«Εγώ δεν διαβάζω την εφημερίδα Σοζτζού. Κανείς δεν πρέπει να δίνει λεφτά για να την αγοράσει. Η Αγία Σοφία είναι το κορυφαίο θέμα, το στέμμα του 2020», αυτό δήλωσε στο Πρωτοχρονιάτικο μήνυμα του ο Τούρκος πρόεδρος. Προηγουμένως εφημερίδα είχε χαρακτηρίσει «καταστροφή για τη χώρα» τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τέμενος.
Στις 12 Ιουλίου σε άρθρο του «V» με τίτλο Ο Ερντογάν παραδίδει στην Μουσουλμανική Αδελφότητα το σύμβολο που έχει ανάγκη,την Αγία Σοφία ανέφερε «σήμερα όλο και περισσότεροι θεωρούν ότι με τέτοιες ενέργειες ο Ταγίπ Ερντογάν προσπαθεί να δημιουργήσει μια νέα Οθωμανική αυτοκρατορία και ότι επιδιώκει να «αποκαθηλώσει» όσα πρέσβευε ο Κεμάλ Ατατούρκ. Ως ένα σημείο μπορεί να παράγονται τέτοια συμπεράσματα, αλλά ο Τούρκος Πρόεδρος στην ουσία προσπαθεί να δημιουργήσει ένα νέο Ισλάμ, το οποίο δεν θα έχει καμία σχέση με το Ισλάμ των Οθωμανών, καμία σχέση με το Ισλάμ των Αράβων, αλλά ένα δικό του πολιτικό Ισλάμ που θα επιβληθεί σε όλο τον μουσουλμανικό κόσμο.»
Και συνέχιζε «αυτό θα το πετύχει παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως ηγέτη και υπερασπιστή όλων των μουσουλμάνων και ειδικά των ακραίων. Επί μια δεκαετία επικεντρώθηκε σε αυτό τον σκοπό, στοιχοποίησε τον αιώνιο εχθρό των μουσουλμάνων, το Ισραήλ, υποστήριξε τους τζιχαντιστές στην Συρία και την Βόρεια Αφρική, οργάνωσε και συντόνισε τρομοκρατικές ομάδες μουσουλμάνων στην Ασία, ενώ στην Αφρική σε χώρες όπως η Σομαλία παρουσίασε ένα φιλανθρωπικό προφίλ διεισδύοντας σε όλες τις βαθμίδες της χώρας. Για το σκοπό αυτό ο Τούρκος Πρόεδρος στήριξε την Μουσουλμανική Αδελφότητα η οποία ήταν το ιδανικό όχημα για την πορεία αυτή, για ένα νέο Ισλάμ,» ενώ κατέληγε «ο Τούρκος Πρόεδρος με την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί πετυχαίνει ουσιαστικά δύο πράγματα πέρα από την ικανοποίηση στο εσωτερικό της χώρας του. Για πρώτη φορά, κάτι που δεν τόλμησε να κάνει ούτε ο κατακτητής της Κωνσταντινούπολης, Ισλαμοποιεί την Πόλη και προσπαθεί να αλλάξει τον χαρακτήρα της. Από μια Πόλη όλων πολιτισμών, να γίνει μια Πόλη του Ισλάμ. Επίσης δίνει την δυνατότητα στους Αδελφούς Μουσουλμάνους να αποκτήσουν την εμβληματικό χώρο που τους λείπει. Σε λίγα χρόνια από σήμερα, από την Κωνσταντινούπολη θα ξεριζωθεί όχι μόνο οτιδήποτε χριστιανικό, αλλά οτιδήποτε θυμίζει Βυζάντιο και Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ακόμα και αλλαγές στο καθεστώς του Πατριαρχείου θα είναι συγκλονιστικές. Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι θα βρεθούν σε όλα τα καίρια σημεία της Πόλης και με την ανοχή του προστάτη τους, θα καταλάβουν όλο το δυτικό τρόπο ζωής της Πόλης, επιβάλλοντας συνθήκες ζωής πρωτόγνωρες για τον Τούρκο της Κωνσταντινούπολης. Το μόνο που μπορεί να φρενάρει την πορεία αυτή του Ερντογάν και της Τουρκίας, είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η ένταξη των Αδελφών Μουσουλμάνων στην λίστα με τις τρομοκρατικές οργανώσεις. Μια τέτοια εξέλιξη θα αλλάξει την κατάσταση σε όλη την Βόρεια Αφρική και στην Τουρκία.»
