του Δημήτρη Τσαϊλά*
Οι συνεχιζόμενες συγκρούσεις στη Γάζα, συνεχίζουν να δημιουργούν νέες προκλήσεις για την εθνική ασφάλεια της Ελλάδας, τόσο άμεσα όσο και ως απειλές για τους συμμάχους και τους εταίρους μας. Η αύξηση της έντασης και της αστάθειας επιδεινώνεται από τον εντεινόμενο παγκόσμιο ανταγωνισμό ισχύος, δεδομένου του περίπλοκου και διασυνδεδεμένου τοπίου ασφάλειας.
Οι συγκρούσεις, η βία, η πολιτική αστάθεια, οι κακές οικονομικές συνθήκες και οι φυσικές καταστροφές ιδιαίτερα αυτές που διαταράσσουν τις παγκόσμιες εμπορικές και επενδυτικές ροές, οδηγούν σε αύξηση των τιμών της ενέργειας και σε αυξημένη οικονομική ευθραυστότητα ακόμη και σε χώρες που δεν εμπλέκονται άμεσα ή απέχουν πολύ από τη σύγκρουση. Για παράδειγμα, οι διαταραχές στις εξαγωγές τροφίμων της Ουκρανίας το 2022 βοήθησαν στην αύξηση των παγκόσμιων τιμών των τροφίμων, επίσης από την έναρξη της σύγκρουσης στη Γάζα οι αντάρτες Χούθι με τις επιθέσεις στον εμπορικό στόλο που διέρχεται από την Ερυθρά έχουν μεταβάλλει τις εμπορικές οδούς με αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών. Οι περιφερειακές και τοπικές συγκρούσεις έχουν εκτεταμένες και μερικές φορές διαδοχικές επιπτώσεις όχι μόνο για τις γειτονικές χώρες, αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο.
Εκτός από το ότι είναι ενδεικτική αυτού του φαινομένου, η συνεχιζόμενη σύγκρουση στη Γάζα υπογραμμίζει επίσης τη δυνατότητα μετάδοσης σε μεγαλύτερη και πιο επικίνδυνη σύγκρουση. Όσον αφορά την εθνική μας ασφάλεια αυτή η σύγκρουση δεν έχει αντίκτυπο μόνο με τις επιθέσεις στα πλοία αλλά κυρίως στο μεταναστευτικό πρόβλημα, καθώς θα συνεχισθεί ο εκτοπισμός των ανθρώπων εντός των εθνικών τους συνόρων και διεθνώς – επιβαρύνοντας την ικανότητα των χωρών να απορροφούν νέες αφίξεις και τις ικανότητες των κυβερνήσεων να παρέχουν υπηρεσίες και να διαχειρίζονται την εγχώρια δημόσια δυσαρέσκεια.
Η Ελλάδα, ως πύλη εισόδου θα συνεχίσει να διατηρεί υψηλά επίπεδα ενδοπεριφερειακών μεταναστευτικών ροών που οδηγούνται από κακές κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και ανασφάλεια καθώς και παράγοντες έλξης που περιλαμβάνουν οικονομικές ευκαιρίες, οικογενειακή επανένωση και αντιλήψεις για τις μεταναστευτικές πολιτικές. Ο αριθμός των ατόμων που εκτοπίστηκαν τελευταία ήταν πολλαπλάσιος από τον μέσο όρο των προηγούμενων ετών. Η παράτυπη μετανάστευση αυξάνεται καθώς στη Μέση Ανατολή και τη Βόρειο Αφρική αντιμετωπίζουν πολιτική αναταραχή και κακές οικονομικές επιδόσεις. Η πολιτική καταστολή και η έλλειψη οικονομικών ευκαιριών θα συνεχίσουν να οδηγούν τη μετανάστευση προς τα ελληνικά νησιά. Αλλαγές στις απαιτήσεις βίζας—όπως η χαλάρωση των απαιτήσεων από την Αίγυπτο ή το Πακιστάν—θα μπορούσαν να προκαλέσουν νέα έξαρση της παράτυπης μετανάστευσης με προορισμό την Ελλάδα.
Η επίθεση της οργάνωσης Χαμάς κατά του Ισραήλ τον Οκτώβριο του 2023 και η στρατιωτική εκστρατεία του Ισραήλ στη Γάζα αύξησε τις εντάσεις σε όλη την περιοχή καθώς οι Ιρανοί πληρεξούσιοι ενεργούν επιθέσεις κατά της Δύσης, και όχι μόνο κατά του Ισραήλ, τόσο προς υποστήριξη της Χαμάς όσο και για να πιέσουν τις Δυτικές κυβερνήσεις. Η κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης για τις καταστροφές και τις απώλειες ζωών ενισχύεται από ενεργές εκστρατείες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από όλες τις πλευρές, συγκλονίζοντας τις αντιδράσεις του κοινού μεταξύ των γειτονικών χωρών και σε όλο τον κόσμο. Το Ισραήλ αντιμετωπίζει αυξανόμενη διεθνή πίεση λόγω της δεινής ανθρωπιστικής κατάστασης στη Λωρίδα της Γάζας και οι επιθέσεις που υποστηρίζονται από το Ιράν θέτουν σε κίνδυνο τη σταθερότητα από τους Κόλπους του Ομάν και του Άντεν στην Ερυθρά Θάλασσα και στη συνέχεια στη Μεσόγειο. Ο κίνδυνος κλιμάκωσης σε άμεση διακρατική σύγκρουση, σκοπούμενη ή μη, παραμένει υψηλός.
