Οι φιλοδοξίες της Βόρειας Μακεδονίας για την ΕΕ σε ανώμαλη πορεία μετά τις εκλογές
Μια νέα κυβέρνηση κινδυνεύει να αναζωπυρώσει τις παλιές εντάσεις με τη Βουλγαρία και την Ελλάδα —, Και οι δύο μπορεί να δημιουργήσουν μεγάλα εμπόδια στα Σκόπια.
Οι πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας έχουν απογοητευτεί ολοένα και περισσότερο με τη βραδύτητα της διαδικασίας ένταξης στην ΕΕ και η δημόσια υποστήριξη προς την ΕΕ μειώνεται. | Robert Atanasovski/AFP μέσω Getty Images
6 ΜΑΪΟΥ 2024 4:00 π.μ. CET
ΤΗΣ ΝΕΚΤΑΡΙΑΣ ΣΤΑΜΟΥΛΗ
Μια επικείμενη αλλαγή στην κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας κινδυνεύει να αναζωογονήσει τις εντάσεις με τη Βουλγαρία και την Ελλάδα – περιπλέκοντας περαιτέρω την ήδη ελικοειδή πορεία της χώρας προς την ένταξη στην ΕΕ.
Πίσω στο 2018, το βαλκανικό έθνος των 2,1 εκατομμυρίων είχε κοιτάξει προς την πορεία για πλήρη ενσωμάτωση όταν έλυσε μια διαφωνία δεκαετιών με την Ελλάδα για το όνομά του.
Τα Σκόπια συμφώνησαν τελικά σε αυτή την αλλαγή ονόματος στη «συμφωνία των Πρεσπών» με αντάλλαγμα τις διαπραγματεύσεις στην ΕΕ και την ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Από τότε, ωστόσο, οι πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας απογοητεύονται ολοένα και περισσότερο με τη βραδύτητα της ενταξιακής διαδικασίας και η δημόσια υποστήριξη προς την ΕΕ έχει μειωθεί απότομα.
Οι εκλογές για την ανάδειξη νέας κυβέρνησης και προέδρου στις 8 Μαΐου φαίνονται να εγκαινιάσουν μια νέα κυβέρνηση υπό το κόμμα VMRO-DPMNE, το οποίο ακολουθεί συγκρουσιακή προσέγγιση τόσο με τη Σόφια όσο και με την Αθήνα — και οι δύο θα πρέπει να συμφωνήσουν με την ένταξη των Σκοπίων στο συνασπισμό.
Προκαλώντας θυμό στη βουλγαρική πλευρά, το VMRO-DPMNE απορρίπτει το αίτημα της Σόφιας για συνταγματικές αλλαγές που θα αναγνωρίζουν βουλγαρική μειονότητα. Εν τω μεταξύ, οι Έλληνες συντονίζονται ολοένα και περισσότερο με το γεγονός ότι ο πρωπορευόμενος ηγέτης του VMRO-DPMNE αναφέρεται στη χώρα ως «Μακεδονία» και όχι ως «Βόρεια Μακεδονία» — αναζωπυρώνοντας τις παλιές εντάσεις με την Ελλάδα σχετικά με τη χρήση του ονόματος της πατρίδας του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το VMRO-DPMNE, επί του παρόντος το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης, προηγείται και αναμένεται να αντικαταστήσει το σοσιαλιστικό κόμμα SDSM, το οποίο κυβερνά τη χώρα από το 2017, παρόλο που θα χρειαστεί συνασπισμός.
Ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών στις 24 Απριλίου έδειξε αλλαγή της πολιτικής τάξης. Η Gordana Siljanovska-Davkova, υποστηριζόμενη από το VMRO, σημείωσε κυρίαρχη νίκη, συγκεντρώνοντας 40,1 τοις εκατό των ψήφων, ενώ ο νυν πρόεδρος Stevo Pendarovski του SDSM κέρδισε 19,9 τοις εκατό.
«Αυτές οι εκλογές είναι σίγουρα σημαντικές για τη Βόρεια Μακεδονία από την προοπτική ένταξης στην ΕΕ, γιατί στις δημοσκοπήσεις το VMRO προηγείται και δεν έχουμε ακόμη δει αν, πότε και πώς θα πραγματοποιήσει τις συνταγματικές αλλαγές για τη συνέχιση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων», δήλωσε η Σιμωνίδα Κατσάρσκα από το Ινστιτούτο Ευρωπαϊκής Πολιτικής στα Σκόπια.
Γκρινιάρηδες γείτονες
Ο ηγέτης του VMRO-DPMNE Hristijan Mickoski — πιθανότατα ο επόμενος πρωθυπουργός — έχει δεσμευτεί να μην ψηφίσει για συνταγματικές αλλαγές «υπό βουλγαρική υπαγόρευση ούτε τώρα ούτε στο μέλλον».