Η «ουδέτερη» στάση της Ρωσίας και ικανοποίηση της από την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε Τζαμί
Με την απόφαση αυτή ο Ερντογάν έβαλε απέναντι του όχι μόνο την Δύση, αλλά και τον Αραβικό κόσμο ο οποίος θεωρεί και θεωρούσε προσβολή την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε Τζαμί. Την στήριξη στην απόφαση του την βρήκε από τους ακραίους μουσουλμάνους και την Ορθόδοξη Ρωσία. Την στιγμή που όλος ο πολιτισμένος κόσμος με ανακοινώσεις αντιδρούσε στην μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε Τέμενος (η Αυστριακή Υπουργός Ενσωμάτωσης είχε χαρακτηρίσει την ενέργεια «νεότερο κρίκο σε μία αλυσίδα προκλήσεων») ο υφυπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας ,Σεργκέι Βερσίνιν, σημείωνε σε ανακοίνωση του ότι «είναι εσωτερική υπόθεση της Τουρκίας στην οποία κανένας δεν θα πρέπει να παρέμβει».
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, μιλώντας στον ραδιοσταθμό Avtoradio ήταν σαφής και προκλητικός ταυτόχρονα δηλώνοντας ότι «στην Αγία Σοφία υπήρχαν αρκετά ακριβά εισιτήρια, ενώ τώρα εισιτήρια δεν θα υπάρχουν, η είσοδος θα είναι δωρεάν. Υπό αυτή την έννοια οι δικοί μας τουρίστες θα είναι κερδισμένοι». Στην ίδια δήλωση είχε αναφέρει ότι το θέμα της Αγίας Σοφίας δεν θα βλάψεις τις σχέσεις των δύο χωρών, όπως αποδείχτηκε και στο Ναγκόρμο-Καραμπάχ
Όμως η αντίδραση που προκάλεσε πολλά ερωτηματικά ήταν αυτή της Εκκλησίας της Ρωσίας, η οποία ανέφερε πως «η απόφαση για την Αγία Σοφία μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερες διαιρέσεις». Για ποιες διαιρέσεις μιλούσε όμως η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία; Η μοναδική διαίρεση που ταλανίζει τον Ορθόδοξο κόσμο είναι αυτή της Εκκλησίας της Ρωσίας η οποία προσπαθεί να κυριαρχήσει έναντι του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Μάλιστα αυτή η προσπάθεια υπάρχει εδώ και αιώνες, με το όνειρο της «Τρίτης Ρώμης».
Η στρατηγική σχέση Ρωσίας – Τουρκίας είναι πλέον περισσότερο από εμφανής. Επίσης έχει αποδειχθεί ότι η Ρωσία αποκτά επιρροή σε άλλες χώρες μέσω κρίσεων (Συρία, Αρμενία, Λιβύη) και μια κρίση που θα τις έδινε Στρατηγικά πλεονεκτήματα είναι αυτή ανάμεσα σε Ελλάσα και Τουρκία. Έτσι δεν επιθυμεί μόνο την κρίση, αλλά και την επιδιώκει, αφού θα την επαναφέρει με αξιώσεις στα Βαλκάνια, το Αιγαίο ακόμα και μέσα στην ίδια την Τουρκία. Ειδικά οι χώρες των Βαλκανίων (μέλη του ΝΑΤΟ) θα ζητήσουν την εναλλακτική της Μόσχας βλέποντας ότι η σύγκρουση ανάμεσα σε μέλη της Συμμαχίας είναι κάτι πιθανό.