Οι συνεχιζόμενες επιθέσεις με βαλλιστικούς πυραύλους, πυραύλους Κρουζ και με Μη στελεχωμένα Οχήματα (UAV) των Χούθι εναντίον εμπορικών πλοίων που διέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα, τα οποία διακόπτουν τη διεθνή ναυτιλία δημιουργούν πραγματικό κίνδυνο ευρύτερης κλιμάκωσης. Τόσο η Αλ Κάιντα όσο και το Ισλαμικό Κράτος, εμπνευσμένα από την επίθεση της Χαμάς κατά του Ισραήλ, έχουν ενθαρρύνει τους υποστηρικτές τους να πραγματοποιήσουν επιθέσεις κατά των συμφερόντων της Δύσης. Η επίθεση της Χαμάς ενθαρρύνει τους μοναχικούς λύκους να διεξάγουν πράξεις αντισημιτικής και ισλαμοφοβικής τρομοκρατίας σε όλο τον κόσμο και καθοδηγεί τα άτομα να αξιοποιήσουν την παλαιστινιακή κατάσταση για στρατολόγηση και έμπνευση για τη διεξαγωγή επιθέσεων. Εθνικιστικές νεοναζιστικές οργανώσεις επαινούν δημόσια τις επιθέσεις, απεικονίζοντας την έκκληση της σύγκρουσης σε μια σειρά παραγόντων απειλής. Όσον αφορά τη Γάζα, η Ιερουσαλήμ παραμένει επικεντρωμένη στην καταστροφή της Χαμάς, την οποία ο πληθυσμός της υποστηρίζει ευρέως. Επιπλέον, το Ισραήλ πιθανότατα θα αντιμετωπίσει επίμονη ένοπλη αντίσταση από τη Χαμάς για τα επόμενα χρόνια και ο στρατός θα αγωνιστεί να εξουδετερώσει την υπόγεια υποδομή της Χαμάς, η οποία επιτρέπει στους αντάρτες να κρυφτούν, να ανακτήσουν ισχύ και να αιφνιδιάσουν τις ισραηλινές δυνάμεις. Οι δομές διακυβέρνησης και ασφάλειας στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη, καθώς και η επίλυση της ανθρωπιστικής κατάστασης στη Γάζα και η ανοικοδόμηση θα είναι βασικά στοιχεία της μακροπρόθεσμης σχέσης Ισραήλ-Παλαιστινίων.
Συμπεράσματα
Η Ισραηλινή κυβερνητική ηγεσία έχει δηλώσει την αντίθεσή της στη μεταπολεμική διπλωματία με την Παλαιστινιακή Αρχή για εδαφικό συμβιβασμό. Η βιωσιμότητα της μπορεί να τεθεί σε κίνδυνο. Η δυσπιστία για την ικανότητα του Νετανιάχου να κυβερνήσει έχει βαθύνει και διευρυνθεί στο κοινό από τα ήδη υψηλά επίπεδα πριν από τον πόλεμο, και αναμένονται πολλές διαμαρτυρίες που θα απαιτούν την παραίτησή του και νέες εκλογές. Μια διαφορετική, πιο μετριοπαθής κυβέρνηση είναι μια πιθανότητα. Η συνεχιζόμενη εχθρότητα της Χαμάς και της Παλαιστινιακής Αρχής θα είναι ένας παράγοντας στα αποτελέσματα της διακυβέρνησης, όπως και η ευρεία λαϊκή υποστήριξη της Χαμάς. Πολλά θα εξαρτηθούν επίσης από τις αποφάσεις του Ισραήλ σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης της Γάζας μετά την εκστρατεία του, καθώς και από την κλίμακα και το εύρος της υποστήριξής του προς την Παλαιστινιακή Αρχή.
*Ο Δημήτριος Τσαϊλάς είναι απόστρατος Αξιωματικός του ΠΝ, δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου. Σήμερα είναι συνεργάτης και ερευνητής του Institute for National and International Security(INIS), και του Strategy International (SI). Συγγραφέας του βιβλίου «Ο Σύγχρονος Πόλεμος» Προκλήσεις για την Ελληνική Ασφάλεια. Εκδόσεις Ινφογνώμων.
