ΟΙ ΑΦΕΡΕΓΓΥΟΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ

πηγή: εφημερίδα “Θεσσαλονίκη”

Του Παντελή Σαββίδη

φωτογραφία: η πέτρα του σκανδάλου: ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για τη Συρία, Τόμας Μπαράκ, συναντάται με τον μεταβατικό πρόεδρο της Συρίας, Άχμαντ αλ-Σαράα, και τον υπουργό Εξωτερικών της Συρίας, Άσαντ αλ-Σαϊμπάνι, στην Κωνσταντινούπολη, στις 24 Μαΐου 2025 – AFP

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, για άλλη μια φορά, επιβεβαιώνουν ότι δεν αποτελούν  αξιόπιστο ηγέτη του λεγόμενου δυτικού κόσμου. Η εξωτερική τους πολιτική είναι ένα μωσαϊκό αυθαιρεσίας, βίας και υποκρισίας, που αποκαλύπτεται σε κάθε μείζον ζήτημα της εποχής μας.

Η Ουάσιγκτον, αφού χρησιμοποίησε τους Κούρδους στον πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους, σήμερα τους πιέζει να υποταχθούν  στον διαβόητο τρομοκράτη Τζολάνι, Πρόεδρο της Συρίας, και στις οργανώσεις του. Με αυτόν τον τρόπο, οι ΗΠΑ όχι μόνο εγκαταλείπουν συμμάχους που πολέμησαν με αίμα κατά του ISIS και των θυγατρικών του, όπως οι ομάδες του Τζολάνι, αλλά στην ουσία νομιμοποιούν τρομοκρατικά δίκτυα σε καίρια γεωπολιτικά μέτωπα.

Ορισμένοι από τους ανώτερους Αμερικανούς διπλωμάτες που ασχολούνταν με το συριακό ζήτημα απομακρύνθηκαν αιφνιδιαστικά από τις θέσεις τους στην Syria Regional Platform (SRP), την de facto αποστολή των ΗΠΑ για τη Συρία που εδρεύει στην Κωνσταντινούπολη. Η κίνηση αυτή συνέπεσε με την προσπάθεια της Ουάσιγκτον να πιέσει τους Κούρδους να ενσωματωθούν στις εθνικές δυνάμεις ασφαλείας της Δαμασκού, υπό τον   Άχμεντ αλ-Σάραα. Την ώρα, μάλιστα, που και οι Δρούζοι και οι Αλαουίτες προχωρούν σε κινήσεις αυτονόμησης. Η μόνη βιώσιμη μορφή κράτους που μπορεί να γίνει αποδεκτή από τους λαούς της Συρίας είναι η ομοσπονδία. Είτε το θέλει η Ουάσιγκτον, είτε όχι.

Επισήμως, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ απέδωσε τις αλλαγές σε διοικητική αναδιοργάνωση, επιμένοντας ότι η πολιτική των ΗΠΑ στη Συρία δεν μεταβάλλεται. Ωστόσο, διπλωματικές πηγές συνέδεσαν τις απομακρύνσεις με διαφωνίες γύρω από την πίεση που ασκεί ο ειδικός απεσταλμένος Τομ Μπάρακ στην κουρδική ηγεσία να αποδεχθεί τη συμφωνία με τη Δαμασκό.

Ο  Μπάρακ, που είναι και πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Τουρκία, συνεχίζει να προωθεί μια γραμμή στήριξης του ενιαίου συριακού κράτους. Πρόσφατα βρέθηκε στη Δαμασκό για την υπογραφή σχεδίου που αφορά τη μειονότητα των Δρούζων, επιχειρώντας να παρουσιάσει την αμερικανική πολιτική ως πλαίσιο «ίσων δικαιωμάτων και κοινών υποχρεώσεων». Η εξέλιξη δείχνει ότι η Ουάσιγκτον αναζητά μια νέα ισορροπία στη Συρία, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει να πιέσει τους μέχρι τώρα συμμάχους της Κούρδους σε δύσκολους συμβιβασμούς.

Στο μεταξύ, η επιστροφή της Ρωσίας στη Συρία σηματοδοτεί μια ανατροπή στις περιφερειακές ισορροπίες. Παρά την προηγούμενη εγκατάλειψη του καθεστώτος Άσαντ, η Μόσχα ανταποκρίνεται τώρα στο αίτημα της Δαμασκού για επανέναρξη στρατιωτικών περιπολιών στα νότια σύνορα, με στόχο να περιοριστεί η ισραηλινή ανάμειξη.

Η Μόσχα ενεργεί με ψυχρό ρεαλισμό. Παρά την πίεση του πολέμου στην Ουκρανία, η Ρωσία δεν εγκαταλείπει τις βάσεις της στη Μεσόγειο, που αποτελούν κέντρα προβολής ισχύος προς τη Μέση Ανατολή και την Αφρική.

Ταυτόχρονα, η αυξανόμενη επιρροή της Τουρκίας στη Συρία λειτουργεί ως κίνητρο για την ενίσχυση της ρωσοσυριακής συνεργασίας, με τη Μόσχα να προσφέρει σιτηρά και στρατιωτική στήριξη, καλύπτοντας άμεσα κενά που οι πλούσιοι εταίροι του Κόλπου δεν μπορούν εύκολα να καλύψουν.

