Θράσος Ευτυχίδης: Τουρκικές εκλογές: Οι προβλέψεις μου για το αποτέλεσμα.

Του Θράσου Ευτυχίδη *

Είκοσι περίπου ημέρες μέρες πριν τις Προεδρικές και Γενικές Εκλογές στην Τουρκία & ενώ η προεκλογική εκστρατεία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα, επιχειρώ να κάνω τις εκτιμήσεις μου για το τελικό αποτέλεσμα.

Οι απόψεις μου όπως έχουν εξαρχής διατυπωθεί 5 μήνες πριν, όχι χθες, δεν έχουν αλλάξει. Υπενθυμίζω ότι εξαρχής, πριν ακόμη από τους σεισμούς,σε αντίθεση με όλους τους συναδέλφους αναλυτές, έχω μιλήσει για μη αναστρέψιμη ήττα του νυν Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Τι έχω λάβει υπόψιν μου:

• Την τραγική κατάσταση της τουρκικής οικονομίας που βρίσκεται στα όρια της οριστικής κατάρρευσης. Με έναν πληθωρισμό που αγγίζει επίσημα το 80%, πραγματικό γύρω στο 150 με 160%, με την ισοτιμία της τουρκικής λίρας στο υψηλότερο χαμηλό έναντι του δολαρίου και του ευρώ η πλειοψηφία των πολιτών της Τουρκίας φαίνεται πλέον να μην αντέχουν. Με το όριο φτώχιας στις 9500 ΤLκαι κατώτατους μισθούς παρά τις υπερβολικές αυξήσεις στις 8400 TL, είναι σαφές ότι ολοένα και μεγαλύτερα λαϊκά στρώματα αντιμετωπίζουν προβλήματα διαβίωσης. Από την άλλη η έλλειψη επενδύσεων, απότοκο των επιλογών της χώρας στην εξωτερική της πολιτική, έχει επιβραδύνει την ανάπτυξη και η ανυπαρξία ρευστότητας δημιουργεί προβλήματα και στο μεγάλο κεφάλαιο της χώρας.
• Η Οικονομία έχει τον πρώτο και κύριο ρόλο στις επιλογές των Τούρκων.
• Η επιβαρυμένη κατάσταση στον τομέα των πολιτικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, η κατάσταση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και τα δικαιώματα των γυναικών. Η κατάσταση έχει επιβαρυνθεί μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016 αλλά και την είσοδο της χώρας στο Προεδρικό σύστημα διακυβέρνησης διαμέσου ενός γενικά αμφισβητούμενου αποτελέσματος του δημοψηφίσματος του 2018. Νόμοι προστασίας του Προέδρου έχουν ουσιαστικά απαγορεύσει την κριτική, ενώ το δικαστικό σύστημα της χώρας βρίσκεται υπό τον άμεσο έλεγχο του Προέδρου.
• Η κατάσταση των πολιτικών δικαιωμάτων και ελευθεριών έχει ιδιαίτερη σημασία για ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού.
• · Τα σκάνδαλα και η σκανδαλολογία. Είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας που δηλητηριάζει την εσωτερική πολιτική ζωή. Η «συμμορία των πέντε», οι αφηγήσεις του «αρχιμαφιόζου Πεκέρ» και οι διασυνδέσεις τους με την κεντρική πολιτική εξουσία, είτε ως μύθος, είτε ως πραγματικότητα, έχουν επηρεάσει βαθιά την τουρκική κοινωνία.
• · Οι σεισμοί και η ανυπαρξία του κρατικού μηχανισμού. Με τους σεισμούς στην Νοτιοανατολική Τουρκία κατέρρευσε και ο τελευταίος μύθος για την ύπαρξη ισχυρού κρατικού μηχανισμού σε ετοιμότητα να συνδράμει. Οι σεισμοί ήταν το κερασάκι στην τούρτα και αποκάλυψαν το μέγεθος του τεράστιου ψέματος μέσα στο οποίο ζούσαν οι Τούρκοι πολίτες. Παράλληλα νέα σκάνδαλα ήρθαν να συμπληρώσουν τα ήδη υπάρχοντα.
• · Μια σειρά άλλων παραγόντων όπως η ψήφος των νέων, η αντιμετώπιση των μειονοτήτων, ο έλεγχος των μεγάλων πόλεων από την αντιπολίτευση.
• · Η για πρώτη φορά δημιουργία ενός ετερόκλητου αντιπολιτευτικού μετώπου με κύριο συνδετικό συστατικό του τον ΑντιΕρντογανισμό, ικανού να διαμορφώσει μια νέα πολιτική προοπτική για τη χώρα.
• · Τέλος ακόμη και τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων που παρά τις επικρατούσες συνθήκες φόβου δίνουν ένα σαφές προβάδισμα στον Κεμάλ Κιλιντσάρογλου.

