Η διαχρονική μάστιγα της Ελλάδας: Η δυναστική πολιτική.- Μπορεί να αναδυθεί στην Ελλάδα ένα ανανεωμένο πολιτικό κίνημα;

Του Denis MacShane

Πέντε υπουργοί παραιτούνται, ενώ οι πολιτικές δυναστείες συνεχίζουν να κυριαρχούν στην πατρίδα της δημοκρατίας.

25 Ιουλίου 2025

Η Ελλάδα αποτελείται από 20 περιφερειακές και υπο-περιφερειακές εκλεγμένες κυβερνήσεις και 6.000 νησιά — εκ των οποίων τα 227 είναι κατοικημένα.

Πριν από μια δεκαετία, στο αποκορύφωμα της κρίσης της ευρωζώνης, η Ελλάδα ήταν ο ασθενέστερος οικονομικός κρίκος της Ευρώπης. Τα τελευταία χρόνια, η χώρα έχει σημειώσει εντυπωσιακή πορεία βελτίωσης της οικονομικής της απόδοσης.

Η παράδοση της δυναστικής πολιτικής

Το βαλκανικό έθνος εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα το 1979 — μόλις πέντε χρόνια μετά την πτώση μιας σκληρής στρατιωτικής δικτατορίας. Ωστόσο, ενώ η Ελλάδα εγκατέλειψε τη στρατιωτική διακυβέρνηση, πάνω από 45 χρόνια αργότερα, εξακολουθεί να μην μπορεί να αποτινάξει την παράδοση της δυναστικής πολιτικής.

Ας δούμε τα στοιχεία: Τρεις Παπανδρέου — πατέρας, γιος και εγγονός — έχουν ηγηθεί ελληνικών κυβερνήσεων από τα αριστερά από το 1945.

Δύο Καραμανλήδες κυβέρνησαν από τα δεξιά. Η οικογένεια Μητσοτάκη, με ρίζες στην Κρήτη του 19ου αιώνα, έχει αναδείξει δύο πρωθυπουργούς — συμπεριλαμβανομένου του σημερινού, Κυριάκου Μητσοτάκη, 57 ετών, και της αδελφής του, πρώην δημάρχου Αθηνών και υπουργού Εξωτερικών.

Το ευρώ ως σωτηρία;

Η ειδικότητα των πολιτικών φατριών είναι η ανταλλαγή ρουσφετιών, επενδύσεων και διορισμών με ψήφους. Αυτό προφανώς δεν αποτελεί συνταγή για οικονομική αποτελεσματικότητα και παραβιάζει κατάφωρα κάθε δημοκρατικό πρότυπο διαφάνειας.

Ελπίζοντας ότι θα μεταμόρφωνε τη δοκιμαζόμενη οικονομία της χώρας, ήταν ο Κώστας Σημίτης, μεταρρυθμιστής σοσιαλδημοκράτης Πρωθυπουργός, που προχώρησε στην υιοθέτηση του ευρώ ως νομίσματος της Ελλάδας το 2001. Ωστόσο, η ελπίδα ότι η υιοθέτηση του ενιαίου νομίσματος θα μεταμόρφωνε την αμεταρρύθμιστη, διεθνώς μη ανταγωνιστική οικονομία της χώρας, αποδείχθηκε μάταιη.

Το 2004, η Ελλάδα φιλοξένησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες και κατέκτησε το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα ποδοσφαίρου. Παρουσιάστηκαν νέα έργα υποδομής και η διπλωματία βελτίωσε τις περιφερειακές σχέσεις. Δυστυχώς, ο Σημίτης επιδίωξε μεταρρυθμίσεις αλλά απέφυγε να συγκρουστεί με το σύστημα χρηματοδότησης των κομμάτων, το οποίο ελέγχουν οι πολιτικές οικογένειες.

Μυωπία, διεφθαρμένα ιδεώδη και απλώς απίστευτη ανικανότητα

Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008–2009 έπληξε σκληρά την Ελλάδα. Ο δημοσιογράφος Γιάννης Παπαϊωάννου κατέγραψε την εποχή στο βιβλίο του «Ο 13ος Άθλος του Ηρακλή», περιγράφοντας ένα τοπίο «μυωπίας, διεφθαρμένων ιδανικών και απλώς απίστευτης ανικανότητας».