Ο Μίτσκοσκι υποστηρίζει επίσης το τέλος της συναίνεσης στην πολιτική διαδικασία της ΕΕ για να πάρουν το μήνυμα οι Βούλγαροι – οι οποίοι έχουν παράπονα για αυτό που θεωρούν ως μακεδονική οικειοποίηση της ιστορικής και γλωσσικής τους ταυτότητας.
«Θα πρέπει να ζητήσουν από τον Βούλγαρο εκπρόσωπο να φύγει από το μέρος όπου λαμβάνεται αυτή η απόφαση και να πάει κάπου όπου μπορεί να πιει έναν καφέ ή κάτι άλλο», είπε ο Μίτσκοσκι.
Οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών — που ήταν ήδη χαμηλές — μπορεί να πάρουν μια στροφή προς το χειρότερο, υποστήριξε ο Μάρκο Τροσανόφσκι, πρόεδρος του Ινστιτούτου για τη Δημοκρατία (IDSCS) στα Σκόπια.
«Οι έρευνες δείχνουν ότι η Βουλγαρία εκλαμβάνεται ως η μεγαλύτερη απειλή για το εθνικό συμφέρον της Βόρειας Μακεδονίας», είπε. «Το VMRO θα προσπαθήσει να δείξει περισσότερη αντίθεση, περισσότερη κριτική, περισσότερη περιφρόνηση, κάτι που μπορεί να επιδεινώσει περαιτέρω τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών».
Η Βουλγαρία προετοιμάζεται επίσης για ακόμη μια γενική εκλογή – την έκτη από τον Απρίλιο του 2021 – στις 9 Ιουνίου, και υπάρχει ο κίνδυνος η Βόρεια Μακεδονία να αναδειχθεί σε πολιτικό ποδόσφαιρο στην προεκλογική ρητορική, ιδιαίτερα στο εθνικιστικό στρατόπεδο.
Δεν βοηθάει επίσης το γεγονός ότι ο Μίτσκοσκι χρησιμοποιεί ήδη το όνομα «Μακεδονία» εσωτερικά και δεσμεύεται να το κάνει επίσημα εάν εκλεγεί, αμφισβητώντας τη διεθνή συμφωνία.
Η Ελλάδα παρακολουθεί.
«Η Συμφωνία των Πρεσπών αποτελεί προϋπόθεση για την πρόοδο της ενταξιακής διαδικασίας της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Γιώργος Γεραπετρίτης μιλώντας στη Βουλή στις 26 Απριλίου και κάλεσε τα Σκόπια να μην παρεκκλίνουν.
Διαισθανόμενος ότι οι εντάσεις θα μπορούσαν να εκτονωθούν στον εκλογικό απόηχο, ο Αθανάσιος Λούπας, ειδικός στην ιστορία των Βαλκανίων, είπε ότι το VMRO τελικά δεν θα θυσιάσει «την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας στο βωμό της εθνικιστικής ρητορικής της».
«Αυτή η ρητορική σίγουρα θα απασχολήσει την ελληνική κοινή γνώμη το επόμενο διάστημα, αλλά θα είναι περισσότερο για επίδειξη και για εσωτερική κατανάλωση, όχι για θέματα ουσίας», πρόσθεσε.
Μειωμένη εμπιστοσύνη
Στη Βόρεια Μακεδονία, οι ψηφοφόροι ενδιαφέρονται κυρίως για την ποιότητα ζωής, τη διαφθορά, τη συρρίκνωση του πληθυσμού και τη διαρροή εγκεφάλων.
Η εμπιστοσύνη στην ΕΕ μειώνεται επίσης, παρόλο που παραμένει υψηλή. Η υποστήριξη μειώθηκε στο 65 τοις εκατό, από 85-90 τοις εκατό όταν η χώρα έλαβε αρχικά το καθεστώς υποψηφιότητας το 2005.
Μετά την δραματική εξέλιξη της αλλαγής του ονόματος, επικράτησε ευφορία στα Δυτικά Βαλκάνια ότι η διεύρυνση θα μπορούσε επιτέλους να είναι δυνατή. Ωστόσο, η Γαλλία άσκησε βέτο στην έναρξη των ενταξιακών συνομιλιών στην ΕΕ με τη Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία, μια κίνηση που θεωρήθηκε «τεράστιο ιστορικό λάθος» από τον τότε πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ.
Στη συνέχεια ακολούθησε το βουλγαρικό βέτο.