Όλα αυτά οδηγούν με ασφάλεια στο συμπέρασμα ότι ήρθε το τέλος της εποχής Ερντογάν. Παράλληλα διαβάζω και ένα ακόμη θεώρημα από συναδέλφους αναλυτές, που λέει ότι ναι μεν θα εκλεγεί ο Κιλιντσάρογλου, αλλά δεν θα έχει την πλειοψηφία στη Βουλή των 600 αντιπροσώπων. Και αυτό είναι λάθος, δε βγαίνουν οι αριθμοί. Ας δούμε όμως την εικόνα όπως έχει σήμερα.

1. ΠΡΟΕΔΡΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ

Τέσσερις οι Υποψήφιοι για την Προεδρία της χώρας, αυτοί που συγκέντρωσαν τα απαιτούμενα υποψηφιότητας και έλαβαν στις 31 Μαρτίου την έγκριση – νομιμοποίηση της Κεντρικής Εκλογικής Επιτροπής. Οι εξής:

Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν

γεννήθηκε το 1954 και βρίσκεται στην εξουσία είτε ως Πρωθυπουργός, είτε ως Πρόεδρος τα τελευταία 20 χρόνια. Πολιτικός με Ισλαμικό Υπόβαθρο, Ιδρυτής του κυβερνώντος κόμματος Δικαιοσύνης & Ανάπτυξης ΑΚΡ, αυτοχαρακτηρίζεται ως Συντηρητικός Δημοκράτης, στην πράξη έχει οδηγήσει την Τουρκία προς τον ισλαμισμό υιοθετώντας κοινωνικά συντηρητικές και λαϊκίστικες πολιτικές. Υπεύθυνος για το «θαύμα» της τουρκικής οικονομίας στις αρχές του 21^ου αιώνα, αλλά και για την κατάρρευσή της σήμερα. Υποψήφιος για την Προεδρία από το ΑΚΡ και τη Λαϊκή Συμμαχία.

Κεμάλ Κιλιντσάρογλου

γεννήθηκε το 1948. Ο μεθοδικός ΚΚ είναι αλεβίτης, οικονομολόγος, συνταξιούχος δημόσιος υπάλληλος και σοσιαλδημοκράτης πολιτικός. Ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος CHPκαι αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης από το 2010. Αντιπρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς από το 2012. Υποψήφιος για την Προεδρία από το CHPκαι την Εθνική Συμμαχία.

Μουχαρέμ Ιντσέ

γεννήθηκε το 1964. Καθηγητής φυσικής, γυμνασιάρχης, αθλητής και σοσιαλδημοκράτης. Ο Ιντσέ, με καταγωγή από τη Δράμα, είναι ιδρυτής του Κόμματος της Ιδιαίτερης Πατρίδας (Mehlevet) τον Μάιο του 2021. Διετέλεσε Βουλευτής του CHP, Αντιπρόεδρος της Κοινοβουλευτικής ομάδας από το 2010 ώς το 2014. Υποψήφιος για την Προεδρία του Κόμματος απέναντι στον Κιλιντσάρογλου το 2014 και το 2018. Υποψήφιος του CHP απέναντι στον Ερντογάν στις Προεδρικές εκλογές του 2018. Υποψήφιος για την Προεδρία του Mehlevetαφού κατάφερε να συγκεντρώσει τις απαραίτητες υπογραφές υποστήριξης μέσα σε δύο μέρες.

