λόγο προσπαθούν να καρπωθούν από την αναμενόμενη κυβερνητική φθορά. Κλασική περίπτωση το ατύχημα των Τεμπών.
Ο ελληνικός λαός την πλήρωσε πολύ άγρια με τις παπάτζες του ΣΥΡΙΖΑ, ας μη ζημιωθεί η χώρα με κάποιον πολύ χειρότερο.
Συνεπώνυμε ”το τελειώσατε ” το θέμα .
Όλα τους φταίνε-στην ”προοδευτική” και ”δημοκρατική” αντιπολίτευση – εκτός από τους εαυτούς τους.
Μοιραίοι και άβουλοι αντάμα -όπως έγραψε ο Ανατολικορωμυλιώτης Βάρναλης – , ΚΑΙ προσθέτω -και εγώ-ανίκανοι κα απροσάρμοστοι στα σημερινά διεθνή δεδομένα .
Μάχη ἐπικοινωνιολόγων. Γιατί;
῾Η θέση τοῦ Πρωταγόρα «πως για κάθε θέμα υπάρχουν δύο αντίθετες απόψεις που μπορούν να υποστηριχτούν με κατάλληλα και πειστικά επιχειρήματα- είναι οι γνωστοί «Δισσοί Λόγοι»: “Δύο λόγους είναι περί παντός πράγματος αντικειμένους αλλήλοις”»- ἦταν μέρος τῆς διδασκαλίας του στήν ἀνάπτυξη τῆς φιλοσοφικής σκέψης.
Προπαγάνδα ἤ παιδεία;
᾿Αντιγράφω ´ ¨Η προπαγάνδα αποσκοπεί να πείσει τον λαό για τούτο ή για εκείνο, να πράξει ή να μην πράξει κάτι τι. Η αγωγή (παιδεία) αντιθέτως αποβλέπει στη διάπλαση του ατόμου, σύμφωνα προς ένα ιδεώδες και βάσει πάντοτε της φύσεως του ανθρώπου.´
῾Η δημοκρατία εἶχε ὡς ἀναπόσπαστο στοιχεῖο τήν παιδεία τῶν πολιτῶν, ὥστε νά ὑπάρχει πρόοδος τοῦ ἀνθρώπου σέ ὅλα τά ἐπίπεδα.
Σκεφτεῖτε ὁ πολιτισμός αὐτός πού μέ τήν ἐπιστήμη καί τήν φιλοσοφία κατάφερε νά ὀργανώσει τό χάος καί νά βοηθήσει τόν ἄνθρωπο, νά στηριζόταν στήν προπαγάνδα.
Δισσοί λόγοι . Οι σοφιστές στόχευαν στην πειθώ ,παρά στην ανεύρεση της αλήθειας των γεγονότων ,με το δε ”πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος ” καθιέρωσαν την υποκειμενική αλήθεια για όλα .
Αυτούς θυμούνται οι λαϊκιστές από τον Αλκιβιάδη , μέχρι τους πρωθυπουργούς Ανδρέα και τον σύγχρονο Αλέξη, που έπειθαν και πείθουν τους απαίδευτους και σκεπτομένους ”με τα πόδια” .
Αλλά στη Δημοκρατία και η έκφραση και η ψήφος είναι -και πρέπει να είναι -ΕΛΕΥΘΕΡΗ και ΙΣΗ.
Δὲν ὑπάρχει ἀλήθεια γεγονότων, ὑπάρχει ἡ ἀλήθεια τοῦ κάθε ἀνθρώπου καὶ εἶναι ὑποκειμενική. Ὁ ἄνθρωπος παρουσιάζεται ἐνώπιον ἀνθρώπων καὶ Θεοῦ μὲ τὴν ὑποκειμενική του ἀλήθεια, ἡ ὁποία ἀλλάζει ἀνάλογα μὲ τὴν ὡριμότητά του ὡς πρὸς τὴν προσωπική του ἐκτίμηση. Εἶναι μετρήσιμα ὅλα, συνθῆκες, πρότερος βίος, κλπ ἀλλὰ καὶ ἡ ὑποκειμενική του ἐκτίμηση. Γι αὐτὸ εἶναι ἀπαραίτητο νὰ μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νὰ ὑπερασπίζεται τὸν ἑαυτό του ἀλλὰ καὶ νὰ ἔχει αὐτὸ τὸ δικαίωμα.