«Με τη «Συμφωνία των Πρεσπών», η ΕΕ απέκτησε ένα εγχειρίδιο ευκαιρίας στην περιοχή», είπε η Κατσάρσκα, προσθέτοντας ότι τώρα είναι δύσκολο να συζητηθεί το θέμα δημόσια, επειδή προκαλεί μεγάλη πόλωση.
«Αν υπάρχει ένα παράδειγμα που είχε η ΕΕ όσον αφορά τις δυνάμεις υπέρ των μεταρρυθμίσεων και το άνοιγμα στη συναίνεση, αυτό ήταν η Βόρεια Μακεδονία το 2018.
Οι συνθήκες του 2018 δεν συγκρίνονται με το σήμερα», πρόσθεσε.
Η συμφωνία είναι ακόμα δυνατή;
Οι συνταγματικές αλλαγές που επιδιώκει η Βουλγαρία απαιτούν πλειοψηφία δύο τρίτων στο κοινοβούλιο, την οποία δεν θα έχει καμία κυβέρνηση συνασπισμού που θα προκύψει μετά την ψηφοφορία. Παρά τη σκληρή ρητορική υπάρχουν ελπίδες ότι αυτή μπορεί να μειωθεί μετά τις εκλογές.
«Υπάρχει πολλή πολιτικοποίηση γύρω από την εξασφάλιση της πλειοψηφίας των δύο τρίτων, όπως συνέβη το 2018 όταν η Συμφωνία των Πρεσπών με την Ελλάδα επρόκειτο να εφαρμοστεί μέσω συνταγματικής αλλαγής», δήλωσε ο Dimitar Bechev, ανώτερος συνεργάτης του Carnegie Europe.
«Στη συνέχεια, το VMRO έδωσε κάποιες ψήφους — σε ένα quid pro quo (κάτι για κάτι) που περιελάμβανε αμνηστία για τα μέλη του που ενεπλάκησαν σε μια βίαιη έφοδο στο κοινοβούλιο τον Απρίλιο του 2017. Ίσως κάποια παρασκηνιακή συμφωνία είναι δυνατή και τώρα», πρόσθεσε.
Ο αλβανικός παράγοντας
Παραδοσιακά, τουλάχιστον ένα κόμμα από την αλβανική κοινότητα, που αποτελεί περισσότερο από το ένα τέταρτο του πληθυσμού της χώρας, είναι μέρος του συνασπισμού. Η Δημοκρατική Ένωση για την Ένταξη (DUI), το τρίτο μεγαλύτερο κόμμα της χώρας κυριαρχεί στη σκηνή τα τελευταία 20 χρόνια.
Ωστόσο, ένα νέο μπλοκ της αντιπολίτευσης από μικρότερα αλβανικά κόμματα κινητοποιήθηκε σημαντικά και θα μπορούσαν ενδεχομένως να συμμετάσχουν σε συνασπισμό με το VMRO.
Η παρουσία των δύο αλβανικών μπλοκ θεωρείται συχνά ως μέσο για μεγαλύτερη περιφερειακή επιρροή μεταξύ του πρωθυπουργού της Αλβανίας Edi Rama και του πρωθυπουργού του Κοσσυφοπεδίου Albin Kurti. Ο τελευταίος έχει δείξει ισχυρή υποστήριξη στο μπλοκ κατά του DUI.
Ο Τροσανόφσκι, ο αναλυτής με έδρα τα Σκόπια, είπε ότι η επόμενη κυβερνητική σύνθεση θα μοιράζεται πιθανότατα την πολιτική εξουσία αναλογικά με την κομματική εκπροσώπηση στο κοινοβούλιο, κάτι που δεν συμβαίνει επί του παρόντος.
«Αυτό θα μειώσει σίγουρα την επιρροή της Αλβανίας στις πολιτικές διαδικασίες της πΓΔΜ», πρόσθεσε ο Τροσανόφσκι.
όπως το ανέκδοτο με την Ελλάδα που θα μείνει μόνη στην Ε.Ε όταν όλες οι άλλες χώρες θα έχουν φύγει, έτσι και με την προδοσία της Λίμνης, θα εφαρμόσουμε την νομιμότητα μόνοι μας
Εγώ ξαναναφέρω ότι αν εκλεγεί Πρόεδρος στα Σκόπια η Κυρία εκ ”Μακεδονίας”, θα ”κτυπηθεί” στις εκλογές ο Κασσελάκειος Σύριζα για την υπερηφάνεια του για την Συμφωνία της Λίμνης -καλός ο χαρακτηρισμός της κύρει Stratus-εκτός εάν θεωρήσει και ο κ. Κασσελάκης κακίστη αυτήν την Συμφωνία του κ. Τσίπρα .
Δεν τ’ώχει για τίποτε με την φόρα που πήρε ”να τα αλλάξει όλα”.