Σινάν Ογάν

γεννήθηκε το 1967. Αζέρικης καταγωγής ακροδεξιός πολιτικός με εξαιρετικές σπουδές και προϋπηρεσία στο Τουρκικό ΥΠΕΞ στην Υπηρεσία Διεθνούς Συνεργασίας & Ανάπτυξης ΤΙΚΑ, αλλά και Κέντρο Ευρασιατικών Στρατηγικών Μελετών για την περιοχή του Καυκάσου. Έθεσε τα θεμέλια του Κέντρου Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικής Ανάλυσης TURKSAM- που είναι μια ακροδεξιά δεξαμενή σκέψης στην Τουρκία. Βουλευτής του Κινήματος Εθνικιστικής Δράσης ΜΗΡ το 2011, διαγράφηκε και εκδιώχθηκε απ’ αυτό το 2015. Υποψήφιος για την Προεδρία του Συνασπισμού ΑΤΑ αφού κατάφερε να συγκεντρώσει τις απαραίτητες 100.000 υπογραφές υποστήριξης στις 26 Μαρτίου.

Η ΠΡΟΒΛΕΨΗ

Όλα τα στοιχεία συνηγορούν σε μια άνετη επικράτηση του Κεμάλ Κιλιντσάρογλου με διαφορά αυτή τη στιγμή περίπου 7 – 9%. Στη διαμόρφωση της διαφοράς έχει συμβάλλει η απόφαση του φιλοκουρδικού ΗDPνα μην καταθέσει δική του υποψηφιότητα. Το ζητούμενο παραμένει αν η νίκη Κιλιντσάρογλου θα έρθει στον πρώτο ή το δεύτερο γύρο. Αυτό έχει κύρια να κάνει με το ποσοστό ψήφων που θα λάβει ο Μουχαρέμ Ιντσέ κατά πρώτο και κύριο λόγο και σε μικρότερο βαθμό από το ποσοστό ψήφων του Σινάν Ογάν. Ο μεν πρώτος ροκανίζει ψήφους του Κιλιντσάρογλου, ο δεύτερος του Ερντογάν κύρια. Να σημειώσω ότι υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο απόσυρσης των δύο ή και του ενός (Ιντσε) πριν τις εκλογές.

Σε περίπτωση που ο Ιντσε δεν καταφέρει να συγκεντρώσει ποσοστό μεγαλύτερο του 7% (κάτι που είναι πολύ πιθανό) τότε θα διακινδυνεύσω την πρόβλεψη της εκλογής Κιλιντσάρογλου από τον πρώτο γύρο με τα ακόλουθα ποσοστά:

Κεμάλ Κιλιντσάρογλου 51,5 – 53%

Ρετζέπ ΤαγίπΕρντογαν 41,5 – 43%

Μουχαρέμ Ιντσέ 4 – 5%

Σινάν Ογάν 2 – 3%

Σε περίπτωση δεύτερου γύρου

Κεμάλ Κιλιντσάρογλου 54 – 56%

Ρετζέπ ΤαγίπΕρντογάν 44 – 46%

1. ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ

Στις τουρκικές βουλευτικές εκλογές το τοπίο είναι λίγο πιο σύνθετο. Αυτό οφείλεται κύρια στο εκλογικό σύστημα της χώρας που προβλέπει όριο εκλογιμότητας 10% κάτι που δημιουργεί την ανάγκη δημιουργίας Εκλογικών Συμμαχιών. Σε κάθε μία από τις 81 εκλογικές περιφέρειες της χώρας, θεωρείται ότι αν το σύνολο των ψήφων της εκλογικής συμμαχίας ξεπεράσει το 10%, το κόμμα που συμμετέχει σ’ αυτήν έχει αυτόματα ξεπεράσει το εκλογικό όριο. Πρακτικά ένα κόμμα που μπορεί να έχει ποσοστό συνολικά ακόμη και 2 – 3% μπορεί μέσω αυτού του τρόπου να αποκτήσει εκπροσώπηση στη Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση.

Ουσιαστικά η κατάρτιση των ψηφοδελτίων των κομμάτων – Συμμαχιών αποτελεί ένα εξαιρετικά δύσκολο γρίφο μια που λαμβάνονται υπόψιν και οι τοπικές ιδιαιτερότητες. Επίσης τα κόμματα αποφασίζουν αν θα έχουν δικό τους ψηφοδέλτιο – λίστα ή θα συμμετέχουν μέσα από τις λίστες άλλου μεγαλύτερου κόμματος.