Ἡ γνώμη σας γιὰ τὸν Α. Παπανδρέου καὶ τὸν Α. Τσίπρα εἶναι ὑποκειμενική σας ἐκτίμηση. Ἄλλοι ἔχουν ἄλλη ἐκτίμηση.
Ἡ ψῆφος στὴ Δημοκρατία εἶναι ἴση καὶ εἶναι ἕνας λόγος νὰ θέλει μέσα στὴν κοινωνία ὁ καθένας την πρόοδο καὶ ὡριμότητα τοῦ κάθε ἄλλου, ὥστε ἡ κρίση προοδευτικά νὰ εἶναι ἀποτέλεσμα ὥριμης σκέψης ἀπὸ ὥριμους ἀνθρώπους.
Ώστε δεν υπάρχει η αλήθεια των γεγονότων;;;. Πάμε λοιπόν .
Χθες έγινε ένα τροχαίο ατύχημα .Εσείς λέτε όχι, δεν έγινε .
Λέτε την υποκειμενική σας αλήθεια, αλλά η αλήθεια είναι ότι το γεγονός-τροχαίο έγινε .
Τους διάβασα καλά τους σοφιστές και την προπαγάνδα , που τώρα κατακλύζει το διαδίκτυο με τα μέσα κοινωνική δικτύωσης, από τα οποία διεπιστώθη -από έρευνα- ότι οι Έλληνες είναι οι πρώτοι που ενημερώνονται ΜΟΝΟ από αυτά και μετά εκφράζουν και την υποκειμενική τους αλήθεια.
Σιγά μη ”βάλουν την γλώσσα στο μυαλό τους” που οι αρχαίο μας το έλεγαν ”μη προτρεχέτω η γλώσσα της διανοίας” (και διηγώντας τα να κλαις, αγαπητή κυρία Ελένη ).
Υ.Γ Για τους Α. Παπανδρέου και Α. Τσίπρα είναι εν πολλοίς τεκμηριωμένη η εκτίμησή μου , γιατί οι λαϊκιστικές ”κορώνες” τους είναι καταγεγραμμένες και σε χαρτί και σε ”γυαλί”.
Τὰ γεγονότα δὲν ἀλλάζουν. Τὸ ὅτι ἔχω συγκεκριμένο πατέρα δὲν ἀλλάζει.
Τὰ γεγονότα δὲν μαρτυροῦν περὶ τῆς ἀληθείας τοῦ ποιός φταίει ἢ ὄχι. Δὲν δικάζονται τὰ γεγονότα ἀλλὰ οἱ ἄνθρωποι. Ἀπὸ ποιούς; Δὲν ἀθωώνονται τὰ γεγονότα ἀλλὰ οἱ ἄνθρωποι. Ἀπὸ ποιούς; Δὲν προσεύχονται τὰ γεγονότα ἀλλὰ οἱ ἄνθρωποι. Δὲν δίνεται χάρη στὰ γεγονότα ἀλλὰ στοὺς ἀνθρώπους.
Δὲν εἶπα ὅτι δὲν εἶναι καταγεγραμμένα ὅσα ἀποκαλεῖτε ´λαικιστικές κορώνες ´ ἀλλὰ ὅτι τὰ ἀποκαλεῖτε ἔτσι εἶναι ἡ δική σας ἐκτίμηση.
Ὑπάρχουν πολλοὶ Ἕλληνες καὶ πολλὲς Ἑλληνίδες ποὺ ἔχουν πολὺ καλὴ ὑποκειμενικὴ ἀντίληψη. Ἄκουσα τὸν Λεωνίδα Καβάκο νὰ τονίζει τὴν ἀξία τῆς σιωπῆς, ὄχι τό νὰ μὴν μιλᾶς, ἀλλὰ πόσα νοήματα ὑπερίπτανται ποὺ γίνονται ἀντιληπτὰ χωρὶς νὰ δηλώνονται μὲ λόγο ἀλλὰ ἐπικοινωνοῦνται σὲ ὅσους τὰ ἀντιλαμβάνονται. Καὶ αὐτὸς ὁ λαὸς στὸ μεγαλύτερο μέρος του εἶναι παλιὲς ψυχὲς καὶ ἂν κλαῖνε εἶναι γιατί ὑπάρχουν πολλοὶ ποὺ δὲν μετέχουν ἀκόμα τῆς ἀντίληψής τους.