Μάλιστα οι Μουσουλμάνοι της Βόρειας Μακεδονίας, οι οποίοι υποστηρίζονται και από τα δίκτυα των Ρώσων που δραστηριοποιούνται ακόμα και σήμερα στην χώρα, είχαν στηρίξει την απόφαση του Ερντογάν. Η δήλωση του αναπληρωτή πρόεδρου της Ισλαμικής Θρησκευτικής Ένωσης της Βόρειας Μακεδονίας ήταν εμφατική. Η Δημοκρατία της Τουρκίας υπό την ηγεσία του Ερντογάν είναι «ένα ανερχόμενο αστέρι και απαραίτητη πηγή ελπίδας για τους μουσουλμάνους και τους καταπιεσμένους», είχε αναφέρει ο Σακίρ Φιτάου
Αντιδράσεις της Αθήνας από την «ουδετερότητα» της Ορθόδοξης Ρωσίας
Η Τουρκία προσέβαλε την παγκόσμια κοινότητα, ανεξαρτήτως εθνικότητας, παρελθόντος και θρησκευτικής πεποίθησης με την απόφασή της να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί, είχε δήλωσει ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, σε συνέντευξή του στον τηλεοπτικό σταθμό Alpha τονίζοντας με νόημα πως οι αντιδράσεις της αμερικανικής κυβέρνησης και της ΕΕ, όσον αφορά την Αγία Σοφία, ήταν σαφέστατες, αλλά περίμενε μία εντονότερη τοποθέτηση από τη Ρωσία.
Ο αναπληρωτής υπουργός Μετανάστευσης Γιώργος Κουμουτσάκος με την σειρά του σε δήλωση του είχε σημειώσει, «αυτή η δήλωση είναι σχεδόν εχθρική». Είχε χαρακτήρισει επίσης ως συνειδητά δηλητηριώδη την απόφαση της Άγκυρας για την Αγία Σοφία και υπογράμμισε ότι η ΕΕ έπρεπε να συντομεύσει τα βήματα της απέναντι την προκλητικότητα.
Οικουμενικός Πατριάρχης: «Δεν έχω το δικαίωμα να κάνω ούτε βήμα πίσω»
Η πίεση που δέχεται το Οικουμενικό Πατριαρχείο από το καθεστώς του Ερντογάν και την Μόσχα είναι άνευ προηγουμένου, και ειδικά εκτός Τουρκίας. Ο ίδιος ο Βαρθολομαίος σε πρόσφατη συνέντευξη του στο «Βήμα» έστειλε σαφή μηνύματα στο εσωτερικό της Ορθοδοξίας (ειδικά στην Μόσχα) υπογραμμίζει με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο ότι «στην Ορθοδοξία δεν υπάρχει σχίσμα». «Δεν μπορώ», είναι το μήνυμά του προς τους Πατριάρχες και τους Αρχιεπισκόπους των Εκκλησιών και ιδιαίτερα στον Πατριάρχη Μόσχας και πασών των Ρωσιών κ. Κύριλλο, «να αφήσω να αλλοιώνεται η Ορθόδοξη Εκκλησιολογία στον βωμό ταπεινών κινήτρων. Δεν έχω το δικαίωμα να κάνω ούτε βήμα πίσω. “Πιο κοφτερός από κάθε μαχαίρι” ο λόγος της Αληθείας. Τη μαρτυρεί η Ιστορία, οι πηγές, τα έγγραφα, τα γεγονότα. Την αλλοιώνουν χρήματα, εκφοβισμοί, προπαγάνδα και όνειρα θερινής νυκτός…».
