Νίκος Χ. Βαρσακέλης
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Η χώρα μας τα τελευταία χρόνια έχει κάνει αξιόλογα βήματα ως προς την μακροοικονομική σταθερότητα. Τα δημόσια οικονομικά έχουν βελτιωθεί, σταδιακά προχώρησαν ορισμένες μεταρρυθμίσεις, όπως, για παράδειγμα, η ψηφιοποίηση του κράτους. Από την άλλη μεριά βέβαια έχουμε το βασικό πρόβλημα της ανόδου των τιμών των προϊόντων, που σε μεγάλο βαθμό πλέον οφείλονται στις εγχώριες πληθωριστικές προσδοκίες και στη δομή των αγορών, όπως δήλωσε και ο Διοικητής της ΤτΕ. Όμως το βασικό πρόβλημα, αυτό που ονομάζουμε τα θεμελιώδη της οικονομίας, πρέπει να μας προβληματίζει. Το βασικό πρόβλημα αντικατοπτρίζεται και στην θέση που καταλαμβάνει η Ελλάδα ως προς το κατά κεφαλήν εισόδημα σε όρους αγοραστικής αξίας. Σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά στοιχεία της Eurostat Ελλάδα κατατάσσεται δεύτερη από το τέλος, λίγο πάνω από την Βουλγαρία. Η πορεία δε του κατά κεφαλήν εισοδήματος είναι μακροπρόθεσμη. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Η απάντηση είναι απλή: η παραγωγικότητα. Συνήθως, στην δημόσια συζήτηση αναφερόμαστε στην παραγωγικότητα της εργασίας, δηλαδή την συνολική παραγωγή προς την απασχόληση. Όμως αυτός ο δείκτης δεν δείχνει την πραγματική εικόνα, διότι στην παραγωγή του εθνικού προϊόντος συμμετέχουν και άλλοι παραγωγικοί συντελεστές όπως τα μηχανήματα, κτίρια κλπ.
Για την καλύτερη μέτρηση της παραγωγικότητας χρησιμοποιείται ο δείκτης της συνολικής παραγωγικότητας (total factor productivity-TFP).O δείκτης TFP περιγράφει την σχέση μεταξύ του πραγματικού προϊόντος και των εισροών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή του και δεν μετρά την συνεισφορά της εργασίας ή του κεφαλαίου ξεχωριστά. Ο δείκτης TFP μετρά την συνδυασμένη επίδραση της τεχνολογικής αλλαγής και της επιστημονικής προόδου στην παραγωγή, της βελτίωσης της αποτελεσματικότητας με την εφαρμογή νέων τεχνικών διοίκησης, των αποδόσεων κλίμακας, της ανακατανομής των πόρων και άλλων παραγόντων που επηρεάζουν την οικονομική μεγέθυνση. Είναι πολύ ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες η κακή κατανομή των πόρων σε μικροοικονομικό επίπεδο επηρεάζει επίσης αρνητικά την εθνική ή την περιφερειακή TFP.
Στο διάγραμμα παρουσιάζεται η TFP από το 1955 μέχρι το 2019 σε σταθερές τιμές του 2017. Τα δεδομένα προέρχονται από το Penn World table. Η πορεία της TFP ακολουθεί μια έντονα αυξητική πορεία για μια περίοδο περίπου 20 ετών μέχρι το 1973 κατά την οποία η αύξηση της παραγωγικότητας αντικατοπτρίζει τον κύκλο των δημοσίων και ιδιωτικών επενδύσεων των δεκαετιών του 1950-1960, την βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος και την βελτίωση του ανθρωπίνου κεφαλαίου, την μεταφορά τεχνογνωσίας στην διοίκηση επιχειρήσεων μέσω της συνεργασίας με τις εγκαθιστάμενες πολυεθνικές επιχειρήσεις. Από το 1973 μέχρι το 1994 παρατηρούμε πτωτική πορεία της παραγωγικότητας. Η επιβράδυνση των επενδύσεων κατά την διάρκεια της δικτατορίας ή ανακατανομή των πόρων εκ μέρους της δικτατορίας, οι δυο πετρελαϊκές κρίσεις και η μακροοικονομική αστάθεια οδήγησαν σε κλείσιμο αρκετών ελληνικών επιχειρήσεων, ενώ και η αντιπαραγωγική συμπεριφορά των συνδικάτων και της πολιτείας οδήγησαν σε μείωση της παρουσίας των ξένων επιχειρήσεων στην χώρα. Τέλος, από το 1994 μέχρι το 2007 η παραγωγικότητα αυξάνει και προφανώς αποτελεί το αποτέλεσμα της μακροοικονομικής σταθερότητας, των νεών ξένων άμεσων επενδύσεων, των επενδυτικών έργων μέσω της χρηματοδότησης από την ΕΕ και του εξορθολογισμού και του θετικού κλίματος του παραγωγικού τομέα. Από το 2007 μέχρι και σήμερα η παραγωγικότητα είναι χαμηλή και μάλιστα τα τελευταία χρόνια είναι η χαμηλότερη των προηγουμένων 60 ετών. Δηλαδή, το 2013 η TFP έφτασε στα επίπεδα του 1964.
Η οικονομική επιστήμη έχει δείξει την ευθεία συσχέτιση μεταξύ οικονομικής ευημερίας και TFP. Εάν λοιπόν στόχος της πολιτείας είναι η βελτίωση της οικονομικής ευημερίας των πολιτών, δεν υπάρχει άλλος δρόμος παρά μόνον αυτός της μακροχρόνιας αύξησης της TFP. Πώς θα επιτευχθεί αυτό; Παραπάνω παρουσιάσαμε μερικούς παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγικότητα. Επομένως σε εθνικό, περιφερειακό, τοπικό αλλά και σε επίπεδο επιχειρήσεων πρέπει να στοχεύσουμε στην βελτίωση των παραπάνω παραγόντων.
Πηγή:Penn World Table 10.1, https://www.rug.nl/ggdc/productivity/pwt/
Μακεδονία
Γιατί μας βάλατε δύσκολα κύριε καθηγητά;;;.
Την παραγωγικότητα -και ως λέξη- την ακούμε σπανίως ,ιδίως στο διαδίκτυο .
Σαράντα χρόνια τώρα ακούμε για την αναδιανομή των κερδών του κράτους και των πολιτών ,ώστε να έχουν όλοι οι Έλληνες τα ίδια έσοδα ,γιατί -κατά πως είπαν από το 1981- όλοι έχουμε το ίδιο στομάχι.
Μήπως να το συζητούσατε το θέμα με τον επιτυχημένο κεφαλαιοκράτη επιχειρηματία στις ΗΠΑ κ. Κασσελάκη ,που ως Αρχηγός της Ριζοσπαστικής Αριστεράς ( ανέκδοτο αριστερός και κεφαλαιοκράτης)-κατά πως λέγει ή ονειρεύεται- είναι επί θύραις πρωθυπουργός;;;.
Το γεγονός ότι επενδύουμε στον κεντρικό σχεδιασμό για την ανάπτυξη δείχνει ότι δεν έχουμε αστική τάξη.
Επιπλέον υπάρχει και ένα βασικό μειονέκτημα για την ανάπτυξη τέτοιας στο σημείο, ότι το ευρώ διατηρεί την αγοραστική αξία για εισαγωγές σε βάρος της εγχώριας παραγωγής.
Χωρίς επανασύνδεση της εσωτερικής ζήτησης με την εσωτερική προσφορά δεν μπορεί να γίνεται λόγος για αναδιανομή των πόρων.