Στις βουλευτικές εκλογές που διεξάγονται στην Τουρκία παράλληλα με τις Προεδρικές στις 14 Μαΐου, θα αντιπαραθέσουν τις δυνάμεις τους 4 εκλογικές συμμαχίες που συμπεριλαμβάνουν στις τάξεις τους 23 περίπου κόμματα, ενώ το Mehlevetτου Ιντσέ και τουλάχιστον δέκα μικρά κόμματα ακόμη κόμματα που κατεβαίνουν ανεξάρτητα.

Η κατάσταση έχει πρακτικά ως εξής

1. ΛΑΪΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ (Ρετζέπ Ταγίπ ΕΡρντογάν) – 334 έδρες στην Εθνοσυνέλευση

AKP – Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν) – Συντηρητικό. Ισλαμικό. Μέσω των ψηφοδελτίων του συμμετέχει το DSP – Δημοκρατικό Αριστερό Κόμμα SOL (ιδρύθηκε από τον Ετσεβιτ), HUDAPAR–Κόμμα Ελεύθερου Σκοπού, Σουνιτικό, Ισλαμικό Κουρδικό Κόμμα με αναφορές στην Κουρδική Χεζμπολάχ.

ΜΗΡ – Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (Ντεβλέτ Μπαχτσελί), ακραίο εθνικιστικό, ακροδεξιό

ΒΒΡ – Κόμμα της Μεγάλης Ενότητας, ισλαμικό, ακροδεξιό, υπερεθνικιστικό

YRP – Νέο Κόμμα Ευημερίας, Ισλαμικό, διάδοχος του Κόμματος Ευημερίας του ΝετσμεντίνΕρμπακάν.

1. ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ (Κεμάλ Κιλιντσάρογλου) – 174 έδρες στην Εθνοσυνέλευση

CHP– Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (Κεμάλ Κιλιντσάρογλου), Κεμαλιστές, Σοσιαλδημοκρατικό. Μέσα στα ψηφοδέλτια του έχουν ενταχθεί υποψήφιοι του SAADET – Κόμμα της Ευτυχίας (Τεμέλ Καραμολάογλου), Ισλαμικό, του DEVA–Κόμμα Δημοκρατίας και Προόδου (Αλί Μπαμπατζάν), μεταρρυθμιστικό, GP–Κόμμα του Μέλλοντος (Αχμέτ Νταβούτογλου), Νεοοθωμανισμός, και του DP–Δημοκρατικού Κόμματος, (Γκιουλτεκιν Ουιζάλ), φιλελεύθερο συντηρητικό.

TDP– Κόμμα για την Αλλαγή στην Τουρκία

ΙΥΙ – Καλό Κόμμα (Μεράλ Ακσενέρ), Εθνικιστικό, Κεμαλικό

Το ΒΤΡ – Ανεξάρτητο Τουρκικό Κόμμα, αποσύρθηκε από τις εκλογές δηλώνοντας την υποστήριξή του στην Εθνική Συμμαχία.

1. ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ – 61 έδρες στην Εθνοσυνέλευση

YSGP – Κόμμα των Πράσινων και του Αριστερού Μέλλοντος. Πράσινο, αριστερό υπέρ των ελευθεριών. Μέσα στα ψηφοδέλτιά του εντάχθηκαν οι Υποψήφιοι του, HDΡ – Κόμμα της Ελευθερίας των Λαών, φιλοκουρδικό, αριστερό, ΕΗΡ–Κόμμα Εργατικού Κινήματος, Μαρξιστικό – Λενινιστικό Κομμουνιστικό και το ΤΟΡ – Κόμμα Κοινωνικής Ελευθερίας, σοσιαλιστικό.

ΤΙΡ – Εργατικό Κόμμα. Αποτέλεσμα της διάσπασης του Κομμουνιστικού Κόμματος Τουρκίας.

1. ΠΡΟΓΟΝΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ (Σινάν Ογάν) 1 έδρα στην Εθνοσυνέλευση

ΖΡ – Κόμμα της Νίκης (Ουμίτ Οζνταγκ), Ισλαμικό Ακροδεξιό, Κεμαλικό, ενάντια στους μετανάστες. Μέσα στα ψηφοδέλτια του έχουν ενταχθεί υποψήφιοι από το ΑΡ – Κόμμα Δικαιοσύνης, Κεμαλικό, φιλελεύθερο συντηρητικό, καθώς και από τα εθνικιστικά UP–Κόμμα της δικής μου πατρίδας και ΙtΡ -Κόμμα Συμμαχίας για την Τουρκία.