Η συνεργασία αυτή, αν και εξυπηρετεί αμοιβαία συμφέροντα, παραμένει εύθραυστη.

Στην Παλαιστίνη, η αμερικανική στάση είναι εξίσου αποκαλυπτική. Μεταξύ δηλώσεων «ανθρωπιστικής ανησυχίας» και βέτο στον ΟΗΕ, η Ουάσιγκτον στην πράξη καλύπτει και ενθαρρύνει την ισραηλινή γενοκτονία στη Γάζα. Η ανθρώπινη ζωή, για την Αμερική, φαίνεται να μην αξίζει ούτε ένα δολάριο – αρκεί να διασφαλιστούν τα συμφέροντα της ισραηλινής πολιτικής ηγεσίας και των δικών της στρατηγικών σχεδιασμών.

Η φιλοσοφία της Άγριας Δύσης, που επιστρέφει στο εσωτερικό τους, εξάγεται διεθνώς. Οι ΗΠΑ θέλουν να επιβάλουν την ισχύ τους σε κάθε γωνιά του κόσμου, αδιαφορώντας για θεσμούς, διεθνές δίκαιο ή ανθρώπινες τραγωδίες. Μια χώρα όπου ακόμη και ο πρόεδρος της διαφωνεί δημοσίως με τον Βρετανό πρωθυπουργό για το αυτονόητο δικαίωμα των Παλαιστινίων σε κράτος, δεν μπορεί να παρουσιάζεται ως «ηγέτιδα δύναμη».

Στη δική μας γειτονιά, οι αμερικανικοί ενεργειακοί κολοσσοί, με αιχμή του δόρατος την Chevron, προχωρούν σε έρευνες και πιθανή συνεκμετάλλευση υδρογονανθράκων στα θαλάσσια οικόπεδα που προκήρυξε η Ελλάδα – χωρίς προηγούμενη συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ. Είναι ένα ενδεχόμενο το οποίο από τις στήλες αυτές υποστηρίζαμε ότι θα εφαρμοσθεί. Ο ίδιος ο Υπουργός Εσωτερικών των ΗΠΑ, Νταγκ Μπέργκαμ, το παραδέχθηκε εμμέσως.

Οι Αμερικανοί ουσιαστικά μας λένε ότι το Αιγαίο, η Ανατολική Μεσόγειος και η Μεσόγειος νότια της Κρήτης μπορούν να γίνουν πεδίο «συνεκμετάλλευσης» από τις επιχειρήσεις τους και τη συμμετοχή της Τουρκίας.

Την ίδια στιγμή, αποσύρουν σιωπηρά τη στήριξή τους σε έργα στρατηγικής σημασίας όπως το Greece–Saudi Arabia Interconnector (GSI) και προωθούν καλώδια οπτικών ινών στα οποία συμμετέχει ενεργά και η Άγκυρα. Έτσι, η Τουρκία κατοχυρώνει ρόλο-κλειδί στα ενεργειακά και ψηφιακά δίκτυα της περιοχής, ενώ η Αθήνα αρκείται σε κυβερνητικά «χαμόγελα επιτυχίας».

Στα λόγια, οι ΗΠΑ εμφανίζονται ως εγγυητές της ειρήνης· στην πράξη, είναι οι πρώτες που υποθάλπουν πολέμους και αποσταθεροποιούν περιοχές. Με την ισχύ των όπλων και το δολάριο ως υπέρτατη αξία, προβάλλουν αλαζονεία που δεν συνάδει με μια παγκόσμια δυτική ηγεσία.

Η συμπεριφορά τους αποδεικνύει ότι ο πλανήτης χρειάζεται ένα νέο πολυπολικό σύστημα ισορροπίας

Διότι η Αμερική δεν είναι πια μια ηθική δύναμη ικανή να ηγηθεί. Είναι μια αφερέγγυα υπερδύναμη, που μετρά την ανθρώπινη ζωή σε δολάρια. Και εκεί τελειώνει η φιλοσοφία της. Παλαιότερα επικαλούνταν ως ειδοποιό στοιχείο διαφοράς από τις ανατολικές δυνάμεις την ελευθερία. Σήμερα το στοιχείο αυτό έχει εξασθενήσει.

Η νέα στρατηγική που φαίνεται να διαμορφώνει η ίδια η κυβέρνηση Τράμπ σηματοδοτεί απομάκρυνση των Ηνωμένων Πολιτειών από τον ρόλο της παγκόσμιας ηγεσίας που ασκούσαν μεταπολεμικά.

Αντί για την υπεράσπιση μιας διεθνούς τάξης με κανόνες, οι ΗΠΑ προσανατολίζονται στη λογική της επιβολής δια της ισχύος.  Χωρίς νόμους, κανόνες και αρχές. Δεν είναι αυτό που χρειάζεται η ανθρωπότητα.

Η εξέλιξη αυτή υπονομεύει την τάξη που οικοδομήθηκε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η οποία  εξασφάλισε  σταθερότητα και ανάπτυξη. Η σταθερότητα αυτή επέτρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες να απολαμβάνουν δεκαετίες σχετικής ειρήνης και παγκόσμιας κυριαρχίας, με την Ευρώπη να αποφεύγει μεγάλες συγκρούσεις μέχρι τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η υποχώρηση της αμερικανικής ισχύος δημιουργεί κενά που αναπόφευκτα θα καλυφθούν από ανταγωνιστές.