Μετά το διάλειμμα υπό την ηγεσία του κόμματος ΣΥΡΙΖΑ και του Τσίπρα, το ελληνικό κομματικό σύστημα παρέμεινε υπό την κυριαρχία οικείων ονομάτων. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης απέτυχαν να παρουσιάσουν βιώσιμες εναλλακτικές. Η οικονομία παρέμεινε εύθραυστη και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ συνέχισε να υστερεί σε σχέση με τις περισσότερες χώρες της ΕΕ.

Παρά τον πλούτο της Ελλάδας σε παγκοσμίως αναγνωρισμένους οικονομολόγους και επιτυχημένους επαγγελματίες της διασποράς, το εγχώριο επιχειρηματικό περιβάλλον παρέμεινε βυθισμένο στον πελατειακό χαρακτήρα και την αδράνεια.

Μητσοτάκης, ο μεταρρυθμιστής;

Το 2019, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επέστρεψε στην εξουσία και επανεξελέγη το 2023. Η κυβέρνησή του, αν και δημοφιλής σε ορισμένους κύκλους, αντιμετώπισε σοβαρά ερωτήματα.

Ένα μεγάλο σκάνδαλο ξέσπασε πριν καιρό, όταν αποκαλύφθηκε ότι το γραφείο του είχε εγκρίνει την παρακολούθηση του αρχηγού του κόμματος της αντιπολίτευσης. Ο αξιωματούχος που επέβλεπε την επιχείρηση ήταν ο ανιψιός του — υπογραμμίζοντας την επιμονή της δυναστικής διακυβέρνησης.

Εκτροχιασμός από ένα αποτρέψιμο σιδηροδρομικό δυστύχημα

Τον Φεβρουάριο του 2023, σημειώθηκε τραγωδία όταν μια μετωπική σύγκρουση μεταξύ επιβατικής και εμπορικής αμαξοστοιχίας σκότωσε 57 ανθρώπους, κυρίως φοιτητές. Πάνω από 100 τραυματίστηκαν.

Η εμπορική αμαξοστοιχία μετέφερε επικίνδυνα χημικά που δεν είχαν δηλωθεί στο δελτίο αποστολής, προκαλώντας μια καταστροφική πύρινη σφαίρα. Οι έρευνες αποκάλυψαν εξαιρετικά πεπαλαιωμένο σύστημα σηματοδότησης. Ο υπουργός Μεταφορών, απόγονος άλλης μεγάλης πολιτικής οικογένειας, παραιτήθηκε, μόνο και μόνο για να επανεκλεγεί λίγους μήνες αργότερα.

Η δημόσια οργή ξεχείλισε. Πάνω από 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι συμμετείχαν σε πανελλαδικές διαδηλώσεις. Οι διαδηλωτές απαίτησαν να μάθουν γιατί μεταφέρθηκε τέτοιο επικίνδυνο φορτίο χωρίς να δηλωθεί.

Ταυτόχρονα, οι εργαζόμενοι στους σιδηροδρόμους είχαν νομικά απαγορευτεί να απεργήσουν για λόγους ασφάλειας, λόγω προηγούμενης νομοθεσίας. Αν και τελικά δρομολογήθηκε κοινοβουλευτική έρευνα το 2025, λίγοι αναμένουν ουσιαστική λογοδοσία.

Η είσοδος της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία κατηγόρησε δύο Έλληνες κυβερνητικούς υπουργούς για «ποινικά αδικήματα». Η υπόθεση αφορά απάτη στην οποία πολιτικά διασυνδεδεμένοι Έλληνες πολίτες που ψήφισαν το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας έλαβαν εκατομμύρια ευρώ από κοινοτικά γεωργικά κονδύλια.

Ωστόσο, τα κονδύλια αυτά τους χορηγήθηκαν για βοσκοτόπια που δεν κατείχαν ή δεν είχαν ενοικιάσει, ή για αγροτικές εργασίες που ποτέ δεν εκτέλεσαν, στερώντας από πραγματικούς αγρότες τα χρήματα που τους αναλογούσαν.

Οι Βρυξέλλες έχουν ζητήσει από το ελληνικό κοινοβούλιο να ερευνήσει αυτήν την ομηρικών διαστάσεων διαφθορά, αλλά κανείς στην Ελλάδα δεν αναμένει να υπάρξει σοβαρή κύρωση κατά μιας πολιτικής τάξης που θεωρεί ότι βρίσκεται υπεράνω του νόμου.