Αυτόνομα κατεβαίνει το

MEXLEVET – Κόμμα της Ιδιαίτερης Πατρίδας (Μουχαρέμ Ιντσέ) – 2 έδρες στην Εθνοσυνέλευσηκαι άλλα δέκα περίπου μικρά κόμματα χωρίς εκπροσώπηση στην Εθνοσυνέλευση

Με αυτή λοιπόν την κατάσταση και ενώ οι αλλαγές ακόμη συνεχίζονται, έχουμε τα εξής δεδομένα:

Α. Μια σαφή πτώση των ποσοστών των δύο κύριων κομμάτων που απαρτίζουν τη Λαϊκή Συμμαχία του Ερντογάν. Το ΑΚΡ έχει χάσει τουλάχιστον ένα ποσοστό 7 με 8% από το 42,54 % των προηγούμενων εκλογών του 2018 (32 – 35% σήμερα), όπου για να έχει την πλειοψηφία στη Βουλή συνεργάστηκε με το Κίνημα Εθνικιστικής Δράσης του Μπαχτσελί που είχε 11,10 % το 2018, αλλά σήμερα έχει απωλέσει περίπου το 50% της Δύναμής του. Σήμερα βρίσκεται στο 6,5 % περίπου.

Β. Μια σαφή αν και μικρή άνοδο των ποσοστών των κύριων κομμάτων της Εθνικής Συμμαχίας του Κιλιντσάρογλου. Το μεν Ρεπουμπλικανικό Κόμμα έχει αυξήσει το ποσοστό του από το 22,65 % του 2018 στο 26 – 28% σήμερα, το δε Καλό Κόμμα της ΜεράλΑξενέρ από το 9,96% στο 11 – 12 % με ανοδική τάση σήμερα.

Γ. Το Φιλοκουρδικό HDP φαίνεται να διατηρεί τις δυνάμεις του από 11,70% το 2018 σε 11 – 12% σήμερα.

Δ. Με δεδομένο επίσης το γεγονός, ότι μικρότερα κόμματα θα κερδίσουν έδρες στην Εθνοσυνέλευση που θα προκύψει μέσα από τη συμμετοχή τους σε ψηφοδέλτια μεγάλων κομμάτων.

Προκύπτει η ακόλουθη κατάσταση – πρόγνωση τελικού αποτελέσματος:

ΑΚΡ – Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν 34 – 36 % 220 – 240 έδρες

CHP – Κεμάλ Κιλιντσάρογλου 26– 28 % 190 – 210 έδρες

ΙΥΙ – ΜεράλΑξενέρ 11 -12 % 50 – 60 έδρες

HDP – Φιλοκουρδικό 10 – 11% 45 – 50 έδρες

ΜΗΡ – Ντεβλέτ Μπαχτσελί 6 – 7 % 30 – 35 έδρες

Όλα συνηγορούν σε δημιουργία νέων συνασπισμών που θα προκύψουν μετά τις εκλογές για την απόκτηση πλειοψηφίας στη νέα Εθνοσυνέλευση ώστε να διασφαλιστεί η πλειοψηφία στη Βουλή. Σε μια τέτοια περίπτωση ο ρόλος του φιλοκουρδικούHDPθα είναι καθοριστικός. Οι Κούρδοι σε καμία περίπτωση δε θα στηρίξουν το σημερινό κυβερνητικό συνασπισμό. Σε κάθε περίπτωση ακόμη και αν επιτευχθεί από κάποια από τις συμμαχίες η πλειοψηφία στη νέα Βουλή αυτή θα είναι απόλυτα εύθραυστη.

Τέλος από μέρους αναλυτών αναπτύσσεται το θεώρημα της δίωξης Ερντογάν από τη νέα κατάσταση που θα προκύψει. Και αυτό δεν μπορεί να ισχύσει με τουλάχιστον 280 βουλευτές στη νέα βουλή.

• Ο Θρασύβουλος (Θράσος) Ευτυχίδης, είναι Διεθνολόγος Οικονομολόγος, πολιτικός αναλυτής.

makthes.gr