Η Τουρκία είναι το νέο Ιράν

Η απειλή δεν είναι απλώς συμβατική: η Τουρκία επιταχύνει το πυρηνικό της πρόγραμμα στην ακτή της Μεσογείου, το οποίο αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία φέτος. Η επιμονή της για ανεξάρτητο εμπλουτισμό ουρανίου θα της επιτρέψει να αναπτύξει πυρηνικά όπλα.

από τον Shay Gal Δημοσιεύτηκε στις 08‑07‑2025 10:40 Τελευταία τροποποίηση: 08‑07‑2025 10:51

Ο Τουρκός πρόεδρος Ερντογάν | Φωτογραφία: GettyImages

Όταν το Ισραήλ επιτέθηκε σε ιρανικούς στόχους, ο Ερντογάν τοποθέτησε την Τουρκία ως «νέο Ιράν», διακηρύσσοντας στρατιωτικές, πολιτικές και πυρηνικές φιλοδοξίες. Για πρώτη φορά από την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η Τουρκία επιδιώκει ανοικτά περιφερειακή κυριαρχία.

Όπως το Ιράν, η Τουρκία παρέχει πολιτική και επιχειρησιακή υποστήριξη σε τρομοκρατικές οργανώσεις, ιδιαίτερα στη Χαμάς, υπονομεύοντας περαιτέρω την περιφερειακή ασφάλεια και απειλώντας το Ισραήλ. Αυτή η στρατηγική στάση αντικατοπτρίζει στενά τη μακροχρόνια επιδίωξη του Ιράν για περιφερειακή επιρροή μέσω στρατιωτικής εκφοβιστικής πολιτικής και πυρηνικής κλιμάκωσης.

Πρόσφατα, ο Ερντογάν ανακοίνωσε την ταχεία πρόοδο του προγράμματος βαλλιστικών πυραύλων της Τουρκίας, καθώς δοκιμάστηκε επιτυχώς ο πύραυλος «Τυφώνας», ικανός να πλήττει στόχους σε αποστάσεις έως 560 χλμ. Προειδοποίησε ρητά ότι αν η Ελλάδα δεν μείνει «ήρεμη», ακόμη και η Αθήνα θα μπορούσε να γίνει στόχος. Η Τουρκία έχει επίσης ξεκινήσει τη μαζική παραγωγή του εγχώριας ανάπτυξης αόρατου μαχητικού αεροσκάφους «Kaan», που αναμένεται να τεθεί σε υπηρεσία ως το 2029. Ο Ερντογάν τόνισε ότι η Τουρκία «δεν μπορεί να μείνει πίσω» από το Ιράν και το Ισραήλ.

Η Τουρκία επιταχύνει το πυρηνικό της έργο στο Ακκουγιού, στη Μεσόγειο, το οποίο θα τεθεί σε λειτουργία φέτος. Η επιμονή της για ανεξάρτητο εμπλουτισμό ουρανίου υποδηλώνει γρήγορη μετάβαση σε στρατιωτική πυρηνική ικανότητα. Το 2019, ο Ερντογάν δήλωσε ρητά: «Δεν μπορώ να αποδεχθώ την απαγόρευση στην Τουρκία να διαθέτει πυρηνικά όπλα ενώ το Ισραήλ τα έχει».

Η Τουρκία κινδυνεύει να ακολουθήσει το μονοπάτι του Ιράν, αξιοποιώντας ένα διεθνές δίκτυο: το Πακιστάν, που προηγουμένως βοήθησε το Ιράν και τη Λιβύη· το Νίγηρα, που προμηθεύει πυρηνικές πρώτες ύλες· και τη Σομαλία, που φιλοξενεί μυστικές τουρκικές στρατιωτικές βάσεις εκπαίδευσης μακριά από τη δυτική επιτήρηση.

Τουρκικές δυνάμεις κοντά στα σύνορα με τη Συρία. Φωτογραφία: AFP

Οι απειλές της Τουρκίας κατά της Ελλάδας και η συνεχιζόμενη 50ετής κατοχή της βόρειας Κύπρου, εδάφους μέλους της ΕΕ, αποτελούν θεμελιώδη στοιχεία του αναθεωρητικού δόγματος «Γαλάζια Πατρίδα», που στοχεύει στην τουρκική ναυτική και εναέρια κυριαρχία στην Ανατολική Μεσόγειο. Μια ανεξέλεγκτη τουρκική απειλή εναντίον της Ελλάδας εγκυμονεί τον κίνδυνο μιας πρωτοφανούς κρίσης μεταξύ δύο συμμάχων του ΝΑΤΟ, υπονομεύοντας περαιτέρω τη συμμαχία. Όπως και η κινεζική σταδιακή στρατηγική στη Νότια Σινική Θάλασσα και η συμπεριφορά του Ιράν, ο Ερντογάν εφαρμόζει την επικίνδυνη τακτική της «κοπής του σαλαμιού» — μικρές σταδιακές παραβιάσεις υδάτων και εναέριου χώρου — που μεμονωμένα είναι μικρές, αλλά συλλογικά οδηγούν σε στρατηγική αλλαγή και περιφερειακή αποσταθεροποίηση.