Πέντε υπουργοί αναγκάστηκαν πλέον να παραιτηθούν, αλλά ο Πρωθυπουργός Μητσοτάκης συνεχίζει να πλέει ανεπηρέαστος πάνω από τη σήψη του ελληνικού κράτους που η δυναστεία του ελέγχει από το 2019.

Η κεντροαριστερά της Ελλάδας έχει χάσει συνοχή και επιρροή

Λίγο μετά, δύο κυβερνητικοί υπουργοί κατηγορήθηκαν από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ότι συμμετείχαν σε σχήμα απάτης με ευρωπαϊκά γεωργικά κονδύλια. Φημολογείται ότι ψηφοφόροι συνδεδεμένοι με το κυβερνών κόμμα έλαβαν πληρωμές για εκτάσεις που δεν κατείχαν ή για εργασίες που δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ.

Και πάλι, οι προσδοκίες για συνέπειες ήταν χαμηλές. Παρά τα διαρκώς αυξανόμενα σκάνδαλα, ο Μητσοτάκης φαίνεται σε μεγάλο βαθμό ανεπηρέαστος. Η αντιπολίτευση παραμένει αδύναμη και κατακερματισμένη. Η παραδοσιακή κεντροαριστερά έχει χάσει τη συνοχή και την επιδραστικότητά της. Άλλα κινήματα στερούνται συνοχής ή εθνικής απήχησης.

Όπως έγραψε ο αρθρογράφος Νίκος Κωνσταντάρας, «Στην Ελλάδα ικανοποιούμαστε με μεγαλόστομες διακηρύξεις και ατελείωτο γκρίνιασμα… απλώνουμε ψηφιακό κραγιόν πάνω στο χάος.»

Τα δύο μεγάλα ερωτήματα

Μπορεί να αναδυθεί στην Ελλάδα ένα ανανεωμένο πολιτικό κίνημα που να σπάσει το μονοπώλιο των εδραιωμένων δυναστειών και να δρομολογήσει τις εδώ και καιρό αναγκαίες εθνικές μεταρρυθμίσεις;

Ή είναι η Ελλάδα καταδικασμένη να παραμείνει παγιδευμένη σε έναν πολιτικό κύκλο που κυριαρχείται από κληρονομημένη εξουσία και θεσμική κόπωση;

Ντένις ΜακΣέιν

Πρώην Υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του Ηνωμένου Βασιλείου & Συνεργάτης Συντάκτης στο The Globalist
\[Ηνωμένο Βασίλειο]

Ο Ντένις ΜακΣέιν, συνεργάτης συντάκτης στο The Globalist, διετέλεσε Υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του Ηνωμένου Βασιλείου από το 2002 έως το 2005. Είναι συγγραφέας των βιβλίων «Brexit: How Britain Will Leave Europe», «Brexit No Exit. Why (in the end) Britain Won’t Leave Europe» και «Brexiternity. The Uncertain Fate of Britain».

Ο Ντένις ΜακΣέιν ήταν βουλευτής της περιφέρειας Ρόδεραμ στο Νότιο Γιορκσάιρ του Ηνωμένου Βασιλείου από το 1994 έως το 2012. Το 2001, ορίστηκε υπουργός στο Υπουργείο Εξωτερικών από τον Πρωθυπουργό Τόνι Μπλερ.

Ξεκίνησε την καριέρα του ως ρεπόρτερ του BBC. Πριν γίνει βουλευτής, εργάστηκε στο διεθνές συνδικαλιστικό κίνημα προωθώντας τα συνδικαλιστικά δικαιώματα και έγραψε βιβλία για τη βιομηχανία χάλυβα και για παγκόσμια πολιτικά ζητήματα. Ίδρυσε και διετέλεσε πρώτος πρόεδρος της Ομάδας Βουλευτών για τη Βιομηχανία Χάλυβα στη Βουλή των Κοινοτήτων, συνεργαζόμενος στενά με τη βιομηχανία χάλυβα και τα συνδικάτα στο Νότιο Γιορκσάιρ.

Ο κ. ΜακΣέιν γεννήθηκε στη Γλασκώβη της Σκωτίας. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και διδακτορικού από το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου.

The Globalist