Στην ίδια συνέντευξη τόνισε με νόημα ότι ο πραγματικός στόχος πίσω από τις επιθέσεις για τον τρόπο παραχώρησης της αυτοκεφαλίας στην Ουκρανία είναι «να αφαιρεθούν αυτές οι μοναδικές ευθύνες του Θρόνου της Κωνσταντινουπόλεως και να περιέλθουν σε άλλα χέρια…». «Δεν μπορώ να απεμπολήσω τις ευθύνες που μου κληροδότησαν οι προκάτοχοί μου». Πηγαίνοντας ένα βήμα παραπάνω ο Οικουμενικός Πατριάρχης φωτογραφίζοντας τον Προκαθήμενο της Εκκλησίας της Μόσχας τού θέτει ένας σαφές ερώτημα: «Ποιος, λοιπόν, συμπεριφέρεται ως “Πάπας της Ορθοδοξίας”; Εκείνος που μένει πιστός στην παράδοσή της ή εκείνος που διεκδικεί για τον εαυτό του θέση που ουδέποτε είχε και δεν πρόκειται να αποκτήσει;».
«Η Τρίτη Ρώμη»
Η Μόσχα και η Εκκλησία της Ρωσίας επίσημα αρνούνται ότι υπάρχει διαχρονική προσπάθεια για να καταλάβουν την εξουσία της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Μάλιστα η Πρεσβεία της Ρωσίας στην Ελλάδα έφτασε στο σημείο να επιτεθεί με ύβρεις (κάτι που διόρθωσε στην συνέχεια το Ρωσικό ΥΠΕΞ) στον συγγραφέα, Μασσαβέτα Αλέξανδρο, με αφορμή το βιβλίο του «Η Τρίτη Ρώμη-Η Μόσχα και ο θρόνος της ορθοδοξίας»
Το βιβλίο στην περίληψη παρουσίασης αναφέρει «το βιβλίο αυτό αναδεικνύει ένα ζήτημα καθαρά γεωπολιτικό, παρά την φαινομενικά θρησκευτική του διάσταση: τον πόλεμο που η Μόσχα έχει κηρύξει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Η φράση “Μόσχα, η Τρίτη Ρώμη” είναι μέρος των σχολικών μας ακουσμάτων. Λίγοι γνωρίζουνωστόσο πως ο αυτοπροσδιορισμός της Μόσχας ως “Τρίτης Ρώμης” τροφοδοτείται συστηματικά από μία εθνική γραμμή δημιουργίας θρησκευτικών “αποικιών”, με προφανή πολιτικά οφέλη.
Η από αιώνων ρωσική στρατηγική διείσδυσης και κυριαρχίας στον ορθόδοξο κόσμο γνώρισε νέα έξαρση την μετασοβιετική εποχή. Στην Ελλάδα μαίνεται από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 μια καλοστημένη επιχείρηση «υβριδικού πολέμου», που στοχεύει να στρέψει την ελληνική κοινωνία ενάντια στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Παράλληλα η Μόσχα προσπάθησε, με απειλές και πράξεις δολιοφθοράς κατά του πατριάρχη Βαρθολομαίου, να εμποδίσει την δημιουργία αυτοκέφαλης Εκκλησίας στην Ουκρανία, την οποία θεωρεί πνευματική της “αποικία”. Έχοντας αποτύχει να εκβιάσει τις εξελίξεις, διέκοψε σχέσεις με την Κωνσταντινούπολη, την Αθήνα και με κάθε άλλη Εκκλησία που αναγνώρισε την θρησκευτική χειραφέτηση της Ουκρανίας.
Προσπάθησα, μελετώντας την διαμόρφωση της ρωσικής ορθοδοξίας και την κοσμοθεωρία κράτους και Εκκλησίας στην Ρωσία, να κατανοήσω πώς γεννήθηκε η υπερφίαλη “γεωπολιτική της ορθοδοξίας”. Μόλις σήμερα, με την ορθόδοξη «οικουμένη» να κινδυνεύει να διχοτομηθεί, δείχνει ενδιαφέρον για όλα αυτά η ευρύτερη κοινωνία, πέραν του στενού κύκλου του κλήρου, των εκκλησιαστικών ιστορικών και των διπλωματών.
Οι Ρώσοι παραμένουν δέσμιοι της σαγήνης τους για ένα ένδοξο παρελθόν. Μήπως όμως η ψύχωσή τους με την αυτοκρατορική ιδέα και την ισχύ υπονομεύει τελικά την επιρροή τους στον όλο ορθόδοξο κόσμο;»