Η Τουρκία εκμεταλλεύεται τη συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ για να απολαμβάνει ασυλία, υπονομεύοντας τη Συμμαχία εκ των έσω και απολαμβάνοντας προστασία που το Ιράν ποτέ δεν έλαβε, παρά το γεγονός ότι οι πολιτικές της Άγκυρας αντιβαίνουν στα συμφέροντα του ΝΑΤΟ. Παρά την απόκτηση του ρωσικού συστήματος S‑400 από την Τουρκία, που θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια του ΝΑΤΟ, ο πρόεδρος Τραμπ επιδιώκει την επιστροφή της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F‑35, ενισχύοντας περαιτέρω την αλαζονεία του Ερντογάν. Επιπλέον, το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ προσφέρει ασπίδα στην επιθετικότητα του Ερντογάν, αποτρέποντας άμεση αντίδραση των γειτονικών κρατών.

Το ΝΑΤΟ οφείλει να επανεξετάσει την κατάχρηση του Άρθρου 5 από την Τουρκία, θέτοντας ως όρο για την εγγύηση άμυνας τον τερματισμό των απειλών της Άγκυρας κατά μελών της Συμμαχίας και περιφερειακών εταίρων.

Ωστόσο, η πολιτική της ΕΕ απέναντι στην Τουρκία παραμένει επικίνδυνα αντιφατική. Τον Μάιο του 2025, η ΕΕ ενέκρινε το πρόγραμμα SAFE ύψους €150 δισ., παραχωρώντας στην Τουρκία συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας, παρά τις συνεχιζόμενες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά των Κούρδων, την κατοχή της Κύπρου και τις απροκάλυπτες απειλές κατά της Ελλάδας.

Οι ασυνεπείς πολιτικές των ΗΠΑ και της Ευρώπης καθιστούν αναγκαία μια ανεξάρτητη στρατηγική ισραηλινή αντίδραση. Η στρατιωτική συγκέντρωση της Τουρκίας στη βόρεια Συρία προσφέρει επιπλέον πλατφόρμα προβολής απειλών κατά του Ισραήλ. Η πρόσφατη στρατηγική αξιολόγηση της Επιτροπής Nagel της ισραηλινής κυβέρνησης για το 2025 επισημαίνει ότι η τουρκική απειλή ενδέχεται να ξεπεράσει ακόμη και εκείνη του Ιράν. Το Ισραήλ έχει ενισχύσει τις στρατηγικές του συμμαχίες με την Ελλάδα και την Κύπρο, διεξάγοντας τακτικά στρατιωτικές ασκήσεις και ναυτικές συνεργασίες για την προστασία ενεργειακών υποδομών. Παράλληλα, ενισχύει τη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας με την Αίγυπτο και τα ΗΑΕ, τα οποία επίσης ανησυχούν για τις αυξανόμενες στρατιωτικές φιλοδοξίες της Τουρκίας.

Αν και το Ισραήλ ασφαλώς δεν επιδιώκει άμεση σύγκρουση με την Τουρκία, ούτε προτίθεται να ενεργοποιήσει άμεσα τέτοιες δυνατότητες, οφείλει εντούτοις να διασφαλίσει ότι διαθέτει πλήρως αναπτυγμένη επιχειρησιακή ικανότητα για να πλήξει τουρκικούς στρατιωτικούς στόχους – όπως έχει επιδείξει έναντι των ιρανικών απειλών – με αξιόπιστη αποτρεπτική ισχύ, σε στενό συντονισμό με περιφερειακούς συμμάχους.

Το Ισραήλ πρέπει να αντιταχθεί σθεναρά σε κάθε συμφωνία που επανεντάσσει την Τουρκία στο πρόγραμμα των F‑35 με αντάλλαγμα παραχωρήσεις στη Συρία. Σε κάθε μελλοντική διαπραγμάτευση με τη Συρία, το Ισραήλ οφείλει να απαιτήσει σαφώς τον περιορισμό της τουρκικής στρατιωτικής παρουσίας στη βόρεια Συρία.

Μέσα σε περιβάλλον καλπάζουσας πληθωριστικής κρίσης, πολιτικών διώξεων και μαζικών διαδηλώσεων, ο Ερντογάν ενδέχεται να εντείνει τις εξωτερικές απειλές, όπως συχνά πράττουν οι αυταρχικοί ηγέτες, για να αποσπάσει την προσοχή της κοινής γνώμης από την εσωτερική αναταραχή.

Σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο, οι αντιδράσεις απέναντι στις τουρκικές ενέργειες παραμένουν επικίνδυνα αναποτελεσματικές και αντιφατικές.

Οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν την Τουρκία ως αναγκαίο εταίρο κατά της Μόσχας και η Ευρώπη ταλαντεύεται ανάμεσα σε επικρίσεις και συνεργασία, ενισχύοντας έτσι περαιτέρω την τουρκική αυθαιρεσία. Αυτή η δυτική ασυνέπεια καταδεικνύει την επιτακτική ανάγκη για αποφασιστική δράση, προτού οι φιλοδοξίες της Άγκυρας καταστούν μη αναστρέψιμες, πιθανόν υπερβαίνοντας ακόμη και την απειλή του Ιράν.

*Ο Shay Gal είναι ειδικός στη διεθνή πολιτική, στη διαχείριση κρίσεων και στη στρατηγική επικοινωνία. Δραστηριοποιείται παγκοσμίως σε ζητήματα ισορροπίας ισχύος, γεωπολιτικής στρατηγικής και δημόσιας διπλωματίας, και της επίδρασής τους στη διαμόρφωση πολιτικής.

israelhayom.com